نان، به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین انرژی و مواد مغذی در سبد غذایی مردم ایران، نقش مهمی در سلامت عمومی دارد. به طور متوسط، هر ایرانی سالانه حدود ۱۶۱ کیلوگرم نان مصرف می‌کند، که این رقم اهمیت تأمین نان سالم و کامل را دوچندان می‌کند. نان سبوس‌دار که از آرد کامل گندم تهیه می‌شود، به دلیل برخورداری از تمامی اجزای دانه گندم، از نظر تغذیه‌ای بسیار غنی‌تر از نان سفید است.
وضعیت تولید آرد در کشور
رئیس سازمان غذا و دارو، آردهای تولیدی در کشور بین ۱۲ تا ۱۸ درصد سبوس‌گیری می‌شوند، در حالی که استاندارد برای تهیه نان کامل باید حداکثر ۲ تا ۶ درصد باشد. این امر به معنای آن است که دسترسی به نان کامل با توجه به این میزان سبوس‌گیری، عملاً امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر، بیشتر نان‌های تولیدی کشور از جمله نان‌های لواش، بربری و سنگک از آردهایی با میزان سبوس‌گیری بیش از حد استاندارد تهیه می‌شوند.
چالش‌های تولید نان سبوس‌دار
چالش‌های اصلی تولید نان سبوس‌دار شامل موارد زیر است:
- سودآوری پایین تولید آرد سبوس‌دار: به دلیل عدم سودآوری تولید آرد کامل، کارخانه‌ها سبوس را جدا کرده و به دامداری‌ها می‌فروشند. این موضوع منجر به کمبود نان سبوس‌دار در بازار و تأمین نشدن نیازهای تغذیه‌ای مردم می‌شود.
- نیاز به زمان و مهارت بیشتر برای پخت نان کامل: پخت نان کامل نیاز به زمان استراحت بیشتری برای خمیر دارد و نانوایان باید مهارت‌های خاصی برای تهیه این نوع نان کسب کنند. این موضوع ممکن است منجر به افزایش قیمت نان و کاهش استقبال مردم شود.
- عدم آگاهی و استقبال مردم: بسیاری از مردم هنوز با فواید نان کامل آشنا نیستند و عادت به مصرف نان سفید دارند. تغییر ذائقه و ایجاد فرهنگ مصرف نان سبوس‌دار نیازمند تلاش‌های آموزشی و تبلیغاتی است.
وضعیت نانوایی‌های تولیدکننده نان کامل
در حال حاضر، طبق آمار وزارت بهداشت، تنها حدود ۱۸۰۰ نانوایی در کشور از آرد سبوس‌دار برای تولید نان استفاده می‌کنند، در حالی که هدف افزایش این تعداد به ۸۲ هزار واحد بوده است. این آمار نشان‌دهنده فاصله قابل توجهی است که برای دستیابی به نان کامل در سراسر کشور وجود دارد.
فواید نان سبوس‌دار
نان سبوس‌دار نه تنها به عنوان منبعی مغذی، بلکه به عنوان یک عنصر کلیدی در سلامت عمومی شناخته می‌شود. از جمله فواید آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غنی از فیبر: به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
- کنترل قند خون: می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.
- کاهش خطر بیماری‌های قلبی: فیبر و مواد مغذی موجود در آن به کاهش کلسترول کمک می‌کند.
- حفظ وزن مناسب: احساس سیری بیشتری ایجاد می‌کند.
- سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی: شامل ویتامین‌های گروه B، آهن، و زینک است.
در نهایت، برای تحقق تولید و عرضه نان سبوس‌دار، نیاز به یک استراتژی جامع و همگانی داریم که شامل بهبود فرآیندهای تولید، افزایش آگاهی عمومی و حمایت‌های مالی و اقتصادی از نانوایی‌ها باشد.
