ریشه زرشک که معمولا زرشک نامیده می شود، درختچه ای است حاوی زرشک های ترش و قرمز. این گیاه بومی بخش هایی از اروپا، آفریقا و آسیا بوده اما امروزه در سراسر جهان یافت می شود.
۱. حاوی مواد مغذی
زرشک بسیار مغذی و سرشار از کربوهیدرات، فیبر، ویتامین ها، و مواد معدنی مختلف است. زرشک منبع عالی ویتامین C است، و آنتی اکسیدانی است که به محافظت در برابر آسیب سلولی که ممکن است منجر به بیماری قلبی و سرطان شود کمک می کند.
۴/۱ فنجان (۲۸ گرم) زرشک خشک حاوی (+):
کالری: ۸۹
پروتئین: ۱ گرم
چربی: ۱ گرم
کربوهیدرات: ۱۸ گرم
فیبر: ۳ گرم
ویتامین :C ۲۱۳ درصد از ارزش روزانه
آهن: ۱۵ درصد ارزش روزانه
علاوه بر این، زرشک حاوی مواد معدنی کمیاب همچون روی، منگنز و مس است که همگی نقش مهمی در ایمنی و پیشگیری از بیماری دارند. رنگ قرمز روشن زرشک به دلیل آنتوسیانین هاست، رنگدانه های گیاهی که به سلامت مغز و قلب کمک می کنند.
۲. حاوی ترکیبات گیاهی خاص
زرشک سرشار از بربرین است، یک ترکیب گیاهی خاص که نقش زیادی در سلامتی انسان دارد. بربرین عضوی از خانواده آلکالوئیدها است، گروهی از ترکیبات که خاصیت درمانی دارند.
مطالعات نشان داده اند که بربرین یک آنتی اکسیدان بسیار قوی بوده و با آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد مبارزه می کند. همچنین، بربرین ممکن است به کاهش سطح قند و کلسترول خون، کند کردن پیشرفت سلول های سرطانی و مبارزه با عفونت ها کمک کرده و خاصیت ضد التهابی داشته باشد (+).
علاوه بر این، زرشک حاوی ترکیبات دیگری است که ممکن است برای سلامتی مفید باشند، مانند سایر آلکالوئیدها و اسیدهای آلی. با این حال، بیشتر تحقیقات بر بربرین متمرکز شده است.
به طور خلاصه می توان گفت از دیگر خواص زرشک مقادیر بالای بربرین است، یک ترکیب درمانی با فعالیت آنتی اکسیدانی که ممکن است نقش زیادی در سلامتی داشته باشد.
۳. از خواص زرشک: کمک به مدیریت دیابت
زرشک به خاطر داشتن بربرین ممکن است در مدیریت دیابت نقش داشته باشد. مطالعات نشان داده اند که بربرین نحوه واکنش سلول ها به هورمون انسولین که میزان قند خون را تنظیم می کند، بهبود می بخشد که به نوبه خود به کاهش سطح قند خون کمک می کند.
مطالعات گوناگونی بر روی خواص زرشک صورت گرفته است. مطالعه ۳ ماهه بر روی ۳۶ بزرگسال مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داد که مصرف ۱.۵ گرم بربرین در روز منجر به کاهش ۲ درصدی هموگلوبین A1c – معیاری برای کنترل میانگین قند خون در ۳ ماه گذشته – در مقایسه با مقادیر پایه شد.
در واقع، محققان دریافتند که بربرین همچون قرص دیابت متفورمین بر قند خون و هموگلوبین A1c اثر می گذارد. مطالعه ۸ هفته ای روی ۳۰ فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داد که مصرف روزانه ۲ میلی گرم عصاره زرشک خشک باعث کاهش هموگلوبین A1c و کاهش قابل توجه سطح قند خون در مقایسه با گروه دارونما شد.
با این حال، این مطالعات بر مکمل بربرین و عصاره زرشک متمرکز شده اند. مشخص نیست که مصرف زرشک تازه یا خشک اثرات مشابهی بر کنترل قند خون دارد یا خیر.
به طور خلاصه می توان گفت مطالعات نشان داده اند که مکمل بربرین و عصاره زرشک می توانند سطح قند خون را کاهش داده و ممکن است به درمان دیابت کمک کنند.
۴. کمک به درمان اسهال
قرن هاست که از زرشک برای درمان اسهال استفاده می شود که احتمالا به دلیل غلظت بالای بربرین در زرشک است که با مهار گیرنده های خاص باعث کندی ترشح مدفوع از طریق روده شده و در نتیجه از اسهال جلوگیری می کند. در واقع، یکی از قدیمی‌ترین مطالعات انسانی بر روی بربرین نشان داد که بربرین در درمان اسهال ناشی از عفونت‌های برخی باکتری‌ها از جمله E. coli مفید است.
علاوه بر این، یک مطالعه بر روی ۱۹۶ بزرگسال مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر همراه با اسهال (IBS-D) نشان داد که مصرف روزانه ۸۰۰ میلی‌گرم بربرین هیدروکلراید به طور قابل‌توجهی دفعات اسهال و نیاز فوری به اجابت مزاج را در مقایسه با گروه دارونما کاهش داد.
این نتایج جالب هستند، اما برای درک بهتر نقش بربرین و زرشک در درمان اسهال، تحقیقات بیشتری لازم است.
به طور خلاصه می توان گفت بربرین ممکن است با کاهش ترشح مدفوع از طریق روده از اسهال جلوگیری کند. با این حال، مطالعات بیشتری نیاز است.
۵. محافظت در برابر سندرم متابولیک
یکی دیگر از خواص زرشک کمک به پیشگیری از سندرم متابولیک است، مجموعه ای از عوامل تهدید کننده که خطر بیماری قلبی و دیابت را افزایش می دهند. هم چنین، زرشک ممکن است از انسان در برابر چاقی و قند خون بالا، کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون محافظت کند – که همگی عوامل تهدید کننده این سندرم هستند.
یک مطالعه ۸ هفته ای روی ۴۶ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داد که نوشیدن روزانه حدود ۲۰۰ میلی لیتر آب زرشک به طور قابل توجهی فشار خون، تری گلیسیرید، کلسترول و قند خون را در مقایسه با گروه دارونما کاهش داد.
علاوه بر خواص زرشک در کنترل عوامل تهدید کننده سندرم متابولیک، زرشک ممکن است به کاهش استرس اکسیداتیو در افراد مستعد این بیماری کمک کند.
استرس اکسیداتیو ناشی از آسیب سلولی است که توسط رادیکال های آزاد ایجاد می شود. میزان بالای استرس اکسیداتیو – و فقدان آنتی اکسیدان کافی برای مبارزه با آن – می تواند منجر به بیماری قلبی و سایر مشکلات سلامتی شود.
یک مطالعه ۶ هفته ای در مورد خواص زرشک روی ۱۰۶ فرد مبتلا به سندرم متابولیک نشان داد که مصرف روزانه ۶۰۰ میلی گرم زرشک خشک به طور قابل توجهی استرس اکسیداتیو را در مقایسه با گروه دارونما کاهش داد.
بر اساس این نتایج، زرشک ممکن است احتمال ابتلا به عوامل تهدید کننده سندرم متابولیک و استرس اکسیداتیو مرتبط با آن را کاهش دهد. با این حال، تحقیقات بیشتری نیاز است.
به طور خلاصه می توان گفت تحقیقات نشان داده اند که زرشک عوامل تهدید کننده سندرم متابولیک را کنترل کرده و استرس اکسیداتیو مرتبط با آن را کاهش می دهد.
۶. از خواص زرشک: موثر در سلامت دندان
احتمالا به این دلیل که بربرین خاصیت ضد التهابی دارد، عصاره زرشک می تواند با التهاب مبارزه کرده و به درمان بیماری های التهابی دندان مانند التهاب لثه که با تجمع پلاک، تورم و تحریک لثه ها همراه است، کمک کند.
یک مطالعه روی ۴۵ پسر ۱۱ تا ۱۲ سال نشان داد که استفاده از ژل دندانی زرشک به مدت ۲۱ روز باعث کاهش پلاک و التهاب لثه به میزان قابل توجهی نسبت به دارونما شده است.
این مطالعه همچنین نشان داد که ژل زرشک نسبت به خمیر دندان ضد پلاک خاصیت بیشتری دارد، اما نتایج قابل توجه نبود. این نتایج نشان می‌دهند که استفاده از خمیردندان عصاره زرشک ممکن است سلامت دندان را بهبود بخشد، اما تحقیقات بیشتری در مورد خواص زرشک در این زمینه نیاز است.
به طور خلاصه می توان گفت با توجه به اینکه بربرین خاصیت ضد التهابی دارد، ژل های دندانی حاوی زرشک احتمالا به درمان التهاب لثه و التهاب دهان کمک می کنند. با این حال، تحقیقات هنوز محدود است.
۷. خاصیت ضد سرطانی
از دیگر خواص زرشک خاصیت ضد سرطانی آن است که همه آنها به بربرین مربوط می شوند. از آنجایی که بربرین فعالیت آنتی اکسیدانی دارد، ممکن است به مبارزه با آسیب اکسیداتیو مرتبط با پیشرفت سرطان کمک کند.
علاوه بر این، بربرین ممکن است باعث مرگ سلول های سرطانی، جلوگیری از تکثیر سلول های سرطانی و مهار آنزیم های دخیل در چرخه زندگی سلول های سرطانی شود.
چندین مطالعه نشان داده اند که بربرین از رشد تومور جلوگیری می کند و باعث مرگ سلولی در سلول های سرطانی پروستات، کبد، استخوان و سینه می شود. با این حال، تحقیقات محدود به مطالعات آزمایشگاهی است و تحقیقات بیشتری برای درک بهتر خاصیت زرشک در درمان و پیشگیری از سرطان نیاز است.
به طور خلاصه می توان گفت بربرین ممکن است از طریق مکانیسم های مختلف به مبارزه با سرطان کمک کرده و مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که پیشرفت سرطان را کند می کند.
۸. از خواص زرشک: کمک به درمان آکنه
درمان آکنه، بیماری پوستی و جوش از دیگر خواص زرشک بوده و بربرین و سایر ترکیبات موجود در زرشک با التهاب و عفونت های مرتبط با آکنه مبازه می کنند.
یک مطالعه در نوجوانان مبتلا به آکنه متوسط تا شدید نشان داد که مصرف روزانه ۶۰۰ میلی گرم عصاره خشک زرشک به مدت ۴ هفته به طور قابل توجهی بیماری پوستی را در مقایسه با گروه دارونما کاهش داد.
این مطالعه نشان داد که عصاره زرشک ممکن است یک گزینه درمانی ایمن و موثر برای نوجوانان مبتلا به آکنه باشد، اما به تحقیقات بیشتری نیاز است.
۹. افزودن زرشک به رژیم غذایی
طعم زرشک ترش و کمی شیرین است و می توان آن را به صورت خام، مربا یا به عنوان چاشنی برنج و سالاد مصرف کرد. در تهیه نوشیدنی و دمنوش نیز کاربرد زیادی دارد.
زرشک به صورت های مختلف از جمله کپسول، عصاره های مایع و پمادها یا ژل ها عرضه می شود. با این حال، به دلیل تحقیقات محدود صورت گرفته بر روی انسان ها، دوز مشخصی برای مکمل های زرشک یا بربرین توصیه نشده است.
در حالی که مصرف زرشک هیچ خطری ندارد، گزارش هایی وجود دارد مبنی بر این که مقادیر زیاد یا دوزهای بالا باعث ناراحتی معده و اسهال می شوند. علاوه بر این، هیچ تحقیقی در مورد اثرات زرشک در کودکان یا زنان باردار یا شیرده انجام نشده است. بنابراین این گروه باید از مصرف مکمل های زرشک یا بربرین اجتناب کنند.
اگر علاقه مند به مصرف مکمل زرشک یا بربرین هستید، ابتدا با پزشک خود مشورت کرده و مکملی مصرف کنید که کیفیت آن آزمایش شده باشد.
خلاصه و جمع بندی خواص زرشک
زرشک حاوی ترکیبی خاص به نام بربرین است که خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. زرشک ممکن است به بهبود کنترل قند خون، درمان اسهال و مبارزه با التهاب و عفونت های دندانی و آکنه کمک کند. افزودن زرشک به رژیم غذایی نقش مهمی در سلامتی دارد، اما قبل از مصرف مکمل زرشک یا بربرین حتما با پزشک خود مشورت کنید.
