ماه رمضان فرصت بسیار مناسبی است تا فکر کنیم که تأثیر غذا و فرهنگ غذایی تا چه اندازه می‌تواند در اجتماع، محیط و وضعیت اقتصادی و نجات جهان در بحران غذایی آینده تأثیر بگذارد. ماه رمضان در حقیقت ارتباط بسیار مستقیمی با امنیت غذایی کشورها و نیاز آنها به سیستم‌های غذایی پایدار دارد.
سیستم غذایی صحیح در شرایطی که دنیا با انواع بحران ها روبه رو است که هر کدام مانع بزرگی در برابر تولید است باید از سوی دولت ها اجرا شود . این سیستم می‌تواند بر استفاده صحیح از منابع طبیعی،جامعه و اقتصاد کشورها تأثیرگذار باشد.
با در نظر گرفتن بیماری کووید 19، «سیستم غذایی» به عنوان نیاز ضروری برای بقای انسان‌ها، توسعه اقتصادی و محیطی محسوب می شود. قفسه‌های خالی در سوپرمارکت‌ها در شرایط این چنینی می‌تواند بسیار ترسناک باشد. حتی این مسأله در مناطق روستایی هم غیرقابل تحمل است و به اقتصاد کشور ضربه می‌زند.
علاوه بر اینها اقتصاد جهان در معرض شوک‌های شدید مالی و تغییرات آب و هوایی قرار گرفته و ما مجبور هستیم که سیستم غذایی فعلی خود را برای هدایت اقتصاد کشورها به سمت پایداری و نجات زمین از شرایط ناگوار زیست محیطی تغییر دهیم. شواهدی وجود دارد مبنی بر این که زنجیره عرضه غذایی در مواجهه با این شوک‌های شدید قطع شده و باید هر چه زودتر ترمییم شود.
ضمن اینکه سازمان کشاورزی و غذای ملل متحد و برنامه غذایی جهانی پیش بینی کرده‌اند که گرسنگی فراگیر ممکن است به واسطه بیماری کووید 19 وجود داشته باشد. ویروس کرونا در حال حاضر بیش از نیمی از جهان را طی چند هفته اخیر به تعطیلی کشانده و احتمال دارد شرایط شدیدتر از این هم وجود داشته باشد. تاسف بار این که بیشترین آسیب را طبقات فقیر و آسیب‌پذیر می‌بینند.
بر اساس آخرین بیانیه «برنامه غذایی جهانی» تقریبا 820 میلیون نفر شب‌ها گرسنه می‌خوابند و یک سوم مردم جهان دسترسی به غذای مقوی و سالم ندارند. این در حالی است که یک سوم غذای جهان روزانه دور ریخته می‌شود.
بر اساس آمار فائو 30 تا 40 درصد غذای تولیدی در جهان در فرایند تولید یا پس از رسیدن به دست مصرف کننده از بین می رود در حالی که همین رقم می تواند برای نجات گرسنگان جهان که حدود یک میلیارد نفر است و با شیوع بیماری کووید 19 بیشتر می شود، کافی است.
امروزه افرادی که دچار سوء تغذیه هستند از عواقب شدید بیماری کووید 19 رنج می‌برند. درآمدها بسیار پایین آمده، نرخ بیکاری افزایش یافته و هزینه‌های تولید بسیار گران شده است.
موانع سیستم تولید غذا طوری است که تغذیه در جهان شرایط مطلوبی ندارد، بخشی گرسنه و دچار سوء تغذیه شدید هستند در مقابل افراد زیادی دچار پرخوری و اضافه وزن هستند. روشی را که جهان برای تولید و مصرف غذا استفاده می‌کند، مستقیما روی سلامتی و محیط زیست ما تأثیر دارد.
جهان باید به دنبال اصلاح روش های تولید غذا و فرهنگ غذایی مناسب باشد، تولید باید پایدار بوده و کمترین تاثیر منفی را بر خاک و محیط زیست داشته باشد چرا که همین بستر دوباره تولید است. فرهنگ غذایی باید مبتنی بر درست و سالم استفاده کردن باشد و ضایعات و دور ریزی غذا به حداقل برسد. صنعت تولید غذا هم باید به سمت بسته بندی های مناسب برود، درکنار این نحوه نگهداری غذا هم از عواملی است که به ماندگاری بیشتر و جلوگیری از ضایعات کمک می کند.
صنعت غذا باید از آخرین فن آوری ها در باره بسته بندی و نگهداری غذا استفاده کنند مثلا استفاده از پرتوهای گاما انرژی هسته ای یک روش جدید در سالم نگه داشتن غذا و جلوگیری از فساد و نابودی آنها است.یا از هورمون ها برای جلوگیری از جوانه زدن سیب زمینی و پیاز در انبارها استفاده می کنند.
اما متأسفانه کشورهایی که بیشتر در معرض گرسنگی هستند، تغییرات قابل توجهی در سیستم غذایی خودشان ایجاد نکرده‌اند و اتفاقا بیشترین فساد و ضایعات غذایی را دارند.
تغییرات آب و هوایی که امروزه جهان با آن دست و پنجه نرم می کند و توافق ها و قراردادهایی بین کشورها منعقد می شود تأثیرات اجتناب‌ناپذیری بر امنیت غذایی کشورها دارد. کشاورزی در برابر تغییرات آب و هوایی، گرم شدن کره زمین، خشکسالی و سیل بسیار آسیب پذیر است. بنابراین لازم است که با تغییرات اساسی در نحوه تولید غذا به مقابله با آنها برویم.
بنابراین برنامه کشورها باید به سمت مقابله با تغییرات آب و هوایی برود تا از امنیت غذایی بیشتر مطمئن شوند. این تغییرات در همه ابعاد فرآوری و روش‌های مدیریت و برنامه‌ریزی را شامل می‌شود.
* راهکار چیست؟
نخست این برنامه‌ها باید از سطح جامعه آغاز شود. به عبارت دیگر باید از میزان نفوذ مستقیم مردم در تولید غذا مطمئن شویم. یعنی کشاورزان و کارگران به طور مستقیم در کشاورزی صنعتی حضور داشته باشند. دوم این که تجربه‌ها و نیازهای آنها باید اساس شکل‌دهی استراتژی برای تغییر از طریق ارتباط قوی بین گروه‌های آسیب پذیر و تصمیم‌سازان، مؤسسات مالی و مشاغل و زنجیره عرضه نظیر شرکت‌های خرده‌فروشی باشد.
سوم فضای سیاسی محدودی برای صدای کشاورزان در مذاکرات سیاسی و اقتصادی وجود دارد که این مسأله به ویژه برای زنان که صدای آنها کمتر شنیده می‌شود، بیشتر است، دولت ها باید به این بخش فرصت بیشتری بدهند و ضمن شنیدن صدایشان از آنها حمایت کنند.
چهارم؛ راهکارهای سازگار با طبیعت باید اعمال شود؛ کشاورزی به سمت آگرواکولوژی و رژیم غذایی سالم هدایت شود.آگرواکولوژی یا بوم شناسی کشاورزی شاخه‌ای از کشاورزی پایدار(پرماکالچر)که در کاربرد مفاهیم و اصول اکولوژی برای طراحی و مدیریت اکوسیستم‌های زراعی را شامل می‌شود، در کشاورزی اکولوژیک به‌جای استفاده‌ی زیاد از نهاده‌های خارجی، به م ماه رمضان فرصت بسیار مناسبی است تا فکر کنیم که تأثیر غذا و فرهنگ غذایی تا چه اندازه می‌تواند در اجتماع، محیط و وضعیت اقتصادی و نجات جهان در بحران غذایی آینده تأثیر بگذارد. ماه رمضان در حقیقت ارتباط بسیار مستقیمی با امنیت غذایی کشورها و نیاز آنها به سیستم‌های غذایی پایدار دارد.
سیستم غذایی صحیح در شرایطی که دنیا با انواع بحران ها روبه رو است که هر کدام مانع بزرگی در برابر تولید است باید از سوی دولت ها اجرا شود . این سیستم می‌تواند بر استفاده صحیح از منابع طبیعی،جامعه و اقتصاد کشورها تأثیرگذار باشد.
با در نظر گرفتن بیماری کووید 19، «سیستم غذایی» به عنوان نیاز ضروری برای بقای انسان‌ها، توسعه اقتصادی و محیطی محسوب می شود. قفسه‌های خالی در سوپرمارکت‌ها در شرایط این چنینی می‌تواند بسیار ترسناک باشد. حتی این مسأله در مناطق روستایی هم غیرقابل تحمل است و به اقتصاد کشور ضربه می‌زند.
علاوه بر اینها اقتصاد جهان در معرض شوک‌های شدید مالی و تغییرات آب و هوایی قرار گرفته و ما مجبور هستیم که سیستم غذایی فعلی خود را برای هدایت اقتصاد کشورها به سمت پایداری و نجات زمین از شرایط ناگوار زیست محیطی تغییر دهیم. شواهدی وجود دارد مبنی بر این که زنجیره عرضه غذایی در مواجهه با این شوک‌های شدید قطع شده و باید هر چه زودتر ترمییم شود.
ضمن اینکه سازمان کشاورزی و غذای ملل متحد و برنامه غذایی جهانی پیش بینی کرده‌اند که گرسنگی فراگیر ممکن است به واسطه بیماری کووید 19 وجود داشته باشد. ویروس کرونا در حال حاضر بیش از نیمی از جهان را طی چند هفته اخیر به تعطیلی کشانده و احتمال دارد شرایط شدیدتر از این هم وجود داشته باشد. تاسف بار این که بیشترین آسیب را طبقات فقیر و آسیب‌پذیر می‌بینند.
بر اساس آخرین بیانیه «برنامه غذایی جهانی» تقریبا 820 میلیون نفر شب‌ها گرسنه می‌خوابند و یک سوم مردم جهان دسترسی به غذای مقوی و سالم ندارند. این در حالی است که یک سوم غذای جهان روزانه دور ریخته می‌شود.
بر اساس آمار فائو 30 تا 40 درصد غذای تولیدی در جهان در فرایند تولید یا پس از رسیدن به دست مصرف کننده از بین می رود در حالی که همین رقم می تواند برای نجات گرسنگان جهان که حدود یک میلیارد نفر است و با شیوع بیماری کووید 19 بیشتر می شود، کافی است.
امروزه افرادی که دچار سوء تغذیه هستند از عواقب شدید بیماری کووید 19 رنج می‌برند. درآمدها بسیار پایین آمده، نرخ بیکاری افزایش یافته و هزینه‌های تولید بسیار گران شده است.
موانع سیستم تولید غذا طوری است که تغذیه در جهان شرایط مطلوبی ندارد، بخشی گرسنه و دچار سوء تغذیه شدید هستند در مقابل افراد زیادی دچار پرخوری و اضافه وزن هستند. روشی را که جهان برای تولید و مصرف غذا استفاده می‌کند، مستقیما روی سلامتی و محیط زیست ما تأثیر دارد.
جهان باید به دنبال اصلاح روش های تولید غذا و فرهنگ غذایی مناسب باشد، تولید باید پایدار بوده و کمترین تاثیر منفی را بر خاک و محیط زیست داشته باشد چرا که همین بستر دوباره تولید است. فرهنگ غذایی باید مبتنی بر درست و سالم استفاده کردن باشد و ضایعات و دور ریزی غذا به حداقل برسد. صنعت تولید غذا هم باید به سمت بسته بندی های مناسب برود، درکنار این نحوه نگهداری غذا هم از عواملی است که به ماندگاری بیشتر و جلوگیری از ضایعات کمک می کند.
صنعت غذا باید از آخرین فن آوری ها در باره بسته بندی و نگهداری غذا استفاده کنند مثلا استفاده از پرتوهای گاما انرژی هسته ای یک روش جدید در سالم نگه داشتن غذا و جلوگیری از فساد و نابودی آنها است.یا از هورمون ها برای جلوگیری از جوانه زدن سیب زمینی و پیاز در انبارها استفاده می کنند.
اما متأسفانه کشورهایی که بیشتر در معرض گرسنگی هستند، تغییرات قابل توجهی در سیستم غذایی خودشان ایجاد نکرده‌اند و اتفاقا بیشترین فساد و ضایعات غذایی را دارند.
تغییرات آب و هوایی که امروزه جهان با آن دست و پنجه نرم می کند و توافق ها و قراردادهایی بین کشورها منعقد می شود تأثیرات اجتناب‌ناپذیری بر امنیت غذایی کشورها دارد. کشاورزی در برابر تغییرات آب و هوایی، گرم شدن کره زمین، خشکسالی و سیل بسیار آسیب پذیر است. بنابراین لازم است که با تغییرات اساسی در نحوه تولید غذا به مقابله با آنها برویم.
بنابراین برنامه کشورها باید به سمت مقابله با تغییرات آب و هوایی برود تا از امنیت غذایی بیشتر مطمئن شوند. این تغییرات در همه ابعاد فرآوری و روش‌های مدیریت و برنامه‌ریزی را شامل می‌شود.
* راهکار چیست؟
نخست این برنامه‌ها باید از سطح جامعه آغاز شود. به عبارت دیگر باید از میزان نفوذ مستقیم مردم در تولید غذا مطمئن شویم. یعنی کشاورزان و کارگران به طور مستقیم در کشاورزی صنعتی حضور داشته باشند. دوم این که تجربه‌ها و نیازهای آنها باید اساس شکل‌دهی استراتژی برای تغییر از طریق ارتباط قوی بین گروه‌های آسیب پذیر و تصمیم‌سازان، مؤسسات مالی و مشاغل و زنجیره عرضه نظیر شرکت‌های خرده‌فروشی باشد.
سوم فضای سیاسی محدودی برای صدای کشاورزان در مذاکرات سیاسی و اقتصادی وجود دارد که این مسأله به ویژه برای زنان که صدای آنها کمتر شنیده می‌شود، بیشتر است، دولت ها باید به این بخش فرصت بیشتری بدهند و ضمن شنیدن صدایشان از آنها حمایت کنند.
چهارم؛ راهکارهای سازگار با طبیعت باید اعمال شود؛ کشاورزی به سمت آگرواکولوژی و رژیم غذایی سالم هدایت شود.آگرواکولوژی یا بوم شناسی کشاورزی شاخه‌ای از کشاورزی پایدار(پرماکالچر)که در کاربرد مفاهیم و اصول اکولوژی برای طراحی و مدیریت اکوسیستم‌های زراعی را شامل می‌شود، در کشاورزی اکولوژیک به‌جای استفاده‌ی زیاد از نهاده‌های خارجی، به مدیریت و کنترل اکوسیستم مزرعه بیشتر توجه می‌شود؛ که با نام‌های کشاورزی بوم شناختی و اگرواکولوژی نیز بیان می‌شود. اگرواکولوژی شامل سیستم تولید کشاورزی و منابع طبیعی مورد نیاز برای پایدار ماندن آنهاست.
پنجم؛ زنجیره غذایی پایدار کاهش ضایعات غذایی باید مدنظر باشد و تغییراتی در طرز تفکر مصرف کنندگان ایجاد شود. اینها موارد حیاتی است که برای اجرای سیستم غذایی ضروری است تا همسو با شرایط محیطی و منطبق با نیازهای مردم پیش برود.
بنابراین از آنجایی که امنیت غذایی جهان آینده صرفا محدود به تولید نیست، بلکه باید فرهنگ غذایی مردم عوض شود و ضایعات غذایی به حداقل برسد و سیستم غذایی سازگار با طبیعت ایجاد شود، ماه رمضان فرصت مناسبی برای تغییر این روش‌ها و فرهنگ‌ها است تا حداقل نزدیک به یک میلیارد نفری که شب ها گرسنه می‌خوابند، نجات یابند.دیریت و کنترل اکوسیستم مزرعه بیشتر توجه می‌شود؛ که با نام‌های کشاورزی بوم شناختی و اگرواکولوژی نیز بیان می‌شود. اگرواکولوژی شامل سیستم تولید کشاورزی و منابع طبیعی مورد نیاز برای پایدار ماندن آنهاست.
پنجم؛ زنجیره غذایی پایدار کاهش ضایعات غذایی باید مدنظر باشد و تغییراتی در طرز تفکر مصرف کنندگان ایجاد شود. اینها موارد حیاتی است که برای اجرای سیستم غذایی ضروری است تا همسو با شرایط محیطی و منطبق با نیازهای مردم پیش برود.
بنابراین از آنجایی که امنیت غذایی جهان آینده صرفا محدود به تولید نیست، بلکه باید فرهنگ غذایی مردم عوض شود و ضایعات غذایی به حداقل برسد و سیستم غذایی سازگار با طبیعت ایجاد شود، ماه رمضان فرصت مناسبی برای تغییر این روش‌ها و فرهنگ‌ها است تا حداقل نزدیک به یک میلیارد نفری که شب ها گرسنه می‌خوابند، نجات یابند.
سرویس های خبری:فناوری غذا و بخش صنعت
