چربی‌ها در صورت انباشته شدن و نداشتن سوخت و ساز بدن می‌توانند قاتل پرتوان و قابل توجهی برای افراد مختلف باشند. این گروه از غذاها اگرچه از نظر تولید و تامین انرژی نقش بسیار مهمی در بدن دارند اما انباشت و رسوب این مواد در بدن به ویژه در عروق و اطراف قلب سبب بروز سکته می‌شود.
از قدیم الایام می‌گفته‌اند کشاورزان اگر چربی می‌خورند با توجه به اینکه در بیابان و گرما فعالیت زیادی دارند می‌تواند این چربی مصرفی را سوزانده و ضمن تامین انرژی بدن، اضافه آن دفع شود، اما زندگی عصر حاضر که با کم تحرکی مفرط همراه است دوره مصرف انواع و اقسام غذاهای چرب نیست و مصرف مداوم و پر حجم چنین موادی، صاف کننده مسیر برای بروز بیماری‌های مختلف از جمله قلبی و عروقی ،فشار خون و…است.
کلسترول بالای خون در سنین بالای ۴۰ سال در افراد بسیاری وجود دارد. معمولاً افراد مبتلا به‌دلیل سبک زندگی ناسالمی که دارند به فشارخون بالا و بیماری‌های دیگری مانند دیابت نیز مبتلا هستند. در این قصد داریم ببینیم کلسترول بالا چیست، چه علایمی ایجاد می‌کند و درمان آن چیست.
کلسترول چیست و چه عوارضی دارد؟
معمولاً همۀ ما بعد از شنیدن واژۀ کلسترول به یاد بیماری قلبی می‌افتیم و کلسترول را یک مادۀ مضر تصور می‌کنیم؛ اما بهتر است ببینیم که کلسترول چیست و چه عوارضی دارد.
کلسترول یک مادۀ طبیعی در بدن ماست که در فرایندهای بسیاری مانند ساخت سلول‌ها و تولید بعضی هورمون‌ها نقش دارد.
به‌طور طبیعی و نرمال برای حفظ سلامت بدن نیاز به کلسترول داریم و مقادیر اضافۀ کلسترول به روش‌های مختلفی از بدن دفع می‌شود؛ اما، گاهی یا به علت دریافت بیش از اندازۀ کلسترول و پیش‌سازهای آن از طریق رژیم غذایی، یا به علت اختلالاتی که در مسیر متابولیسم کلسترول وجود دارد جذب، تولید و دفع این ماده در بدن دچار مشکل می‌شود و ممکن است در بدن انباشته شود.
اغلب افرادی که کلسترول بد خونشان افزایش یافته است، علامتی ندارند و ممکن است تا سال‌ها از این مورد اطلاع نداشته باشند
اگر کلسترول خون بالا باشد، این ماده در جدار عروق، خصوصاً عروق تغذیه‌کنندۀ قلب، رسوب می‌کند و موجب ایجاد تنگی و انسداد عروق می‌شود که می‌تواند عوارض و مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. کلسترول بالا، علاوه بر مورد گفته شده، عوارض دیگری نیز به دنبال خواهد داشت که در ادامه خواهیم گفت.
دو نوع کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) داریم. هرچه میزان کلسترول خوب بیشتر و میزان کلسترول بد کمتر باشد، کمتر مشکلات عروقی و عوارض ناشی از کلسترول ایجاد می‌شود. البته این نسبت باید در یک حدود خاص باشد و کم شدن بیش از حد کلسترول بد یا افزایش شدید کلسترول خوب نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند.
معمولاً به طور عامیانه به کسانی که کلسترول بد خونشان افزایش یافته است گفته می‌شود کلسترول خون دارند.
علائم کلسترول خون چیست؟
اینکه علائم کلسترول خون چیست، بستگی به عروقی دارد که در اثر بالا بودن کلسترول دچار مشکل شده‌اند.
در کل اغلب افرادی که کلسترول بد خونشان افزایش یافته است، علامتی ندارند و ممکن است تا سال‌ها از این مورد اطلاع نداشته باشند.
در مواردی که عروق مختلف درگیر می‌شوند خصوصاً در نوع ارثی که کلسترول در سال‌های جوانی افزایش زیادی می‌یابد، فرد ممکن است با علائم مختلفی مانند درد کمر و پا، مشکلات بینایی، سکتۀ قلبی یا مغزی و هرگونه علامت دیگری که گویای درگیری عروقی باشد به پزشک مراجعه کند.
بنابراین، باتوجه به اینکه علائم کلسترول خون در اغلب افراد وجود ندارد، در افرادی که در معرض خطر افزایش کلسترول هستند توصیه می‌شود به شکل دوره‌ای سطح کلسترول خون خود را با انجام‌دادن آزمایش زیرنظر بگیرند.
این در حالی است که بسیاری از افراد هنوز از علائم افزایش کلسترول در بدن مطلع نیستند؛ چون این علائم به راحتی قابل مشاهده نبوده و در نهایت منجر به فشار خون بالا، نارسایی کلیه و … خواهد شد.
با این حال، مهمترین علائم افزایش سطح کلسترول در بدن که نیاز به پیگیری‌های جدی دارند، از این قرار است:
تورم و بی حسی اندام: یکی از علائم اولیه کلسترول بالا، تورم و بی حسی اندام است.
بوی بد دهان : تنفس بد بو و بوی بد دهان یکی از نشانه های بسیار رایج افرادی است که دارای کلسترول بالا هستند. کلسترول بالا باعث ایجاد مشکلات جدی در فرایند هضم مواد غذایی شده و این اتفاق خود عامل بوی بد دهان خواهد شد.
نفخ و سوء هاضمه: سطوح کنترل نشده کلسترول بد یا همان ال دی ال، به عنوان یک عامل مهم برای صدمات جدی به دستگاه گوارش مانند سوء هاضمه و نفخ شناخته شده است. لیپیدهای اضافی در خون و کبد متابولیسم را مختل کرده و از هضم موثر جلوگیری می کنند؛ به ویژه هنگامی که غذاهای با چربی بالا مصرف می شوند.
سرگیجه و سردرد: کلسترول موجود در شریان ها مانع گردش خون موثر شده و با کاهش اکسیژن خون، باعث ایجاد سردرد، سرگیجه، از دست دادن تعادل و … می شود.
مشکلات دید: کلسترول اضافی در بدن منجر به مشکلات بینایی می شود. سوزش چشم، تاری دید و زردی چشم از عوارض کلسترول بالا هستند.
یبوست: تشکیل لیپیدها در شریانها با تاثیر منفی روی فرایند هضم، منجر به کاهش تحرک روده‌ها و ابتلا به یبوست می‌شود.
درد قفسه سینه: این درد همیشه یک دلیل برای معاینات فوری پزشکی است. اگرچه بسیاری از بیماری‌ها با درد قفسه سینه ارتباط مستقیم دارند، در اکثر موارد، این درد مرتبط با کلسترول بالا ست. ایجاد چربی در شریانها جریان خون را محدود کرده و می‌تواند باعث فشار خون بالا و افزایش درد در قفسه سینه شود.
خستگی و ضعف مزمن: احساس ضعف، خستگی و میل به خواب در ساعات غیر معمول روز ناشی از تغذیه نامناسب، فعالیت بدنی بیش از حد و یا برخی بیماری‌هاست. با این حال کلسترول بالا هم می‌تواند یک عامل دخیل باشد. با توجه به اینکه کلسترول بالا، جریان خون را محدود می‌کند، می‌تواند منجر به مشکلات ذهنی و جسمی شود.
اولین و مهمترین درمان کلسترول بالا، تغییر سبک زندگی و انجام‌دادن ورزش است
مشکلات پوستی: لکه‌های قرمز روی پوست، التهاب و احساس ناخوشایند خارش، از علائم کلسترول کنترل نشده است.
آلرژی‌های غذایی: انباشت بیش از حد چربی در شریانها و کبد می‌تواند برای برخی از افراد همراه با آلرژی‌های جدید غذایی باشد.
چه افرادی در خطر افزایش کلسترول خون هستند؟
گروهی از افرادی که کلسترول خونشان بالاست، مبتلا به بیماری‌های متابولیک ارثی هستند که متابولیسم کلسترول را مختل کرده است. در این افراد آنزیم‌ها و سازوکارهای کنترل‌کنندۀ کلسترول به‌خوبی کار نمی‌کنند و در سنین پایین کلسترول خونشان بسیار افزایش می‌یابد.
گروهی دیگر از افراد به دلیل سبک زندگی ناسالمی که دارند به کلسترول خون بالا مبتلا می‌شوند.
مهمترین عللی که بر روی سطح کلسترول خون تأثیر منفی دارند عبارت‌اند از:
۱-رژیم غذایی ناسالم که سرشار از فست فودها، لبنیات پرچرب، غذاهای چرب و… باشد
۲-عدم ورزش و فعالیت بدنی کافی
۳-مصرف سیگار و دخانیات؛
۴-مصرف الکل.
به علت اینکه متابولیسم کلسترول از کبد عبور می‌کند، افراد با سن بالاتر بیشتر به کلسترول خون بالا مبتلا می‌شوند؛ چراکه ظرفیت کبد آنها برای پردازش کلسترول کاهش می‌یابد.
درمان کلسترول بالا
اولین و مهمترین درمان کلسترول بالا، تغییر سبک زندگی و انجام‌دادن ورزش است. ترک سیگار و الکل، داشتن رژیم غذایی سالم در اغلب افراد می‌تواند موجب کاهش کلسترول خون تا حد استاندارد شود.
در افرادی که با اصلاح سبک زندگی کلسترول خونشان کماکان بالاست، برای جلوگیری از وقوع عوارض و برای درمان کلسترول بالا باید درمان دارویی مناسب دریافت کنند.
استاتین‌ها مانند داروی آرتواستاتین پرکاربردترین دارو در درمان کلسترول بالا هستند و تا حد قابل‌قبولی موجب کاهش کلسترول می‌شوند که از آنها به عنوان قاتل کلسترول بالا یاد می‌شود؛ اما، برای اثربخشی بهتر باید در کنار اصلاح سبک زندگی مصرف شوند.
در ضمنِ درمان کلسترول بالا، بهتر است افراد از نظر فشارخون، دیابت و چربی خون نیز بررسی شوند و در صورت نیاز این بیماری‌های همراه نیز درمان شوند.
عوارض کلسترول بالا چیست؟
عمده عوارض کلسترول ناشی از مشکلات عروقی است که رسوب کلسترول در عروق ایجاد می‌کند و همان فرایند آترواسکلروز است که احتمالاً نام آن را بارها شنیده‌اید. برای مثال، رسوب کلسترول در دیوارۀ عروق قلبی موجب تنگشدن عروق تغذیه‌کنندۀ قلب می‌شود و ممکن است این رگ‌ها انسداد یابند.
انسداد این عروق موجب ایجاد درد قفسۀ سینه و سکتۀ قلبی می‌شود که در واقع مهمترین عارضۀ کلسترول نیز همین مورد است.
از طرف دیگر، رسوب کلسترول در عروق کاروتید می‌تواند پلاک‌هایی را ایجاد کند. این پلاک‌ها می‌توانند کنده شده و وارد عروق مغزی شوند و عروق تامین‌کنندۀ مغز را مسدود کنند و موجب ایجاد سکته مغزی شوند.
مصرف منظم سبزیهای گشنیز، جعفری و شوید و دمنوش زینان و عناب به همراه لیمو عمانی به عنوان داروی گیاهی برای درمان چربی خون بسیار موثر هستند
می‌توان گفت اگر کلسترول بالا باشد، با توجه به میزان بالا بودن و با توجه به مدت زمانی که کلسترول افزایش داشته است، عروق مختلفی درگیر می‌شوند و حتی ممکن است با ایجاد مشکل در خون‌رسانی چشم‌ها کوری ایجاد شود یا اینکه خون‌رسانی به پاها مختل شود و فرد دچار لنگیدن و درد پا شود.
برای کلسترول بالا چه بخوریم؟
اگر کلسترول خون‌تان بالاست، احتمالاً به دنبال پاسخ این سؤال هستید که برای کلسترول بالا چه بخوریم؟
اصلاح رژیم غذایی مهمترین گام در درمان خانگی کلسترول بالا ست. شما باید به هرچه که می‌خورید دقت کنید.
مصرف غذاهای چرب، خصوصاً غذاهای حاوی اسیدهای چرب ترانس و اسیدهای چرب اشباع شده، را باید تا حدامکان کاهش دهید.
مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند برنج و ماکارانی را باید کاهش دهید. از طرفی باید به دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری نیز دقت داشته باشید.
غذاهای سرخ‌کردنی، فست فودها، غذاهای حاوی پنیر پیتزا و انواع دیگر پنیرهای چرب نیز باید محدود شوند. برای مثال، برای تهیه یک صبحانه مناسب برای کلسترول بالا، به جای نیمرو از تخم‌مرغ آب‌پز استفاده کنید.
برای تهیه غذاهای خود می‌توانید از روغن‌های سالم‌تری مانند روغن زیتون و روغن کنجد استفاده کنید.
منابع گیاهی، خصوصاً حبوبات و دانه‌ها، از منابع خوب غذایی هستند که می‌توانید در رژیم غذایی خود از آنها استفاده کنید.
کلسترول بالای خون چه عوارضی دارد؟
کلسترول خون اگر بالا باشد، در عروق مختلف رسوب می‌کند و می‌تواند موجب تنگی و انسداد عروق مختلف شود و در عمل ارگان‌های مختلف بدن مشکل ایجاد کند.
درمان چربی خون در طب سنتی
از نظر کارشناسان طب سنتی اولین راهکار برای کاهش چربی خون کاهش وزن است. در کنار آن، مصرف منظم سبزیهای گشنیز، جعفری و شوید و دمنوش زینان و عناب به همراه لیمو عمانی به عنوان داروی گیاهی برای درمان چربی خون بسیار موثر هستند. مصرف یک قاشق عرق کاسنی، آبغوره، آبلیمو یا سرکه بعد از هر وعده غذایی می‌تواند اثرات خوبی در طولانیمدت از خود نشان دهد. آب زرشک و آب انار در کاهش چربی خون معجزه میکنند.
دقت کنیم! داشتن سلامتی و تداوم آن مستلزم رعایت برخی نکات تغذیه ای و رفتاری در طول زندگی روزمره است و برای اینکه در مسیر حیات آرامش بیشتری داشتیم باید به تغذیه، تحرک و سبک زندگی خود توجه و اهتمام داشته باشیم تا زندگی بهتر و زیست سالم تری عایدمان شود.
سرویس خبری: اخبار علمی-تغذیه و سلامت
- بیشتر بخوانید:
- خوارکی‌های مفید برای عروق خونی
- چرا نباید روغن جامد مصرف کنیم؟
- پیشگیری از خطر ابتلا به سکته قلبی با این نوشیدنی
- سفره سین ها: چهارگانه سیب و سیر و سبزی و سویا برای کاهش کلسترول
