کشاورزان به خاطر مناسب بودن قیمت برنج و مشاهده روان آب در رودخانه ها و نهرهای کشاورزی و افزایش میزان آب آببندان ها همچنان به رغم گذشت زمان مناسب ، سخت در حال شخم و شیار شالیزارها برای انجام کشت دوم هستند.
بارندگی های سیل آسای ششم و هفتم مرداد امسال و تداوم بارش های پراکنده طی دو هفته اخیر سبب جاری شدن روان آب در بسیاری از رودخانه های استان بویژه در مناطق غربی و مرکزی مازندران شده است و همین وضعیت بسیاری از کشاورزان این مناطق را بر آن داشت تا به کشت دوم برنج روی بیاورند.
اگر چه بررسی ها نشان می دهد بارندگی و روان آب رودخانه ها شرایط را برای شخم و شیار که بیشترین نیاز آبی را در فرایند کشت شالی دارد، فراهم کرده است، اما کارشناسان کشاورزی تاکید دارند با توجه به دوره زمانی ۹۰ روزه ای که ارقام برنج کیفی مانند طارم محلی برای رسیدن به مرحله برداشت نیاز دارند ، خطر آفت نسل سوم و چهارم کرم ساقه خوار ، کمبود آب و سرمای پاییزی در کمین کشت دوم برنج است و کشاورزانی که به هشدارهای کارشناسی توجه نکنند ، متضرر خواهند شد.
پیش از این هم جهاد کشاورزی مازندران به شالیکاران هشدار داده بود پس از دهم مرداد ماه کشت دوم برنج را به روش نشاء مجدد انجام ندهند چون در چنبره خطرات مختلف بویژه کم آبی و سرمای پاییزی گرفتار خواهند شد.
طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندران ، تا کنون برداشت شالی از حدود ۹۰ هزار هکتار از شالیزارهای استان عمدتا در حوزه آبریز هراز انجام شده است و در حال حاضر بیشتر شالیکاران این منطقه در شهرستان های محمودآباد، بابلسر ، فریدونکنار ، آمل و بابل مشغول آماده سازی شالیزاری برای نشای مجدد هستند ؛ روشی که بیشتر از کشت اول نیاز به آب دارد و هزینه برتر هم محسوب می شود.
مشاهدات نشان می دهد که بیش از ۹۰ درصد از شالیکاران حوزه دشت هراز که تاکنون محصول کشت نخست برنج را جمع آوری کرده اند به دنبال کشت دوم به روش نشاء مجدد و یا پرورش ساقه یا دونوچ هستند. میزان استقبال از کشت دوم در این منطقه نشان می دهد که امسال احتمالا سطح زیر کشت دوم برنج در مازندران از سال گذشته بیشتر شود در حالی که دستکم تاکنون میزان خشکسالی استان نسبت به پارسال بیشتر بوده است.
طبق آمار جهاد کشاورزی مازندران پارسال ۸۵ هزار هکتار از شالیزارهای استان زیر کشت دوم برنج رفته بود که از این میزان ۲۵ هزار هکتار به روش نشاء مجدد و ۶۵ هزار هکتار به روش پرورش ساقه یا دونوچ (رتون) بود.
عبور از خط قرمز ممنوعیت‌ها
کشت نخست برنج در مازندران با استفاده از ذخایر منابع آبی پایدار شامل سدها ، آببندان ها و چاه ها انجام می شود ، اما کشت دوم به طور کامل به روان آب رودخانه ها ، نهرهای کشاورزی و آببندان ها وابسته است. به عبارتی هرگونه برداشت از سدها و چاه های کشاورزی برای کشت دوم ممنوع است و به همین دلیل هم اقدام شالیکاران برای کشت دوم در این شرایط خشکسالی به اعتقاد کارشناسان ، عبور از خط قرمز ممنوعیت ها محسوب می شود.
رییس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران روز چهارشنبه با هشدار به کشاورزان نسبت به خطرپذیری بالای کشت دوم از دهم مرداد ماه به بعد ، گفت : با توجه به اهمیت شرائط آب و هوایی روزهای فصل پائیز برای به بار نشتن خوشه های برنج کشت دوم ، به ازای هر روز تاخیر پس از دهم مرداد، خطر پذیری از بین رفتن محصول افزایش می یابد.
علی محمد رمضانی با اظهار این که بارندگی مرداد ماه مازندران که در پیک برداشت شالی و در واقع دوره « انجیرپزان » رخ داده ، همه را شوکه کرده است ، توضیح داد: تغییرات اقلیمی نشان می دهد که نمی توان امید زیادی به تحقق پیش بینی های دراز مدت هواشناسی برای بارندگی داشت.
وی با توضیح این نکته که انواع ارقام برنج کیفی طارم محلی و حتی ارقامی مانند بهنام ، کوهسار و تیسا نیز حداکثر به ۸۰ روز زمان نیاز دارند، ادامه داد: شالی پس از نشا کاری همواره نیاز به آب دائم دارد ، در حالی که روان آب رودخانه ها در روزهای آینده به حداقل خواهد رسید و اگر بارندگی نداشته باشیم ، بی آبی برای کشت دوم قطعی است.
رمضانی گفت : از طرفی چاه های کشاورزی منطقه مرکزی و غرب استان نیز با نادیده گرفتن ممنوعیت قانونی برای برداشت ، کم عمق هستند و حداکثر عمقشان ۱۷متر است که با توجه به نیاز فراوان آب برای شالیکاری بالا کشیدن دائمی آب از این نوع چاه ها نیز همراه با خطر است و این وضعیت هم خطرپذیری کشت دوم را در این مناطق تشدید می کند.
رییس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران همچنین از تداخل نسل سوم چهارم کرم ساقه خوار و سرمای احتمالی پاییزی به عنوان تهدید مهم دیگر برای کشت دوم یاد کرد و بیان داشت: امسال هزینه کشت دوم برنج حتی از کشت اول بیشتر شده است در نتیجه پیشنهاد می شود شالیکاران به جای کشت دوباره ، دستکم روش پرورش دوباره ساقه شالی یا دونوچ را انجام بدهند که به آب کمتری نیاز دارد.
کارشناس ارشد شالیکاری مازندران از کشاورزانی که اقدام به کشت دوم کرده اند ، خواست تا اگر کاه وکلش را از زمین بیرون نیاوردند در کوددهی بموقع بویژه به میزان مصرف کود در این زمین ها بسیار دقت کنند ، چراکه با خطر کاهش پنجه دهی مواجه خواهند شد.
تهدید جدی برای سفره‌های زیرزمینی
مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران هم گفت: با وجود تاکیدهای مکرر در سال‌های اخیر درباره زیان‌های کشت دوم برنج برای وضعیت منابع آبی مازندران، بارندگی های اخیر سبب شد تا همچنان شاهد اقدام به کشت دوم در مازندران هستیم.
سید مهدی عمادی افزود : مازندران امسال در وضعیت استمرار خشکسالی قرار دارد و پرهیز از کشت دوم باید به طور جدی در دستور کار کشاورزان باشد ضمن این که موضوع را در جلسات مختلف با جهاد کشاورزی مطرح و تاکید کردیم که شرایط برای کشت دوم در مازندران فراهم نیست.
وی بیان داشت : موضوع ممنوعیت کشت دوم در سال جاری نیز به طور مکتوب به فرمانداری ها، بخشداری‌ها و مدیران مرتبط نیز اعلام شد و جهاد کشاورزی مازندران هم با ممنوعیت کشت دوم موافق است، اما متاسفانه کماکان شاهد بی‌توجهی جامعه به وضعیت منابع آبی استان هستیم.
مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران یکی از دلایل اصلی استقبال کشاورزان به کشت دوم به رغم هشدارهای کمبود آب و خطر آفات را وضعیت بازار و قیمت برنج دانست و هشدار داد : این وضعیت طبیعتا به منابع آب زیرزمینی استان آسیب زیادی وارد خواهد کرد.
طبق پیش بینی هواشناسی مازندران دمای هوای استان از امروز چهارشنبه به صورت تدریجی افزایش می یابد به گونه‌ای که این افزایش دما در شهرهای ساحلی و جلگه‌ای بین ۲ تا ۶ و در مناطق کوهستانی نیز بین پنج تا هشت درجه خواهد بود.
مازندران ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.
