رحیم نیازی عضو هیئت مدیره انجمن سیب زمینی در گفت و گو به موضوع تولید سیب زمینی و راهکارهای تنظیم بازار پرداخت.
وضعیت تولید سیب زمینی در کشور چگونه است؟
نیازی: براساس آمار طی ۵ تا ۶ سال اخیر بالای ۵ میلیون تن سیب زمینی تولید شده است. سال زراعی ۱۴۰۲_۱۴۰۱ پنج میلیون و ۳۰۰ هزارتن محصول تولید شد.
در استان های کردستان، همدان، زنجان، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، کرمانشاه، لرستان و مرکزی بیش از ۷۰ درصد سیب زمینی مورد نیاز تولید می شود و مابقی تولید در استان های گرمسیر و نیمه‌گرمسیر همچون جیرفت، کرمان، زنجان، طارم، دزفول و اصفهان انجام می شود.
براساس ابلاغیه وزارت جهاد با احتساب نیاز کشور بذر صنعتی و خوراکی در بین استان ها ابلاغ می شود، اما در سال های گذشته تولید برمبنای تجربه کشاورزان و با استفاده از تکنولوژی های روز انجام می شد.
سالانه چه میزان از سیب زمینی تولیدی به بازارهای هدف صادر می شود؟
نیازی: بنابر آمار در ۵ سال گذشته بیش از ۲ میلیون تن سیب زمینی به بازارهای هدف صادر شد که یک میلیون تن از این میزان صادرات مربوط به سال ۱۴۰۱ است.
صادرات سیب زمینی به کشورهای عراق، آذربایجان، افغانستان، ترکمنستان و کشورهای خلیج فارس انجام می شود. اما بیشترین حجم صادرات مربوط به عراق است.
سال گذشته کشور عراق علاوه بر تامین نیاز بازار با مازاد تولید سیب زمینی مواجه شدند که بدین ترتیب دیگر نیازی به سیب زمینی ما ندارند. از این رو کاهش سطح زیرکشت سیب زمینی و جایگزینی با دیگر محصولات تولیدی باید در دستور کار قرار گیرد.
خرید حمایتی سیب زمینی راهکار مناسبی برای کاهش زیان کشاورزان است یا باید تمهیدات دیگری اتخاذ شود؟
نیازی: خرید حمایتی سیب زمینی راهکار مناسب و به نوعی مُسکن محسوب می شود. اما رقم آن پایین است.
خرید تضمینی توسط سازمان تعاون روستایی کمک به صادرات کرده است. براین اساس سازمان تعاون روستایی هرکیلو سیب زمینی تازه خوری به شرط صادرات و کمک به کشاورزان را ۱۳۰۰ تومان و سیب زمینی صنعتی را ۱۶۰۰ تومان خریداری کرده است. درحالیکه پیشنهاد ما خرید حمایتی به ازای هرکیلو سیب زمینی تازه خوری ۲ هزار و ۳۰۰ تومان و سیب زمینی صنعتی ۲ هزار و ۶۰۰ تومان بود که متاسفانه بدلیل عدم تامین اعتبار، سازمان تعاون روستایی نتوانست انجام دهد.
بنابر آمار و بررسی های صورت گرفته هزینه تمام شده سیب زمینی برای کشاورزان بسته به مناطق سردسیر و گرمسیر ۹ تا ۱۲ هزارتومان است. درحالیکه قبل از عید ۶ تا ۸ هزارتومان از کشاورزان خریداری شد که براین اساس کشاورزان بسته به مناطق مختلف ۳ تا ۶ هزارتومان متضرر شدند.
سازمان تعاون روستایی در بحث خرید حمایتی سیب زمینی در نقش مباشر عمل می کند و به عبارت دیگر خرید حمایتی صادرات سیب زمینی را تسهیل کرده است.
آماری از سرانه مصرف و مازاد تولید وجود دارد؟
نیازی: آمار دقیقی از سرانه مصرف نداریم. اما براساس آمار سنوات گذشته سرانه مصرف به ازای هرکیلو ۴۵ کیلوگرم است که با احتساب جمعیت کشور، ۳ میلیون و ۴۰۰ هزارتن سیب زمینی در کشور مصرف می شود.
در تمامی کشورها سیب زمینی یک محصول استراتژیک در تامین امنیت غذایی محسوب می شود و همواره ارزش غذایی بالایی دارد، اما کشور ما توجه چندانی به این محصول به عنوان تامین کننده انرژی ارزان ندارد. درحالیکه افزایش مصرف سیب زمینی در کاهش واردات برنج اثر گذار است.
با توجه به آنکه واردات سیب زمینی از دیگر کشورها امکان پذیر نیست، از این رو باید سیاست های حمایتی واقعی و کارشناسی صورت بگیرد تا با تامین خوراک صنایع ارزش افزوده بخش صنعت افزایش یابد.
نکته دیگری که بسیار حائز اهمیت است حفظ و نگهداری سیب زمینی بسیار مهم است، از این رو در مکان های سردخانه ای با دمای مناسب باید نگهداری شود تا ضایعات به حداقل برسد.
آیا مصوبه الگوی کشت در خصوص محصول سیب زمینی اجرا شده است؟
نیازی: مصوبه الگوی کشت در کشور بدرستی اجرا نشده و از آنجاکه کشت سیب زمینی فصلی است، از این رو برای تامین امرار معاش کشاورزان انتظار داریم که مابه التفاوت آن با کشت جایگزین داده شود تا کشاورزان برای امرار معاش خانوار دچار مشکل نشوند. هرچند در مناطقی که سیب زمینی تولید می شود، کشت های جایگزین به سختی انجام می شود چراکه کشاورزان تجربه، تخصص، ماشین آلات مورد نیاز و بازار فروش محصولشان را دارند لذا برای اجرای مصوبه الگوی کشت معادل کاهش درآمد آنها تحت عنوان یارانه کشت جایگزین باید داده شود تا کشاورزان با خیال راحت تولید کنند. در غیراین صورت اجرای این مصوبه راه دیگری ندارد.
