امروز کشورهای کمی در جهان از منابع آبی مطلوب برخوردار هستند. تغییرات اقلیمی و افزایش دما تأمین آب مورد نیاز بسیاری از کشورها از جمله ایران را با چالش مواجه کرده است.
در حال حاضر به گفته کارشناسان حوزه نیرو، بخش زیادی از منابع آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که کشت سنتی هدر رفت آن را افزایش داده است. یکی از راه‌های مدیریت منابع آب در کنار استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، کشت فرا سرزمینی است.
کشت فرا سرزمینی به معنی کاشت انواع محصولات در سایر کشورها و واردات آن به کشور مبدا است.
ظرفیت صادراتی کشور در دانش فنی گلخانه‌ها
رفتن به سوی تولیدات بخشی از محصولات کشاورزی در گلخانه‌ها که منجر به افزایش بهره‌وری نسبت به کشت سنتی می‌شود و همچنین صرفه‌جویی در مصرف منابع پایه مثل آب می‌تواند راهکار دیگری در مدیریت منابع حیاتی کشور باشد.
چقدر از محصولات کشاورزی و گلخانه‌ای ایران با کشت فرا سرزمینی تأمین می‌شود؟ آیا با وجود ارزان قیمت بودن حامل‌های انرژی در ایران، کشت فرا سرزمینی سایر کشورها در گلخانه‌های ایران انجام می‌گیرد؟
الهام فتاحی‌فر، مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی درباره کشت فرا سرزمینی محصولات گلخانه‌ای به خبرنگار مهر گفت: در حوزه کشت‌های فرا سرزمینی بیشتر روی محصولات زراعی و محصولاتی که در کشور به لحاظ خودکفایی دچار مشکل هستند کار شده است.
وی افزود: در حوزه گلخانه‌ها هم چون ما ظرفیت صادرات خدمات فنی و مهندسی، ساخت و احداث گلخانه را در اختیار داریم، ایران به کشورهای منطقه خدمات دهی می‌کند. به عنوان مثال، در کشورهایی مانند ازبکستان و کشورهای حوزه اوراسیا یا حتی کشورهایی که سفارش گذاری می‌کنند بخش خصوصی قراردادهایی منعقد کرده باشند، اما این که به طور مشخص در قالب برنامه کشت فرا سرزمینی باشد تا امروز موردی نداشتیم.
وی ادامه داد: شرکت شهرک‌های کشاورزی چون بیشتر در حوزه شهرک‌ها و مجتمع‌های گلخانه‌ای کار می‌کند ارتباط‌ها و قراردادهایی داشته که ممکن است در چند سال اخیر روی این موضوع هم کار کرده باشد؛ این که در قالب کشت فرا سرزمینی گلخانه‌هایی را احداث و محصولات را از آنجا صادر کرده یا برای تأمین نیاز بازار ایران وارد کرده باشد.
رقابت تنگاتنگ محصولات گلخانه‌ای کشور با ترکیه
عنوان می‌شود در یکی از استان‌های غربی کشور، یک سری از محصولات گلخانه‌ای به شکل کشت فرا سرزمینی برای کشور همسایه انجام می‌شود. در واقع ترکیه سفارش می‌دهد و محصولاتش در ایران تولید می‌شود. مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص عنوان کرد: ما گلخانه‌ای که در تبریز به این شکل مشغول فعالیت باشد؛ نداریم. یک مجموعه بسیار فعال در جلفای آذربایجان شرقی و منطقه آزاد وجود دارد که با سرمایه گذاری بخش خصوص راه اندازی شده و جز گلخانه‌های موفق کشور است. کل محصولات این گلخانه با برند ثبت‌شده در کشور، عمدتاً به بازارهای روسیه صادر می‌شود.
وی اظهار کرد: تولید به این شکل که محصولی برای کشور دیگر در ایران کشت فرا سرزمینی شود، صورت نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: بحث انرژی از سال‌های قبل در کشورهایی مثل ترکیه و اسپانیا به دلیل گرانی آن مورد توجه ویژه قرار داشته از این رو، این کشورها گلخانه‌های خود را در مناطقی توسعه داده‌اند که وابسته به انرژی نباشد. مثلاً ترکیه عمده گلخانه‌هایش را در منطقه آنتالیا متمرکز کرده است. این گلخانه با سازه‌های خیلی شاید متوسط و معمولی بدون انرژی، تابع اقلیم همان منطقه تولید می‌کنند. نقطه مقابل ایران که به دلیل نرخ ارزان انرژی و نیروی کار، سیاست‌ها به این سمت رفته که در همه استان‌ها فعالیت‌های کشاورزی از جمله گلخانه‌ها توسعه پیدا کند.
فتاحی‌فر با بیان این که برند گلخانه جلفای ایران حتی تحت عنوان برند ایران در بازار روسیه ثبت شده است، اظهار کرد: محصولات این گلخانه با کالاهای کشاورزی ترکیه و محصولاتی که از کشورهای دیگر به بازار روسیه صادر می‌شوند، در رقابت تنگاتنگ است.
تصمیم‌گیری کلان برای مدیریت انرژی در تمام بخش‌های تولیدی کشور
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به مصرف انرژی، اضافه کرد: بحث استفاده از انرژی باید در تمام بخش‌ها به شکل خاص و با تمرکز بیشتری بررسی شود؛ اینکه مثلاً در حوزه کشاورزی و بخش گلخانه یا هر واحد تولیدی تمرکز شود که انرژی را هدر می‌دهند درست نیست. خوب است در کنار بخش کشاورزی مصرف انرژی در صنایع دیگر و حوزه‌های غیر کشاورزی هم مورد بررسی قرار گیرد. در ادامه تصمیم‌گیری کلان اتفاق افتد.
فتاحی‌فر با تاکید بر این که نباید فقط یک سری بخش‌ها را قربانی کنیم، ادامه داد: اگر ترازنامه انرژی که هر ساله منتشر می‌شود، بررسی شود، کل بخش کشاورزی اعم از زراعت، شیلات، امور دام و… فقط ۴ درصد انرژی کشور از آب، برق، گاز را مصرف می‌کند. آیا ۹۶ درصد انرژی در سایر بخش‌ها و صنایع، بهینه مورد مصرف قرار می‌گیرد.
این مسئول دولتی افزود: همه ما باور داریم که تمام واحدهای تولیدی کشور باید به سمت استاندارد شدن و بهینه‌سازی مصرف انرژی حرکت کند. وزارت جهاد کشاورزی هم بر این موضوع تاکید دارد؛ حتی ما از سال ۹۴ یا حتی پیش از آن برای شروع نوسازی واحدهای گلخانه‌ای ردیف اعتباری و کمک‌های فنی و اعتباری ایجاد کردیم تا هر سال بتوانیم این را به استان‌ها یادآوری کنیم گلخانه‌ها باید هر چند سال یک بار اصلاح و نوسازی شوند.
وی با پایین بودن این مبالغ تخصصی به استان‌ها، تاکید کرد: ما هم به دنبال افزایش بهره‌وری انرژی هستیم تا هدر رفت نداشته باشیم.
فتاحی‌فر گفت: این موضوع‌ها باید در سطح کلان و با ورود به تمام بخش‌ها پیگیری شود که امسال این قرعه به نام گلخانه‌ها افتاد و به یکباره تعرفه گاز آنها ۸ برابر شد.
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در پایان یادآور شد: تأمین امنیت غذایی از اهمیت بسیاری برخوردار است و در این راستا باید به بخش کشاورزی کمک شود؛ اما با رعایت راهکارهایی که بهینه‌سازی مصرف انرژی را در کشور به سرانجام رساند.
سرویس خبری:کشاورزی و باغبانی
منبع:خبرگزاری مهر
