پوکی استخوان یکی از بیماری‌هایی است که به مرور زمان ایجاد می‌شود و راه‌های بسیاری برای پیشگیری از وقوع آن وجود دارد. از طرفی عوامل خطر بسیاری هم برای مبتلا شدن به آن و یا تسریع روند پوک‌شدن و ضعیف‌شدن استخوان‌ها وجود دارد که باید تا حد امکان از آنها اجتناب کنیم. معمولا اولین متخصصی که برای درمان بیماری پوک‌شدن استخوان به آن مراجعه می‌کنند، متخصص ارتوپدی است.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان، یکی از انواع بیماری‌های ارتوپدی است که باعث ضعیف و شکننده‌شدن استخوان‌ها می‌شود. فشارهایی که در حالت عادی باعث آسیب استخوان نمی‌شود در پوکی استخوان می‌تواند آسیب‌رسان باشد. زمین‌خوردن و حتی فشارهای خفیف مانند خم‌شدن بیش از حد استخوان یا سرفه می‌تواند باعث شکستگی شود.
شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان شدید ممکن است به شکل ترک‌خوردگی یا به شکل فروپاشی بر اثر فشار باشد. اگرچه شکستگی مربوط به پوکی استخوان در هر استخوانی می‌تواند رخ دهد اما ستون فقرات، مفصل لگن، دنده‌ها و مچ دست، قسمت‌های مستعد و شایع شکستگی هستند. برخی از این شکستگی‌ها می‌توانند عواقب جدی در پی داشته‌باشند.
استخوان بافت زنده‌ای است که به طور مداوم تجزیه و جایگزین می‌شود. به این ترتیب، بدن تراکم استخوان و یکپارچگی بلورها و ساختار آنها را حفظ می‌کند. پوکی استخوان زمانی رخ می‌دهد که تعادل بین تشکیل استخوان جدید و تجزیه‌ی استخوان قدیمی به‌هم بخورد و استخوان مانند اسفنج، حفره‌دار و پوک شود. پوکی استخوان زمانی رخ می‌دهد که تعادل بین تشکیل استخوان جدید و تجزیه استخوان قدیمی به هم بخورد و استخوان مانند اسفنج، حفره‌دار و پوک شود.
علائم پوکی استخوان چیست؟
ازدست‌دادن استخوان که منجر به بیماری پوکی استخوان یا استئوپروز می‌شود به کندی پیشرفت می‌کند. پوکی استخوان ممکن است سالیان طولانی از تشخیص دور بماند زیرا تا زمانی که فرد در اثر حادثه‌ی جزئی مانند زمین‌خوردن یا حتی سرفه یا عطسه دچار شکستگی نشود، هیچ نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند.
احمد اسماعیل زاده، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در خصوص اهمیت مصرف لبنیات،گفت: پوکی استخوان یک اختلال اسکلتی با کاهش تراکم معدنی استخوان و استحکام استخوان است که منجر به افزایش خطر شکستگی می‌شود.
پوکی استخوان در زنان دو برابر مردان است
وی با بیان اینکه پوکی استخوان به پوکی استخوان اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر پوکی استخوان به مرور زمان با افزایش سن بروز پیدا کند، به آن پوکی استخوان اولیه و اگر به دلیل عوامل دیگر مانند سبک تغذیه و عدم دریافت مواد مغذی مناسب و بیماری‌هایی نظیر مشکلات کبدی، روده‌ای، پرکاری تیرویید، بیماری های کلیوی و مصرف برخی از داروها به وجود آید، پوکی استخوان ثانویه گفته می شود.
اسماعیل زاده درخصوص عوامل خطر پوکی استخوان، گفت: سبک و عادات تغذیه ای، استعمال سیگار، استرس، آلودگی هوا، سن بالاتر، فعالیت بدنی کم و بیماری های همزمان از جمله عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
وی با بیان اینکه پوکی استخوان در زنان به دلیل شرایط فیزیولوژیک دو برابر مردان است، تصریح کرد: پوکی استخوان در ایران شیوع بالایی دارد، تازه ترین آمار وزارت بهداشت حاکی از این است که بیش از ۶۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال درگیر این بیماری هستند. آماری نگران کننده که می‌گوید، از هر ۲ زن یک نفر و از هر ۴ مرد یک نفر در سنین بالای ۵۰ سال شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه می‌کنند. این آمار در بین افراد بالای ۷۰ سال، حدود ۸۰ درصد است، یعنی از هر ۵ فرد بالای ۷۰ سال، ۴ نفر پوکی استخوان دارند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت اظهار کرد: یکی از عوامل تاثیرگذار در ابتلا به پوکی استخوان، کمبود مواد مغذی مانند کلسیم، فسفر و پروتئین است که از عوامل اصلی تشکیل توده استخوانی هستند؛ این مواد مغذی در محصولات لبنی وجود دارند و مصرف محصولات لبنی مانند شیر، ماست و کشک به میزان مورد نیاز بر حسب سن افراد، بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
اسماعیل زاده با بیان اینکه مصرف محصولات لبنی کم چرب منجر به کاهش خطر پوکی استخوان می‌شود، خاطرنشان کرد: پروتئین لبنیات با افزایش تراکم مواد معدنی استخوان مرتبط است، بنابراین برای سلامت استخوان‌های خود، مصرف روزانه شیر یا ماست یا کشک را فراموش نکنید.
پویش ملی اطلاع رسانی تغذیه سالم با هدف آگاهی بخشی آحاد جامعه درخصوص مصرف نمک تصفیه شده یُددار و افزایش مصرف لبنیات با شعار “انتخاب همه، نمک کم اما تصفیه شده یُد دار” برای هفته اول و شعار “از کودکی تا پیری، لبنیات دوست سلامتی” برای هفته دوم، از تاریخ ۱ بهمن ماه آغاز شده و تا ۱۵ بهمن ماه سال جاری ادامه دارد.
