استان هرمزگان دارای ۳۸ هزار هکتار نخلستان زیرکشت است که سالانه ۱۹۶هزار تُن خرما برداشت و تولید می‌شود.
بخشی از این محصول شیرین گرمسیری باتوجه به زودرس بودن به صورت نوبرانه و تازه‌خوری و یا برای مصرف در فصل زمستان نگهداری شده و بخشی دیگر نیز فرآوری و صادر می‌شود که درآمد قابل توجهی از فروش داخلی و صادرات آن به‌دست می‌آید.
استان هرمزگان با تولید حدود ۵۵ رقم خرما که ۲۰ نوع آن از ارزش تجاری داخلی و خارجی دارد، یکی از استان‌های خرماخیز کشور بوده که برداشت این محصول از خردادماه آغاز شده و تا نیمه شهریوماه ادامه دارد البته یک رقم آن به نام پیارُم در آبان‌ماه به عمل می‌آید.
«پیارُم»، «خاصویی»، «مُرداسَنگ»، «خِنیزی»، «شاهانی»، «دیری»، «کریته»، «زَرد»، «مُضافتی»، «آلومِهتری» و «هَلیلی» بیشترین و مرغوب‌ترین ارقام تولیدی خرما در استان هرمزگان هستند اما محصول «پیارُم» که به خرمای شکلاتی معروف بوده، از کیفیت و ارزش صادراتی بالایی برخوردار است.محصول «پیارُم» که به خرمای شکلاتی معروف بوده، از کیفیت و ارزش صادراتی بالایی برخوردار است.
هرمزگان تولیدکننده اصلی خرما در ایران
چه کسی هست که نداند ایران یکی کشورهای تولیدکننده برتر خرما در جهان است و بیش از ۲۰ استان آن به تولید و عرضه این محصول در بازار فعالیت دارند و از این بین استان‌های فارس و هرمزگان و کرمان از تولیدکنندگان اصلی خرمای ایرانی شناخته شده‌اند.
میزان سالانه تولید خرما در جهان در حال حاضر حدود هفت میلیون و ۵۰۰ تُن، در ایران سه‌میلیون و ۱۰۰ هزار تُن و در هرمزگان ۱۹۶ هزار تُن است. ایران با تولید این میزان خرما به عنوان سومین تولید کننده خرما در جهان شناخته شده است.
استان هرمزگان نیز با ۳۸ هزار هکتار نخلستان زیرکشت و تولید ۱۹۶ هزار تُن خرما در سال رتبه چهارم تولید و رتبه سوم زیرکشت را در کشور دارد.استان هرمزگان نیز با ۳۸ هزار هکتار نخلستان زیرکشت و تولید ۱۹۶ هزار تُن خرما در سال رتبه چهارم تولید و رتبه سوم زیرکشت را در کشور دارد.
متوسط مصرف سرانه جهانی محصول خرما نیز بیش از یک کیلوگرم برآورد می‌شود که البته این شاخص در ایران براساس آمارهای تولید، تجارت، ضایعات و جمعیت بین هفت تا ۱۰ کیلوگرم است؛ در استان هرمزگان نیز این آمار به بالای ۱۰ کیلوگرم می‌رسد.
خرما در استان هرمزگان تنوع زیادی دارد که به گفته مدیرامور باغبانی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان، برخی از محصولات آن شامل «آل مهتری»، «نغار»، «خاصویی»، «شکری»، «خنیزی»، «مرزبان»، «مرداسنگ» و «زرد» به‌دلیل نوبرانه بودن، نبود بسته‌بندی مناسب و نگهداری و نداشتن توان رقابت با سایر خرماها، در زمان برداشت به صورت تازه خوری مصرف می‌شود.
محمد رضا شیخ‌زاده، بیشترین میزان سطح زیرکشت خرما را مربوط به شهرستان‌های میناب، رودان، بندرعباس و سیریک عنوان کرد و گفت: امسال ۱۹۶ هزار تُن محصول خرما از ۳۸ هزار هکتار سطح زیرکشت نخلستان‌های بارور این استان برداشت شد.
وی بیان کرد: در حال حاضر ۲۰ درصد از محصول خرمای هرمزگان صادر و ۸۰ درصد نیز به مصرف داخلی می‌رسد که برای کسب سود و درآمد آن توسط نخلداران علاوه بر تولید خرمای مرغوب، برندسازی و صادر می‌شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان اظهار کرد: برداشت خرما در استان امسال نسبت به سال گذشته ۱۵ درصد افزایش داشته که علت آن باردهی نخیلات جوان بوده است.
پیش‌بینی ۵۴ درصدی صادرات خرمای هرمزگان
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان همچنین به افزایش ۴۵ درصدی صادرات خرما در سال جاری اشاره کرد و گفت: میزان صادرات خرمای استان در سال گذشته ۴۰ هزار تُن به ارزش ۸۵ میلیون دلار بوده که پیش‌بینی می‌شود امسال این میزان به ۴۵ هزار تُن افزایش یابد.
وی ادامه داد: بازار هدف خرمای هرمزگان، استان‌های تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و یزد و صادرات به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، مالزی، امارات، ترکیه، پاکستان، هند و روسیه است.بازار هدف خرمای هرمزگان، استان‌های تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و یزد و صادرات به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، مالزی، امارات، ترکیه، پاکستان، هند و روسیه است.
به گفته مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان؛ این استان ۲۵ واحد بسته‌بندی و فرآوری خرما دارد که با ظرفیت ۵۰ هزار تُن در حال فعالیت است.
شیخ‌زاده یادآورشد: قیمت خرما در استان هرمزگان به صرفه است؛ چرا که چند نوع خرمای زودرس از جمله آل مهتری و نغار به دلیل نوبرانه بودن، با قیمت بالا به فروش می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه بسته‌بندی و فرآوری خرما در ایران عقب‌تر از دیگر کشورها است، ابراز کرد: مابقی نخیلات چون به صورت خرمای نیمه خشک برداشت می‌شود، قابلیت نگهداری در دمای بالای صفر به مدت بالای یکسال دارد و مانند میوه یا تره‌بار نیست که زود از بین برود.
پیارُم؛ بازارپسند در داخل و خارج
و اما؛ خرمای پیارُم یکی از مرغوب‌ترین و گران‌ترین خرمای بازارپسند هرمزگان در ایران و حتی جهان است که از آن به علت خشک بودن، قابلیت نگهداری طولانی مدت و خوش طعم بودن یاد می‌شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان، با اشاره به اینکه مرغوب ترین رقم خرمای پیارم کشور و حتی جهان در حاجی‌آباد هرمزگان به عمل می‌آید، گفت: سطح زیرکشت پیارم در شهرستان حاجی آباد ۲ هزار و ۳۰۰ هکتار است که یکهزار و ۴۰۰ هکتار دارای درختان بارور با میانگین تولید ۶ هزار و ۱۰۰ کیلوگرم است.
شیخ‌زاده با اشاره به وضعیت خرمای استان در بازارهای داخلی و جهانی ابراز کرد: باتوجه به کشت رقم تجاری پیارم در هرمزگان می‌توان گفت بالاترین سودآوری برای باغداران این استان از لحاظ ریالی نسبت به دیگر استان‌ها دارد.
وی پیش‌بینی برداشت این محصول که از مهرماه آغاز و تا آبان ماه ادامه دارد، را بیش از ۱۰ هزار تُن عنوان کرد و گفت: شهریورماه سال ۹۵ طرح ثبت خرمای پیارم حاجی آباد، به عنوان مرغوب‌ترین خرمای صادراتی استان و کشور و میراث ملی این منطقه، در فهرست آثار طبیعی – ملی ایران ثبت شد.شهریورماه سال ۹۵ طرح ثبت خرمای پیارم حاجی آباد، به عنوان مرغوب‌ترین خرمای صادراتی استان و کشور و میراث ملی این منطقه، در فهرست آثار طبیعی – ملی ایران ثبت شد.
این مسوول در جهادکشاورزی هرمزگان اظهار کرد: خرمای پیارم هرمزگان دراین سال‌ها توانسته توجه بازارهای جهانی را به خود جلب کند و درحال حاضر حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از این محصول به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپایی، آسیای میانه، استرالیا و کانادا صادر می‌شود.
هرچند می‌توان از مناطقی همچون ارزوئیه کرمان، ایرانشهر و سراوان سیستان وبلوچستان، جهرم فارس، شادگان خوزستان و برازجان بوشهر به‌عنوان کشت کننده خرمای پیارم در ایران نام برد اما مرغوب‌ترین این رقم در داخل و خارج از کشور با نام حاجی آباد هرمزگان شناخته می‌شود.
شهرستان حاجی آباد به دلیل تحمل زیاد نخل آن در برابر شوری، یکی از مناطق مساعد کشت و تولید بهترین خرمای صادراتی جهان یعنی پیارُم Piarom or Pyarom است که باتوجه به درجه کیفیت و شهرت منحصر به فردی که در بازار جهانی کشاورزی دارد، می‌تواند علاوه بر تسخیر بازار داخلی، بازارهای بین المللی صادراتی را نیز در اختیار گیرد.
خرمای تازه‌وارد مَجول
خرمای مجول نیز که این روزها طرح توسعه آن در بشاگرد هرمزگان که در سطح بزرگ و در مقیاس ملی و بین‌المللی قرار است؛ انجام شود، از گونه‌های وارداتی است که کشت آن در دستورکار جهاد کشاوزی هرمزگان قرار گرفته و از نظر مرغوبیت و محبوبیت قرار است با پیارُم رقابت کند.
به گفته برخی کارشناسان کشاورزی، در راستای توسعه ارقام تجاری، واردات مجول از سال ۱۴۰۰ در استان هرمزگان آغاز شد و سه هزار اصله نهال کشت‌بافت مجول وارد و به مدت یکسال در گلخانه‌ها نگهداری شد.
هر اصله این نهال با ارز دولتی حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون ریال قیمت دارد اما در راستای تشویق به توسعه کشت آن، یارانه دیگری نیز به مجول اختصاص یافته و سهم باغدار برای خرید هر نهال به هفت میلیون و ۴۰۰ هزار ریال کاهش یافته است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی هرمزگان، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی را عامل توسعه اقتصاد و افزایش اشتغال در منطقه محروم بشاگرد دانست و گفت: در این راستا بزرگترین نخلستان «مجول» کشور با مساحت افزون‌بر ۲هزار هکتار با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این شهرستان احداث می‌شود.بزرگترین نخلستان «مجول» کشور با مساحت افزون‌بر ۲هزار هکتار با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این شهرستان احداث می‌شود.
مسعود گرگیج بااشاره به اینکه مناطق غیرساحلی حاجی آباد، بستک، بشاگرد، سندرک و زیارتعلی رودان که دارای آب و هوای خشک بوده، از مناطق مناسب هرمزگان برای کشت مجول است، اخیرا در حاشیه بازدید از ظرفیت‌های بخش کشاورزی شهرستان بشاگرد اظهار کرد: طرح احداث بزرگترین نخلستان «مَجول» کشور در دشت پُلپُلک شهرستان بشاگرد به مساحت افزون بر ۲هزار هکتار با کشت تعداد ۳۶۰ هزار اصله نهال، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت سیزدهم در راستای ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی این منطقه محروم است.
رییس کل دادگستری هرمزگان نیز از پیگیری و حمایت دستگاه قضایی استان برای ایجاد طرح توسعه‌ای بزرگترین نخلستان «مجول» دنیا در بشاگرد خبر داد و گفت: این طرح برای چهار هزار جوان هرمزگانی اشتغالزایی به دنبال دارد.
مجتبی قهرمانی ادامه داد: طرح احداث بزرگترین نخلستان «مَجول» دنیا در دشت پُلپُلک شهرستان بشاگرد، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های در حال اجرا در راستای ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی در این منطقه محروم است.
وی با بیان اینکه اراضی مورد نیاز برای ایجاد بزرگترین نخلستان مَجول دنیا در دشت پلپلک شهرستان بشاگرد تسطیح شده است، گفت: با نظارت دستگاه قضایی و باتوجه به تمهیدات اتخاذ شده، به زودی کاشت نهال‌های این خرمای مرغوب که به مدت یکسال در گلخانه‌ها نگهداری شده‌اند، آغاز خواهد شد و تا حدود پنج ماه دیگر بیش از یکهزار هکتار از این نخلستان زیرکشت خواهد رفت.به زودی کاشت نهال‌های مرغوبِ مجول که به مدت یکسال در گلخانه‌ها نگهداری شده‌اند، آغاز خواهد شد و تا حدود پنج ماه دیگر بیش از یکهزار هکتار از این نخلستان زیرکشت خواهد رفت.
رییس شورای قضایی هرمزگان با اشاره به اینکه به موازات ایجاد بزرگترین نخلستان مَجول دنیا در بشاگرد، بیش از ۲ هزار هکتار جنگل کاری و ۳۵ هزار هکتار آبخیزداری نیز پیش بینی شده است، گفت: اجرای پروژه کشت بزرگترین نخلستان مَجول دنیا در شهرستان بشاگرد، ظرفیت ایجاد اشتغال برای بیش از چهار هزار نفر را دارد که در بحث اشتغال زایی برای جوانان بومی هرمزگان بویژه در شرق استان، نقش بسزایی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه برای ایجاد طرح‌های بزرگ و در مقیاس ملی باید حواشی اجتماعی نیز مدنظر قرار گیرد، اذعان کرد: در همین راستا نشستی با بزرگان و ریش سفیدان شهرستان‌های جاسک و بشاگرد برگزار شد و پس بررسی دغدغه‌های آن‌ها و اتخاذ تمهیدات لازم، خوشبختانه همه بزرگان منطقه از ایجاد بزرگترین نخلستان مَجول دنیا در شهرستان بشاگرد حمایت کردند.
خرما به عنوان یک میوه مقوی و اشتهاآور به دلیل خواص تغذیه‌ای آن در ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس حائز اهمیت بسیار است اما همچنان با چالش‌هایی در زمینه اصلاح و جایگزینی ارقام مناسب تجاری، توسعه ارقام از طریق کشت بافت، مکانیزه کردن عملیات داشت و برداشت به‌ویژه با استفاده از بالابرها و ناکارآمدی تعاونی‌های مرتبط با نخلداران روبه رو بوده که می‌طلبد برای رفع این موانع و مشکلات چاره اندیشی اساسی شود.
برداشت خرما در استان هرمزگان همزمان با شروع فصل گرما از نیمه خردادماه با رقم نوبرانه «آل‌مهتری»، «نغار»، «خنیزی» و «برحی» آغاز می‌شود و با نوع پیارم در آبان به پایان می‌رسد.
نیک است بدانیم؛ از درخت خرما در قرآن ۲۰ مرتبه در ۱۶ سوره و ۲۰ آیه با عناوینی چون «نخل»، «النخل»، «نخیل»، «النخیل»، «النخله» و «نخلا» یاد شده است.
