چند ماهی است که دامداران با مشکلات مازاد دام ناشی از تعطیلی نسبی و کاهش تقاضا از سوی پرمصرف ها در پی ویروس منحوس کرونا روبرو هستند که بسیاری از آنها به علت گرانی نهاده های دامی، شرایط خشکسالی،کمبود علوفه و عدم صرفه اقتصادی تولید، دام های خود را روانه کشتارگاه ها کردند و تعدادی از تولیدکنندگان هم به دلیل نامتوازنی هزینه تولید با نرخ فروش در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند.
بنابر مصوبه شورای قیمت گذاری در ۱۷ تیرماه، صادرات شیرخشک، کره و دام زنده آزاد شد که با آزادسازی صادرات دام روزنه امیدی در بین دامداران ایجاد شد که با اجرای این مصوبه مازاد انباشت دام در واحدهای دامداری به پایان می رسد چرا که با کاهش تقاضا، دام سه فصل گذشته روی دست تولیدکنندگان مانده که در صورت بی توجهی با آغاز زایش های پاییز، صنعت دامداری در ورطه نابودی قرار می گیرد.
با وجود اعتراض های مکرر دامداران و خروج آنها یکی پس از دیگری از چرخه تولید، پیگیری و رایزنی نمایندگان مجلس، وزیر جهاد کشاورزی مجوز صادرات دام زنده غیرمولد توسط پشتیبانی امور دام را صادر کرد که براین اساس شرکت پشتیبانی امور دام کشور به عنوان مجری مجاز است با مباشرت اتحادیه ها، تعاونی ها و بخش خصوصی در سقف مشخص با لحاظ تعادل قیمت بین تولید و مصرف نسبت به صادرات دام زنده غیرمولد از یک گمرگ مشخص اقدام کند.
این پایان ماجرا نیست چرا که از ماه ها قبل کشتار دام های مولد در فضای مجازی سر و صدای زیادی به راه انداخت که هم اکنون هم کشتار این دام ها چراغ خاموش در حال انجام است که اگر وعده وزیر جهاد در خصوص صادرات دام این بار هم تحقق نیابد، این امر به قیمت نابودی صنعت تمام می شود به طوریکه برای تامین‌نیاز کشور چاره ای جز واردات وجود ندارد.
گرچه بسیاری از مسئولان صادرات دام را تنها راه حل خروج از بن بست فعلی دامداران می دانند، اما در مقابل رئیس اتحادیه گوشت گوشت گوسفندی صادرات دام در فصل سرما به دلیل ازدیاد تقاضا در بازار داخل را عاملی برای التهاب و ایجاد چالش در بازار می داند و معتقد است که با تامین نهاده مورد نیاز، تولیدکنندگان مشکلی در تولید نخواهند داشت چرا که زایش های پاییز خود را در بهار سال آینده به بازار عرضه می کنند.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا درباره شرایط فعلی تولید، انباشت دام و تاثیر صادرات بر بازار گوشت با خبر شویم:
صادرات دام راهی برای خروج از بن بست
افشین صدر دادرس مدیرعامل اتحادیه دام سبک با اشاره به اینکه تعدادی از دامداران ورشکست و تعدادی در حال ورشکستگی هستند، اظهار کرد: با توجه به زایش های پاییزه و شرایط خشکسالی و پیش بینی بارشهای سال آبی جاری، دولت هر چه سریع تر برای حفظ سرمایه های ملی کشور باید تمهیداتی بیندیشد.
وی افزود: اگر دولت برنامه حمایتی بکار نگیرد، سرمایه های دامداران از بین می رود که با این وجود برای حفظ تولید در بخش دام بخصوص سبک باید اقدامات فوری و ضربتی انجام گیرد.
صدر دادرس با اشاره به اینکه صنعت دام کشور بویژه دام سبک به بن بست رسیده است، بیان کرد: با وجود انباشت دام در واحدهای دامداری، گرانی نهاده های داخلی، کمبود نهاده های دولتی، آزاد سازی صادرات در کنار خرید حمایتی داخلی راه حلی مناسب در جهت حمایت هم زمان از دامداران و مصرف کنندگان است. وی افزود مسئولان طی یک برنامه ریزی مناسب می توانند ارز حاصل از صادرات را نهاده واردکنند و یا مابه التفاوت ارز حاصل از صادرات را به دهک های آسیب پذیر یارانه نقدی دهند، در غیر این صورت بی توجهی دولت منجر به نابودی سرمایه های دامی و ژنتیکی کشور می شود.
مدیر عامل اتحادیه دام سبک در واکنش به بیان اظهاراتی مبنی بر تاثیر صادرات دام بر بازار گوشت بیان کرد: در شرایط کنونی با وجود بسته بودن صادرات دام هم، قیمت گوشت بالاست که با این وجود جای این سوال مطرح است که آیا مسئولان با جلوگیری از صادرات توانسته اند جلوی التهاب بازار را بگیرند که حال اظهاراتی مبنی بر نوسان قیمت گوشت با آزادسازی صادرات مطرح می کنند؟
به گفته وی، با صادرات دام در کنار خرید حمایتی داخلی و توزیع گوشت گرم داخلی توسط دستگاههای مسئول و سایر اقداماتی از این دست امکان حمایت از مصرف کنندگان و کنترل و التهاب احتمالی قیمت گوشت ناشی از صادرات فراهم می شود.
این مقام مسئول در ادامه اضافه کرد: نباید به بهانه حمایت از مصرف کننده دامدار را در شرایط کنونی تنها گذاشت و دامداری کشور را از بین برد تا در آینده برای تامین‌نیاز کشور مجبور به واردات گوشت از کشورهای برزیل، ازبکستان و… شویم و امنیت غذایی کشور را به مخاطره بیندازیم.
صادرات دام وعده ای بیش نیست
مجتبی عالی مدیر عامل اتحادیه دامداران کشور از انباشت دام در واحدهای دامداری خبر داد و گفت: با وجود آزاد شدن مصوبه صادرات دام در تیرماه، اما معاونت بازرگانی به رغم پیگیری هایی مکرر جواب نامه را نداده است.
وی افزود: با توجه به فصل زایش و انباشت دام، وضعیت بازار روز به روز نامساعد تر می شود که وعده دولت در خصوص صادرات دام محقق نشده است.
عالی با اشاره به اینکه وعده صادرات دام محقق نشده است، بیان کرد: با توجه به وعده حمایت از دامدار، کشتار دام های مولد بصورت چراغ خاموش در حال انجام است که این امر به قیمت نابودی صنعت تمام می شود.
مدیر عامل اتحادیه دامداران صادرات دام را بهترین راهکار رونق اقتصادی و تولید برشمرد و گفت: با توجه به افزایش هزینه های تولید و نرخ فعلی دام زنده، دامدار از جیب خود به مردم یارانه می دهد که با این وجود انتظار می رود هر چه سریع تر دولتمردان صادرات را آزاد کنند.
وی قیمت کنونی هر کیلو دام سبک را ۴۰ تا ۴۲ هزار تومان و دام سنگین ۵۰ تا ۵۳ هزار تومان اعلام کرد و افزود: در حال حاضر قیمت تمام شده هر کیلو دام ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان است که عرضه با نرخ های فعلی به زیان دامدار است.
مقادیر زیادی دام روی دست دامدار است
منصور پوریان رئیس شورای تامین کنندگان دام کشور با اشاره به اینکه مقادیر زیادی دام روی دست دامدار است، اظهار کرد: بنابر مصوبه ۱۷ تیرماه، صادرات دام آزاد است، اما عملا اتفاقی نیفتاده است که با این وجود ماده کشی در کشتارگاه انجام می شود.
وی افزود: با توجه به شرایط خشکسالی، کم آبی و گرانی نهاده های دامی ۲۵ میلیون راس دام لاغر روی دست دامدار مانده که با ورود به فصل پاییز، زایش های پاییز به ۱۳ میلیون راس می رسد، درحالیکه تولیدات ۳ فصل پیش روی دست دامدار مانده است.
پوریان با اشاره به اینکه مصوبه آزادسازی صادرات دام در حد حرف باقی مانده است، بیان کرد: در شرایط عادی نیمه دوم سال ۵۰۰ هزار تن گوشت قرمز مورد استفاده قرار می گیرد که با وجود کرونا میزان مصرف به ۳۰۰ هزار تن هم نمی رسد، درحالیکه با میزان دام فعلی حدود ۶۰۰ هزار تن گوشت تولید می شود که به دلیل مازاد تولید بر مصرف، صادرات تنها راه حل دامدار است.
رئیس شورای تامین کنندگان دام ادامه داد: مسئولانی که ادعای گرانی دام و گوشت ناشی از صادرات مطرح می‌کنند، بدنبال واردات هستند چرا که از سه فصل گذشته دام روی دست دامدار مانده که بخشی از آن برای رفع مشکل بازار باید صادر شود.
پوریان از مازاد حدود ۶ میلیون راس دام سبک پروار با وزن بالای ۵۵ کیلو و ۲۰۰ هزار راس دام سنگین در کشور خبر داد و گفت: برای این میزان دام تقاضایی در بازار وجود ندارد که انتظار می رود هر چه سریع تر تدابیری برای صادرات اتخاذ شود تا تولید بهار و زمستان دچار مشکل نشود.
وی در پایان با اشاره به اینکه صادرات دام مشکلی در بازار داخل ایجاد نمی کند، تصریح کرد: در شرایط کنونی برای مازاد تولید باید چاره اندیشی شود چرا که به رغم خرید نهاده از بازار آزاد با قیمت های بالا، تولیدکنندگان مجبور به عرضه دام های نر و ماده به ضرر هستند که ادامه این روند به زیان صنعت تمام می شود.
طی ماه های اخیر کلیپ کشتار دام های مولد در فضای مجازی سر و صدای زیادی به راه انداخت که هر یک از دامداران کمبود و گرانی نهاده های دامی و نبود حمایت دولت از تولید را علت اصلی مطرح می کردند که با انتشار این کلیپ ها احساسات مردم‌جریحه دار شد و در نهایت در ۱۷ تیرماه مصوبه آزادسازی صادرات دام ابلاغ شد که بهانه های مختلف تاکنون محقق نشده است که بنابر وعده ساداتی نژاد وزیر جهاد انتظار می رود که صادرات دام غیرمولد آغاز شد تا با خروج انباشت دام از واحدهای دامداری به مشکلات فعلی پایان داده شود.
