خشک شدن مراتع و کاهش پوشش گیاهی اراضی استان تأثیرات سوء مستقیم و غیرمستقیمی بر زندگی یزدی‌ها گذاشته که یکی از این اثرات، کمبود خوراک دام و ناتوانی دامداران برای خرید خوراک های وارداتی است که تازه از کیفیت آن هم راضی نیستند.
دامداری در یزد بیشتر در قالب پرورش دام سنگین و مرغ تعریف شده زیرا در سایر موارد ظرفیت و امکانات برای پرورش طبیعی دام در استان وجود ندارد و گاهی به دلیل گرانی هزینه‌های پرورش، مقرون به صرفه نیست.
استان یزد دام سبک خود را بیشتر از استان‌های همجوار به ویژه فارس تأمین می‌کند زیرا عمده گوشت مصرفی یزدی‌ها با مزاج خشک و سرد کویر، گوشت گوسفند است از این‌رو عمده گوشت مورد نیاز استان وارداتی است.
با این اوصاف برخی دام را به طور مستقیم کشتار نمی‌کنند و بعد از پرورش وارد بازار مصرف می‌کنند اما آنها هم از وضعیت پرورش راضی نیستند، از کمبود خوراک دام می‌نالند، تلف شدن گوسفندانشان از گرسنگی و شاید کیفیت نامطلوب خوراک آنها را در این مسیر خسته کرده است.
پایین بودن سهمیه و مراتع خشک
یکی از دامداران یزدی در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به هزینه‌های گزاف خرید خوراک دام گفت: سهمیه خوراک دام سبکی که جهاد کشاورزی برای دامدران پرداخت می‌کند اصلاً برای گوسفندان کفایت نمی‌کند و ما باید خوراک را آزاد بخریم که اصلاً مقرون به صرفه نیست. هر کیلوگرم خوراک گوسفند یارانه‌ای ۳.۷۰۰ تومان و در بازار آزاد ۷.۸۰۰ تومان عرضه می‌شود یعنی کمبود خوراک را باید با تقریباً دو برابر قیمت جبران کنیم در صورتی که همین دام در استان‌های دیگر با خوراک یارانه‌ای و پوشش گیاهی منطقه پرورش پیدا می‌کنند اما با قیمت گزاف در بازار استان به فروش می‌رسد
رضا میردهقان ادامه داد: پرورش دام در استان یزد با توجه به خشک بودن مراتع و نبود خوراک طبیعی برای دام کار دشواری است اما ما برای تأمین گوشت مورد نیاز مردم و ارزان‌تر شدن قیمت تمام شده نسبت به وارد کردن دام از استان‌های دیگر، نسبت به پرورش اقدام کرده‌ایم و انتظار داریم حمایت بیشتری صورت گیرد.
وی با بیان اینکه نیمی از خوراک گوسفندانش را به صورت آزاد یا از پسماندهای غذاهای خانگی تأمین می‌کند، ادامه داد: گاهی اوقات دامداران مجبورند خوراکی را به دام بدهند که می‌دانند در رشدش تأثیری ندارد اما نمی‌توانند حیوان زبان بسته را گرسنه نگه دارند.
این دامدار افزود: هر کیلوگرم خوراک گوسفند یارانه‌ای ۳.۷۰۰ تومان و در بازار آزاد ۷.۸۰۰ تومان عرضه می‌شود یعنی کمبود خوراک را باید با تقریباً دو برابر قیمت جبران کنیم در صورتی که همین دام در استان‌های دیگر با خوراک یارانه‌ای و پوشش گیاهی منطقه پرورش پیدا می‌کنند اما با قیمت گزاف در بازار استان به فروش می‌رسد اما در مقابل از دامدار یزدی حمایتی صورت نمی‌گیرد.
ضرورت نظارت بر مراکز تولید خوراک دام
یکی دیگر از دامداران یزدی با بیان اینکه نظارت بر واحدهای تولید خوراک دام دائمی نیست، ادامه داد: به نظر می‌رسد که نهاده‌هایی که برای تولید خوراک در اختیار واحدهای تولیدکننده قرار می‌گیرد، به درستی استفاده نمی‌شود و کیفیت خوراک خوب نیست.
رضا زارع زاده ادامه داد: امسال مرگ و میر دام در برخی از روستاهای استان افزایش یافته و برخی علت آن را گران شدن نهاده و خوراک و بی کیفیت بودن خوراکی که در اختیار دامداران قرار می‌گیرد، می‌دانند.
وی افزود: سازمان جهاد کشاورزی باید با در اختیار قرار دادن نهاده‌های یارانه‌ای در اختیار شرکت‌های تولید کننده خوراک، بر کیفیت آن نظارت کنند و نهاده‌ها به بهترین نحو به خوراک تبدیل شود تا دامداران بیش از این متضرر نشوند.
مقرون به صرفه نبودن پرورش گوسفند در یزد
این دامدار بیان کرد: به طور معمول، پرورش دام سبک در استان مقرون به صرفه نیست و بسیاری از دامداران در کنار دام سنگین خود، چند رأس دام سبک را نگهداری می‌کنند و شاید ثبت آنها در سامانه برای دریافت خوراک صرف نکند از این‌رو اصلاً خوراکی بابت تغذیه گوسفندان نمی‌گیرند و آن را به صورت آزاد خریداری می‌کنند. پرورش دام سبک در استان مقرون به صرفه نیست و بسیاری از دامداران در کنار دام سنگین، چند رأس دام سبک نگهداری می‌کنند و شاید ثبت آنها در سامانه برای دریافت خوراک صرف نکند از این‌رو اصلاً خوراکی بابت تغذیه گوسفندان نمی‌گیرند و آن را به صورت آزاد خریداری می‌کنند
وی با تاکید بر اینکه نگهداری و پرورش گوسفند در یزد به دلیل مراتع خشک و بی آب و علف مقرون به صرفه نیست، خواستار حمایت بیشتر مسئولان از دامداران برای توسعه پرورش دام سبک و کاهش تقاضا برای تأمین آن از خارج از استان شد.
به گفته زارع زاده، توزیع خوراک در استان‌های مختلف باید بر اساس شرایط اقلیمی صورت گیرد، به طور مثال سهمیه خوراک برای پرورش دام در استانی با مراتع سرسبز با بیابان‌های یزد باید متفاوت باشد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان یزد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به توزیع سالانه یک میلیون تن نهاده دامی یارانه‌دار برای پرورش دام و طیور در استان، سهمیه اختصاصی واحدهای پرورش دام سبک و سنگین را بر اساس تعداد رأس ثبت شده در سامانه هویت گذاری شده مرکز اصلاح نژاد کشور عنوان کرد.
تولید سالانه یک میلیون تن نهاده دامی در استان
مهدی غیب اللهی افزود: همه دامداران چه دام سبک و چه دام سنگین باید تعداد رأس دام خود را در این سامانه ثبت کنند تا مشمول دریافت خوراک یارانه‌ای شوند در غیر این صورت دامی که نگهداری می‌کنند، مشمول دریافت خوراک نشده و قاچاق تلقی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه دامدارانی که تعداد دام‌های خود را در این سامانه ثبت نکرده‌اند نباید هیچ‌گونه انتظاری بابت نهاده و خوراک داشته باشند، ادامه داد: در حال حاضر نزدیک به ۷۰۰ هزار رأس دام سبک و نزدیک به ۱۲۰ هزار رأس دام سنگین در استان پرورش می‌یابد.
سهمیه خوراک دام سبک و سنگین
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان یزد گفت: به ازای هر رأس دام سنگین صنعتی در سراسر کشور روزانه ۲۷۰۰ گرم ذرت، ۱۴۰۰ گرم جو و ۱۳۰۰ گرم سویا و به ازای هر رأس دام سبک ۱۰۰ گرم جو و ۵۰ گرم ذرت به صورت روزانه توزیع می‌شود و برای همه استان‌ها یکسان است.
وی، قیمت عرضه را نیز در سراسر کشور یکسان اعلام کرد و افزود: قیمت عرضه این خوراک در بازار بر اساس قیمت مصوب با ارز یارانه‌ای است که حمایت‌های لازم را از دامدار خواهد داشت.
کمبود علوفه دام سبک در تمام کشور
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان یزد درباره کمبود علوفه دام در استان اظهار داشت: نهاده اختصاص یافته به استان برای پرورش دام‌های سنگین کفایت می‌کند اما نهاده اختصاصی برای پرورش دام سبک بیش از ۴۰ درصد نیاز را تأمین نمی‌کند و این مختص استان یزد نیست و مشکلی کشوری است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه دام سبک امکان استفاده از علوفه مرتعی را دارد، توزیع خوراک دام سبک در کشور کمتر است ضمن اینکه نهاده‌ای هم که دولت در نظر گرفته است بیشتر برای تولید شیر است و این موضوع در اولویت قرار دارد.
غیب اللهی درباره کیفیت خوراک دام در استان نیز گفت: ممکن است گلایه‌هایی درباره کیفیت خوراک مطرح باشد اما نهاده‌هایی که در استان برای واحدهای تولید خوراک توزیع می‌شود، در شرکت‌های مختلف توزیع می‌شود از این‌رو دامداران در صورت عدم رضایت می‌توانند ضمن اعلام نارضایتی، خوراک خود را از واحدهای دیگر تأمین کنند.
وی ادامه داد: این در حالی است که مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان‌ها متولی نظارت بر مراحل تبدیل نهاده به خوراک دام هستند و هر دامداری که ناراضی بود می‌تواند اعتراض خود را به جهاد کشاورزی اعلام کند تا مورد رسیدگی قرار گیرد.
غیب اللهی درباره تلفات دام در اثر کیفیت پایین خوراک نیز گفت: تاکنون شیوع مرگ و میر گوسفندان در استان گزارش نشده هر چند تلف شدن تعدادی دام طبیعی است و ممکن است در اثر بیماری و عوامل دیگری باشد که به خوراک ارتباطی ندارند.
پرورش دام در استان کویری یزد کار دشواری است اما ناشدنی نیست و دامداران تلاش می‌کنند که با این کار هر چند با مشقت، نیاز گوشت مصرفی را با قیمت پایین‌تر تأمین کنند اما انتظار دارند که مسئولان بین استان‌هایی که امکان تغذیه طبیعی دارند نسبت به استان‌هایی که مراتع خشکی دارند تفاوت قائل شده و سهمیه بیشتری برای دامداران استان کویری یزد در نظر بگیرند.
