اجرای سامانه های آبیاری نوین با کمک بلاعوض دولت در استان یزد از جمله شهرستان بافق زمینه ساز توسعه سامانه های آبیاری کم فشار ، قطره ای ، زیرسطحی ، تیپ و تشتکی در مناطق مختلف شده و با توجه به کم آبی و شرایط اقلیمی و خاک منطقه، راندمان تولید را از ۳۵ تا ۸۵ درصد افزایش می دهد.
دولت تدبیر و امید در اجرای سامانه های آبیاری کم فشار برای هر هکتار هفت میلیون تومان و آبیاری قطره ای هم در هر هکتار ۱۷ میلیون تومان کمک بلاعوض پرداخت می کند که کشاورزان می توانند با استفاده از فرصتی که در این زمینه فراهم شده ، برای پایداری و افزایش تولید محصولات استفاده کنند.
کاهش بارندگی در ۲ دهه اخیر و استفاده بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی با شیوه آبیاری غرقابی ، ذخایر آب بافق را با تهدید جدی روبرو کرده و کارشناسان معتقدند، ۹۰ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که راندمان بهره وری آن بین ۳۵ تا ۴۵ درصد تخمین زده می‌شود، بنابر این ترویج روش‌های نوین آبیاری نقش مهم و اساسی در کاهش مصرف آب و افزایش میزان بهره وری از منابع موجود را در شرایط خشکسالی دارد.
استفاده از روش های آبیاری نوین در بافق
آبیاری‌های نوین به شکل تحت فشار به ۲ روش آبیاری قطره‌ای و بارانی انجام می‌شود که در شهرستان بافق به خاطر سختی بالا یا میزان شوری و املاح زیاد آب (ای. سی) فقط از سیستم آبیاری لوله‌ای و کم فشار در بخش زراعت استفاده می شود.
میزان بهره وری آبیاری بارانی تا ۷۰ درصد و آبیاری قطره‌ای تا ۹۵ درصد است ولی در سامانه آبیاری کم فشار تا ۷۵ درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی می‌شود.
علاوه بر توسعه روش‌های نوین آبیاری در مزارع ، جایگزینی محصولات کم آبخواه مانند زعفران و گیاهان دارویی به جای محصولات پرآبخواه در روش سنتی غرق آبی از دیگر راهکارهای صرفه جویی در مصرف آب است.
هم اکنون کشاورزان بافقی همزمان در هر ۲ زمینه فعالیت دارند و از یک سو به کشت گیاهان کم آبخواه روی آورده اند و از سوی دیگر توسعه سامانه آبیاری نوین را در سرلوحه کار خود قرار داده‌اند.
۳۵ درصد از زمین‌های کشاورزی بافق زیرپوشش آبیاری نوین
رییس جهادکشاورزی بافق گفت: وسعت زمین‌های زیرکشت محصولات زراعی و باغی این شهرستان ، ۶ هزار و ۲۹۰ هکتار است که بیش از ۳۵ درصد آن زیرپوشش سامانه آبیاری نوین قرار دارد.
علی اکبر رحمتیان افزود: ۳۲۵ بهره‌بردار بخش کشاورزی با بهره گیری از ۴۰ حلقه چاه از روش آبیاری نوین با بیش از ۳۰ درصد صرفه جویی در مصرف آب، استفاده می‌کنند.
وی ادامه داد: روش های آبیاری موضعی که اغلب کشاورزان بافق برای باغ‌ها، گیاهان ردیفی و گلخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند، آب را با فشار کم در شبکه لوله بر سطح یا زیر خاک مزرعه توزیع می کند و توسط وسایلی به صورت قطره، یا توسط پاشنده‌های کوچک مانند «اسپریر»، «میکروجت»، و «بابلر» پای بوته گیاه ریخته می‌شود.به گفته این مسوول در مواردی که صرفه جویی آب ضروری باشد و منابع آب موجود تکافوی اراضی زیرکشت را ندهد، روش‌های آبیاری موضعی افزایش راندمان آبیاری و جهش تولید را تضمین می‌کند و این شیوه آبیاری دارای روش‌های متعددی مانند آبیاری دریپ، زیر بستری، فواره‌ای و آبیاری اسپری است.
رحمتیان با بیان اینکه هم اینک بهترین روش آبیاری نوین در بافق سیستم کم فشار است، افزود: به ازای هر هکتار آبیاری کم فشار ، هفت میلیون تومان و برای اجرایی سامانه نوین تحت فشار ۱۷ میلیون تومان به صورت بلاعوض از محل صندوق توسعه ملی به متقاضیان پرداخت می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در بافق از سال های گذشته تاکنون انواع روش های آبیاری تحت فشار مانند آبیاری قطره ای و کلاسیک در اراضی زراعی اجرا شده و باتوجه به کمبود آب نیاز است که ترویج و توسعه این روش‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
تداوم شیوه آبیاری سنتی در بافق
مسوول اداره فنی و زیربنایی جهادکشاورزی شهرستان نیز گفت: سال‌هاست که روش‌های آبیاری سطحی اعم از نواری، کرتی و یا شیاری در بین کشاورزان رواج یافته که این شیوه‌ها با توجه به سرمایه اولیه کم، پایین بودن هزینه تعمیر و مصرف انرژی به دیگر روش‌های جدید ترجیح داده می‌شود.
امید عباس زاده با بیان اینکه تمام روش‌های آبیاری سطحی، به یک‌شکل عمل می‌کند و تفاوتشان در شیوه و تقسیم‌بندی زمین است، افزود: در این روش، آب از منبع تغذیه به نهرهای خاکی وارد و روی سطح زمین پخش می‌شود تا به‌تدریج به ریشه گیاه برسد که به همین علت باعث نبود کنترل و مدیریت مصرف آب و در نتیجه هدر رفت بخشی از آن می شود.
وی خاطر نشان کرد: کشاورزان بافق به دلیل گستردگی و استفاده فراوان از روش آبیاری سطحی و به‌منظور جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب بر آن شدند تا لوله‌های نرم دریچه دار از جنس پلی اتلین را جایگزین نهرهای خاکی قدیمی کنند تا علاوه بر کنترل و مدیریت آب‌رسانی به مزرعه، از مزایای روش آبیاری سطحی بهره‌مندشوند.
به گفته این مسوول طبق تحقیقات انجام شده با استفاده از روش آبیاری سطحی با لوله‌های دریچه دار، ۲۵ تا ۳۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می شود و همچنین امکان برداشت محصول بیشتری را فراهم می‌آورد.
عباس زاده افزود: آبیاری سطحی اگر با تمامی امکانات و شرایط لازم استفاده شود، حدود ۵۰ در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود، در حالی‌که با روش‌های نوین آبیاری، می توان بین ۶۵ تا ۹۵ درصد از هدر رفت آب جلوگیری کرد.
وی با بیان اینکه در آبیاری معمولی در هر هکتار ۱۰ هزار مترمکعب آب مصرف می شود، افزود: ضروری است تا کشاورزان با اصلاح روش‌های آبیاری و استفاده از شیوه‌های نوین در مصرف آب صرفه جویی بیشتری کنند.
افزایش راندمان آبیاری و صرفه جویی در مصرف آب
یکی از بهره برداران بخش کشاورزی بافق ، افزایش راندمان آبیاری، صرفه جویی در مصرف آب، کاهش علف‌های هرز، بهبود کمی و کیفی در تولید محصول، افزایش بهره وری و امکان همزمان آبیاری و کود دهی را از مزایای آبیاری نوین قطره ای برشمرد.
علی محمد تفکری افزود: آﺑﯿﺎری از روزﮔﺎران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ روشﻫﺎی ﺳﺎده و به صورت غرقابی (سنتی) اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ که با توجه به غنای سفره‌های زیرزمینی و دِبی مناسب آب قنات‌ها، برای آن زمان مطلوب زمان بود اﻣﺎ اﻣﺮوزه روشﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود که چنانچه ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ روشﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر درﺳﺖ و در ﺟﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺸﺎورزی ﮐﻤﮏ ﺑﺴﯿﺎری می کند.
این کشاورز ۶۷ ساله بافقی تصریح کرد: در آﺑﯿﺎری ﺑﺎﯾﺪ از روشﻫﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده کنیم ﮐﻪ علاو ه بر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﻣﺼﺮف آب، از ﺷﺴﺘﻪﺷﺪن ، فرسایش و ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﺧﺎک ﮐﺸﺎورزی نیز جلوگیری کند که روش های آبیاری نوین در این زمینه بسیار موثر است.
دیگر کشاورز بافقی که پنج هکتار زمین زراعی و باغی دارد و ۴۰ درصد آن را به سیستم نوین آبیاری مجهز کرده به ایرنا گفت: صرفه جویی در مصرف آب، پخش مناسب کود، آبدهی یکنواخت و جلوگیری از رویش علف‌های هرز از مزایای استفاده از این سامانه آبیاری بوده است و در صورت تامین تسهیلات آماده ام که صد درصد مزارع و باغ‌هایم را به پوشش آبیاری نوین تجهیز کنم .
بمانعلی کارگران مشکل کشاورزان را در به کارگیری این روش، تجمیع نبودن اراضی زراعی دانست و افزود: وقتی زمین‌های زراعی افراد در قطعه های کوچک و پراکنده و به عبارتی خرده مالکی است اجرای سیستم آبیاری نوین صرفه اقتصادی ندارد.
کارگران از متولیان کشاورزی خواست در وهله اول برای یکپارچه سازی زمین‌های کشاورزی در روستاها اقدام کنند تا استفاده از شیوه‌های نوین در کاشت، داشت و برداشت به صرفه و آسان تر شود.
روش غرق آبی متداولترین شیوه آبیاری در شهرستان بافق
یکی از بهره برداران بخش کشاورزی در بافق نیز گفت: راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری در بافق هنوز شیوه غرقابی ﮐﺮﺗﯽ اﺳﺖ و ﻋﻠﺖ آن ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨﺘﯽ برجا مانده از گذشته در ﺑﯿﻦ ﮐﺸﺎورزان اﺳﺖ که در اﯾﻦ روش ﮐﺮتﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭼﻬﺎر ﮔﻮش ﯾﺎ ﺷﮑﻞﻫﺎی دﯾﮕﺮ درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.
رضا تفکری افزود: آﺑﯿﺎری ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﺮﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آب در آنﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﮐﻨﺪ و همچنین ﺑﺮای زﻣﯿﻦﻫﺎی ﺻﺎف و ﺑﺪون ﺷﯿﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﺣﺒﻮﺑﺎت، ﯾﻮﻧﺠﻪ، صیفی ، ﺑﺎغﻫﺎی ﻣﯿﻮه و ﺳﺒﺰی و گیاهان پر آبخواه را آﺑﯿﺎری ﮐﺮد.
هم اکنون ۶۵ درصد کشاورزان بافقی هنوز به شیوه سنتی مزارع خود را آبیاری می کنند که در روش غرقابی به زحمت یک سوم میزان آبی که روانه مزرعه می شود، جذب زمین شده و عملا بقیه آن هدر می رود.
به گفته کارشناسان، روش های آبیاری سنتی علاوه بر راندمان و بهره وری بسیار پایین، موجب فرسایش، شور، قلیایی و باتلاقی شدن خاک، تخریب زمین های کشاوزی و مهم تر از همه باعث هدر رفت آب می شود.
۶.۵ هکتار از زمین‌های کشاورزی بافق به کشت گیاهان دارویی (به غیر از زعفران) اختصاص دارد و هم اکنون افزون بر۱۳ تن محصول از این اراضی برداشت می‌شود.
وسعت زمین‌های زیرکشت محصولات زراعی و باغی بافق، ۶ هزار و ۲۹۰ هکتار است که با ۱۱۷ حلقه چاه عمیق ، نیمه عمیق و ۱۲۰ رشته قنات، آبیاری می‌شود.
خرما، پسته، زعفران، جو، گندم، لوبیا، گیاهان دارویی و علوفه از مهمترین محصولات شهرستان بافق به شمار می رود.
مرکز شهرستان ۵۰ هزار نفری بافق در فاصله ۱۱۰ کیلومتری جنوب شرق شهر یزد قرار دارد.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
