کردستان افزون بر توانمندی در حوزه نیروی انسانی از نظر منابع خدادادی هم دارای ظرفیت های فراوانی است که قبل از انقلاب نه تنها این استعدادها شناخته شده نبود بلکه اجازه به فعلیت رساندن و رشد و نمو آن را هم نمی دانند.
سال ۱۳۵۷ میزان تولیدات زراعی در این استان ۳۸۸ هزار و ۷۹۴ تن بود و اکنون به ۲ میلیون و ۱۶۹ هزار تن رسیده و تولید در بخش باغی هم از ۶۲ هزار و ۱۱۴ تن به ۴۳۰ هزار تن افزایش پیدا کرده است.
در تولید محصولات استراتژیکی هم چون گندم هم شاهد رشد بیش از ۲ برابری هستیم به گونه ای که در سال ۵۷ میزان تولید این محصول ۲۴۰ هزار تن و در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ ؛ ۸۱۸ هزار تن بوده و در سال هایی هم چون سال ۱۳۹۹ افزون بر یک میلیون تن از این محصول در استان تولید شده است.
میزان تولیدات دامی استان در قبل از انقلاب ۱۱۲ هزار تن و اکنون به ۴۰۴ هزار تن رسیده و میزان تولید گوشت قرمز و گوشت مرغ به ترتیب در سال ۱۳۵۷؛ ۱۳ هزار و ۲ هزار تن بوده است و این در حالی است که امروز شاهد تولید ۳۲ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز و ۹۵ هزار تن گوشت مرغ در استان هستیم.
تولید تخم مرغ هم در این استان از ۶۰۰ تن در سال ۵۷ به چهار هزار و ۴۰۰ تن افزایش پیدا کرده و میزان تولید شیر هم از ۹۶ هزار و ۲۰۰ تن به ۲۶۰ هزار تن و تولید عسل هم از ۲۰۰ تن به افزون بر ۲ هزار و ۳۰۰ تن رسیده است.
اگرچه قبل از انقلاب بیشترین درصد جمعیت کردستان در مناطق روستایی ساکن بودند و شغل بیشتر آنها هم کشاورزی و دامداری بود و تولید آن ها هم تنها به اندازه‌ای بود که بتوانند مایحتاج ضروری زندگی خود را تامین کنند ولی اکنون با وجود اینکه ۳۰ درصد جمعیت این استان را روستاییان تشکیل داده است در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی دارای رتبه های برتر در سطح کشور هستند و افزون بر این تولیدات مازاد را هم صادر می کنند.
از جمله نکات حائز اهمیت دیگر می توان به این موضوع اشاره کرد که صنعتی شدن و مکانیزه شدن بخش کشاورزی در آمریکا و کشورهای اروپایی کاهش جمعیت کشاورزان و مزارع کمتر اما بزرگ تر را به همراه داشته است؛ درایران و به تبع کردستان تقسیم اراضی و تغییر کاربری اراضی کشاورزی اگرچه منجر به کوچکتر شدن مزارع شده است ولی با بهره‌مندی از تکنولوژی‌های نوین و افزایش عملکرد در واحد سطح شاهد رشد تولید در بخش کشاورزی هستیم به طوریکه بخشی از تولیدات مازاد بر نیاز استان به سایر استان ها و حتی خارج از کشور صادر می شود.
کردستان در تولید چه محصولاتی رتبه برتر کشور را دارد؟
کردستان با تولید ۸۱۸ هزار و ۹۸ تن گندم مقام سوم کشوری، با تولید ۳۲۹ هزار و ۶۷۰ تن سیب زمینی رتبه پنجم، با تولید ۴۳ هزار تن نخود مقام سوم، با تولید ۶۰ هزار و ۲۳۲ تن توت فرنگی رتبه اول را در کشور دارد.
کردستان با تولید ۸۱۸ هزار و ۹۸ تن گندم مقام سوم کشوری، با تولید ۳۲۹ هزار و ۶۷۰ تن سیب زمینی رتبه پنجم، با تولید ۴۳ هزار تن نخود مقام سوم، با تولید ۶۰ هزار و ۲۳۲ تن توت فرنگی رتبه اول، با تولید ۱۵۰ هزار و ۱۷۵ تن محصول انگور مقام دوم تولید انگور دیم را در کشور دارد.
این استان در تولید گردو هم با ۲۱ هزار و ۷۸۶ تن مقام دوم، در تولید «به» با ۶ هزار تن رتبه سوم، در تولید آلبالو با ۱۰ هزار و ۷۰۰ مقام سوم، در تولید گیلاس با ۱۰ هزار و ۸۰۰ تن مقام چهارم، در تولید هلو و شلیل با تولید ۶۶ هزار و ۹۰۰ تن رتبه هشتم را در بین استان های مختلف کشور به خود اختصاص داده است.
سالانه ۶ هزار و ۶۸۳ تن محصولات گلخانه ای، ۷۰۰ هزار شاخه گل شاخه بریده، سه هزار و ۹۵۷ تن قارچ خوراکی هم در این استان تولید می شود؛ افزون بر محصولات زراعی و باغی، کردستان در تولید گوشت سفید و قرمز هم جزو استان های پیشرو بوده به شیوه ای که زنجیره ارزش در صنعت دامپروری و طیور در آن تکمیل شده است.
۷۶۴ واحد مرغداری با ظرفیت تولید سالانه ۱۵ میلیون قطعه در دوره در کردستان وجود دارد و در صنعت طیور این استان به طور مستقیم و غیر مستقیم برای ۱۴ هزار نفر اشتغالزایی شده است، وجود همین ظرفیت موجب شده که این استان در تولید گوشت مرغ در منطقه غرب و شمالغرب رتبه اول و در سطح کشور رتبه هشتم را داشته باشد.
واحدهای گاوداری شیری بالاتر از سه هزار راس ، پرواربندی گوساله بالاتر از پنج هزار راس و پرورش گوسفند و بز بالاتر از یک هزار راس در اقصی نقاط این استان از دیگر توانمندی های بخش دامداری استان است.
۲۴ کارخانه خوراک دام و طیور ، ۱۲ کارخانه شیر، هشت کشتارگاه صنعتی طیور، هشت کشتارگاه دام و ۲ واحد بسته بندی عسل در این استان وجود دارد که براساس آخرین آمار که مربوط به سال زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ است ۹۵ هزار تن گوشت مرغ، ۳۲ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز، ۱۰ هزار و ۷۰۰ تن گوشت ماهی، ۲۶۰ هزار تن شیر، چهار هزار و ۴۰۰ تن تخم مرغ و ۲ هزار و ۳۷۶ تن عسل در استان تولید شد.
با توجه به اینکه بیشترین میزان آب مصرفی در استان مربوط به بخش کشاورزی است به منظور استفاده بهینه از آن اراضی کشاورزی مجهز به سامانه های نوین آبیاری شدند و از این نظر هم جزو استان های برتر کشور به شمار می رود به گونه ای که میزان اراضی مجهز به این سیستم آبیاری در کردستان ۴۲ درصد و بالاتر از متوسط کشوری است.
از ۱۴۰ هزار هکتار زمین آبی در بخش کشاورزی استان؛ سامانه های نوین آبیاری در ۶۰ هزار هکتار آن اجرایی شده که افزون بر ۵۰۰ هکتار آن در سال ۱۴۰۰ مجهز به این سیستم شد.
طرح توسعه باغات در حوزه رودخانه های غرب و شمالغرب در سطح ۷۵۰ هکتار و توسعه باغ های دیم در اراضی شیبدار در سطح ۸۰۷ هکتار به اجرا درآمده است که این موارد هم از دیگر خدماتی است که به همت خدمتگزاران نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در این استان انجام شده است.
بسته بندی، ذخیره سازی و فرآوری محصولات کشاورزی موجب ایجاد ارزش افزوده و کاهش ضایعات و افزایش صادرات و امنیت غذایی خواهد شد لذا در این راستا تا پایان آذر ماه سال جاری ۲۴۰ فقره پروانه بهره‌برداری صنایع تبدیلی و تکمیلی در زیربخش های مختلف به ظرفیت جذب یک میلیون و ۴۲۶ هزار تن مواد خام و اشتغالزایی ۲ هزار و ۸۳۱ نفر ایجاد شده که برای این مهم افزون بر ۲۴ هزار میلیارد ریال سرمایه گذاری شده است.
برای فرآوری و ذخیره سازی محصولات کشاورزی ۳۵۴ فقره جوازتاسیس به ظرفیت جذب یک میلیون و ۶۲۵ تن مواد خام صادر شده که در صورت تامین تسهیلات مورد نیاز آن تا پایان سال ۱۴۰۲، زمینه اشتغال پایدار برای چهار هزار و ۷۰ نفر ایجاد خواهد شد.
طرح های پیشران کشاورزی در استان
اقدامات و فعالیت های مذکور منجر شده که بخش کشاورزی کردستان با اختصاص سهمی معادل ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی و حدود ۲۸ درصد اشتغال استان یکی از مهم ترین حوزه‌های اقتصادی استان به شمار رود.
اقدامات و فعالیت های مذکور منجر شده که بخش کشاورزی کردستان با اختصاص سهمی معادل ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی و حدود ۲۸ درصد اشتغال استان یکی از مهم ترین حوزه‌های اقتصادی استان به شمار رود بنابراین در راستای توسعه بیشتر این بخش طرح های پیشرانی تدوین و آماده شده که به سرمایه‌گذاران واگذار شود.
از جمله طرح های پیشران استان در زیربخش‌های مختلف کشاورزی شامل صنایع فرآوری سیب زمینی و تولید رب گوجه فرنگی، فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی و رنگ های خوراکی طبیعی، صنایع فرآوری گوشت طیور ، تولید آب‌میوه و کناسنتره و پوره، طرح روعن کشی از دانه های روغنی است که با توجه به ظرفیت های استان توسط جهاد کشاروزی با پیش بینی سرمایه گذاری ۱۲ هزار میلیارد ریال آماده ارائه به سرمایه گذاران داخلی و خارجی است.
از دیگر فعالیت های موثری که در راستای اجرای آن اقدامات مطلوبی انجام شده توسعه کشاورزی حفاظتی، حفاظت کاربری اراضی کشاورزی، ارتقای شاخص بهره‌وری آب با استفاده و توسعه از سامانه های نوین آبیاری، اصلاح الگوی کشت ، توسعه باغات دیم اراضی شیبدار، توسعه کشت های گلخانه ای، توسعه رنبورداری، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی، ترویج و آموزش کشاورزی، کشاورزی قراردادی، خرید تضمینی محصولات کشاورزی است.
اهمیت بخش کشاورزی به دلیل امنیت غذایی و تامین منابع اولیه صنایع برکسی پوشیده نیست و با توسعه بیش از پیش آن می توان امیدوار به رشد و پیشرفت هرچه بیشتر استان بود.
در چهارمین سرشماری عمومی کشاورزی ( سرشماری بخش کشاورزی هر ۱۰ سال یکبار به اجرا درمی آید) که در سال ۹۳ انجام شد ۱۱۳ هزار و ۶۰۶ بهره بردار بخش کشاورزی در سطح استان شناسایی شد.
- بیشتر بخوانید:
- رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان: کشاورزی بخشی مهمی از اقتصاد کشور است/ بحران عظیم آبی داریم
