توسعه بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی، برای تحقق توسعه پایدار کشور امری حیاتی است و بخش کشاورزی به واسطه تاثیرگذاری گسترده بر اقتصاد در صورت فراهم بودن شرایط لازم به تنهایی می‌تواند نیروی محرکه رشد و توسعه اقتصادی کشور باشد.
زمینه های سرمایه گذاری در سیستان و بلوچستان بسیار گسترده و متنوع است، وجود ظرفیت ها و توانمندیهای گوناگون در بخش های مختلف این استان را به رنگین کمانی از استعدادهای خدادادی تبدیل کرده به طوریکه تنها با سرمایه گذاری در یک بخش مهم آن می توان تنگناها و محدودیت های توسعه استان در بخشهای مختلف را با برنامه ریزی و سیاست گذاری اصولی کمتر و کم اثرتر کرد. سیستان و بلوچستان فرصتی بی نظیر برای سرمایه گذاری است و گسترش شیوه های کشاورزی پایدار موثرترین روش در پیشبرد اهداف توسعه این بخش است. سرمایه گذاری های کلان و حمایت از چارچوب نهادینه ای، ایجاد تعهدات تجاری و به کارگیری فناوری و روش های بادوام در بخش کشاورزی لازمه افزایش بهره وری با حفظ تنوع زیستی در مزارع است. تعامل و همکاری کشاورزان منطقه و بخش خصوصی درافزایش بازده کشاورزی و تنوع زیستی به شکل نظام یافته بسیار تاثیرگذار است.
سیمای کشاورزی سیستان و. بلوچستان بسیار توانمند و دارای ظرفیت‌های زیادی است، باغبانی، زراعت، شیلات، دامداری، منابع طبیعی و استفاده از صنایع تبدیلی مهمترین پتانسیل‌های توسعه و رشد کشاورزی و جذب سرمایه گذار در استان است.
باغبانی و تولید میوه های منحصر به فرد از دیگر مزیتهای بارز و توانمندیهای مهم بخش کشاورزی استان است بطوری که خرما، موز، لیموترش، پرتقال، انبه، پاپایا، چیکو، گواوا، انگور، انجیر و پسته مهمترین محصولات باغی استان است که بسیاری از آنها تنها مختص این منطقه بوده و قابلیت توسعه و صادرات نیز دارد.
همچنین رشد و گسترش چشمگیر کشت گلخانه ای در سیستان و بلوچستان از دیگر ظرفیت های متنوع بخش کشاورزی استان بشمار می رود به گونه ای که خیار، گوجه فرنگی، گل و گیاه زینتی، توت فرنگی، آناناس و موز از محصولات گلخانه ای است که قابلیت تولید و کشت در گلخانه را داشته و چند بار برداشت آنها در سال مزیت مناسبی برای عرضه به بازارهای مصرف کشور محسوب می شود.
دامپروری دوشادوش سایر فعالیتهای بخش کشاورزی از مهمترین منابع تولیدی استان است که از پتانسیل های بخش دامپروری استان بهره مندی از دو نژاد گاو بومی سیستانی و دشتیاری با خصوصیتهای گوشتی، شیری و سازگاری با شرایط آب و هوایی منطقه و وجود گوسفند بلوچی به عنوان تولیدکننده پشم مرغوب در کنار وجود بیشترین تعداد شتر به لحاظ اقلیمی در کشور، بز بومی و دو نژاد مرغ خزک و دشتیاری اشاره کرد.
تنوع اقلیمی استان سبب رویش افزون بر یک هزار و ۲۰۰ گونه گیاهی شده است که ۳۰۰ گونه آن ارزش دارویی دارد.
از منظر کارشناسان آبزی پروری از دیگر ظرفیت های بخش کشاورزی سیستان و بلوچستان محسوب می شود، ۳۰۰ کیلومتر نوارساحلی با دریای عمان و راه یابی به آبهای آزاد ، وجود چاه نیمه ها و منابع آب داخلی و اراضی مستعد پرورش ماهی و میگو مهمترین مزیت های شیلاتی استان است.
سیستان و بلوچستان از نظر آب و هوایی دارای تنوع زیادی است به طوری که مناطق ایرانشهر، زابل و باهوکلات آب و هوای بیابانی و ناحیه زاهدان در مرز بین اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی قرار دارد.
برخی مناطق این استان مانند سراوان، مهرستان، سیب سوران، خاش، تفتان، چابهار، دشتیاری، کنارک، نیکشهر، زرآباد، قصرقند و سرباز نیز آب و هوای نیمه بیابانی و بعضا مرطوب و ناحیه کوهستانی بم‌پشت در جنوب سراوان و امتداد آن به سمت غرب تا کوه‌های بشاگرد آب و هوای نیمه بیابانی معتدل دارند و اقلیم مشرق ارتفاعات و فلات‌های مرتفع و کم وسعت میان آن نیمه بیابانی با زمستانهای سرد است.
با این وجود استان سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و اقلیمی و مجاورت با دریای عمان و اقیانوس هند و تالاب‌های هامون و هامون جازموریان یکی از مستعدترین نقاط کشاورزی کشور محسوب می شود به طوری که در تمامی فصول سال امکان کشت و تولید انواع محصولات در آن وجود دارد.
سیستان و بلوچستان سرزمین هزاران گنج
هم اینک مجموع اراضی کشاورزی و باغی این استان ۲۲۸ هزار و ۴۵۱ هکتار شامل ۱۳۵ هزار و ۷۴۱ هکتار زراعی و ۹۲ هزار و ۷۱۰ هکتار باغی است.
سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط خاص آب و هوایی در تولید برخی محصولات کشاورزی در کشور خاص است به طوری که رتبه نخست تولید محصولات خارج از فصل کشور با ۴۲۵ هزار تن از سطح ۱۷ هزار هکتار زمین را دارد و نقش بسزایی در تنظیم بازار و ایجاد درآمد برای کشاورزان ایفا می کند.
همچنین امکان افزایش تولید از طریق جایگزینی کشت دانه های روغنی، نباتات صنعتی و دارویی گلرنگ، کلزا، حنا، نیل، چای ترش، زرشک و زعفران، امکان افزایش سطح زیر کشت انگور یاقوتی زودرس ترین انگور کشور با روشهای نوین آبیاری، توسعه انواع محصولات گلخانه ای و سایبان در محیط های کنترل شده با استفاده از شیرین سازی آب دریا در سواحل مکران که ۶ هزار هکتار جانمایی شده و تاکنون برای ۲ هزار و ۹۷۲ هکتار پروانه تاسیس صادرشده است، وجود بیش از یک میلیون تن ضایعات گیاهی موز و خرما برای تولید کود و کمپوست و خوراک دام، خودکفایی در تولید نهال مورد نیاز با احداث ۲۱ نهالستان و تولید چهار میلیون اصله انواع نهال عمدتا نهال های گرمسیری با هدف تامین نهال مورد نیاز استان و کشور از دیگر ظرفیت های بی نظیر پهناورترین استان کشور بشمار می رود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هم اینک سطح زیر کشت محصولات زراعی ۱۶۷ هزار و ۵۷۶ هکتار است که با تولید ۲ میلیون و ۶۷۲ هزار تن محصولات کشاورزی در مقایسه با سال گذشته با سطح زیر کشت ۱۳۴ هزار هکتار، رشد قابل توجهی یافته است.
محمدعلی نیکبخت تولید برخی محصولات کشاورزی ۲ بار در سال، دارا بودن رتبه نخست سطح زیر کشت و رتبه دوم تولید خرمای کشور، رتبه نخست محصولات گرمسیری، خودکفایی در گوشت قرمز، تولید گونه های نادر نباتی نظیر انگور یاقوتی به عنوان پیش رس‌ترین انگور کشور، برخورداری از گونه های دامی نظیر گاو سیستانی به عنوان بهترین نژاد گوشت ایران، گاو و مرغ دشتیاری، مرغ خزک، گوسفند بلوچی و دارا بودن نصف جمعیت شتر کشور و دسترسی به آبهای آزاد و امکان صید در اقیانوس هند با صید سالانه افزون بر ۴۴ درصد کل صید کشور را از مهمترین توانمندیهای منحصر به فرد سیستان و بلوچستان در حوزه کشاورزی عنوان کرد.
وی دارا بودن سهم ۳۶ درصدی صید آبهای جنوب کشور، ۳۱ درصد صید کل کشور، ۲۰ درصد کل تولید آبزیان کشور(صید و آبزی پروری)، رتبه دوم صید در اقیانوس هند و تامین کننده بیش از ۷۰ درصد تن ماهیان کشور، وجود ۱۱ اسکله صیادی و جایگاه تخلیه صید در جنوب استان، افزون بر ۲ هزار و ۴۰۰ شناور اعم از قایق و لنج و بیش از ۲۵ هزار نفر صیاد، اراضی و اقلیم مناسب درسواحل جنوبی برای توسعه فعالیتهای شیلاتی و صیادی، امکان اجرای طرح های نوین شیلاتی از قبیل پرورش ماهی در قفس و پرورش متراکم و نیمه متراکم انواع آبزیان، وجود ۶ شهرک صنعتی و ناحیه صنعتی فعال و بیش از ۱۰۰ واحد کارخانه های کنسرو سازی، عمل آوری و بسته بندی ماهی و میگو، واحد سردخانه و انجماد، واحد یخسازی، واحد شناورسازی، اقلیم بسیار مناسب و وجود بیش از ۴۲ هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو و همچنین اقلیم مناسب پرورش انواع آبزیان از جمله صدف دریایی ، جلبکهای دریایی، خیار دریایی، کروکودیل و سایر آبزیان از دیگر ظرفیت های بخش کشاورزی سیستان و بلوچستان است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان افزود: همچنین از دیگر ظرفیت های بخش کشاورزی این استان می توان به ظرفیت بالای واردات دام از مرز با برخورداری یکهزار و ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و پاکستان، وجود سه مرکز تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی، علوم دامی و شیلاتی و چهار مرکز آموزش عالی، ظرفیت بالا و مناسب برای توسعه جامع واحدهای دام و طیور صنعتی و سنتی و افزایش سطح زیر کشت محصولات بخش کشاورزی به ۲ برابر وضع موجود یعنی بیش از ۴۰۰ هزار هکتار در صورت ایجاد زیربناهای بخش کشاورزی اشاره کرد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان نیز از تدوین ۲۳ سند توسعه بخش کشاورزی سیستان و بلوچستان به منظور تحقق برنامه های اقتصاد مقاومتی و بالفعل شدن توانمندی‌ها و ظرفیت‌های استان خبر داد و گفت: با همکاری مجموعه جهاد کشاورزی در قالب میز تخصصی کشاورزی در زیر بخش ستاد راهبردی توسعه استان ۲۳ سند تدوین و ارائه شده است.
امان‌الله طوقی افزود: سند توسعه نوسازی و ارتقاء کمی وکیفی نخیلات، توسعه و ارتقاء کمی و کیفی باغات پسته، کشت گیاهان دارویی، میوه های گرمسیری، پرورش شتر، سامانه‌های نوین آبیاری، انتقال آب با لوله به اراضی دشت سیستان، احیاء و مرمت و بازسازی قنوات، توسعه کشت های گلخانه ای، پرورش شتر مرغ، شیلات آبهای داخلی، دامپروری و پرورش گاو شیری و گوشتی، برنامه بهره برداری از آب های غیرمتعارف، شیلات آبهای ساحلی و فراساحلی، تامین و تولید ۵۰ هزارتن گوشت قرمز، پرورش طیور و زنبور عسل، باغات انگوریاقوتی، بهبود و اصلاح الگوی کشت محصولات زراعی راهبردی، مکانیزاسیون کشاورزی، صنایع کشاورزی، بازاریابی محصولات کشاورزی، مقابله با مخاطرات آفات و بیماری های گیاهی و ترویج و آموزش کشاورزی در سیستان و بلوچستان به منظور افزایش تولید و استفاده بهینه از امکانات تدوین شده است.
