کشت فراسرزمینی از سال ۹۲ مطرح شد و دولت یازدهم اواخر اردیبهشت ماه سال ۹۶ آیین نامه کشت فراسرزمینی را که به تصویب هیأت وزیران رسیده بود، برای اجرا به وزارت جهادکشاورزی، وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و صندوق توسعه ملی ابلاغ کرد، ولی از آن سال تا پایان دولت دوازدهم اقدام خاصی برای تولید محصولات کشاورزی و کاهش واردات برخی محصولات به کشور نشد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی با بیان اینکه کشت فراسرزمینی با واردات محصول از کشورهای دیگر متفاوت است، افزود: برخی ممالک استعداد بالقوه برای تولید محصولات کشاورزی دارند اما دانش و ابزارهای لازم برای تولید ندارند که می توانیم با شناسایی ظرفیت این کشورها برای تولید محصول مورد نیاز خود استفاده کنیم.
اکبر فتحی با بیان درجه اهمیت کشت محصولات راهبردی در داخل کشور گفت: همواره باید محصولات استراتژیک و ضروری در داخل کشور تولید شوند، زیرا که روابط خارجی و اتقاقات غیر مترقبه مثل بیماری کرونا می تواند باعث قطع ارتباط با دیگر کشورها شده و کشت فراسرزمینی با مشکل مواجه شود.
وی با اشاره به اینکه کشت فراسرزمینی با برنامه ریزی های سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی با تفاهم با کشور گرجستان در تولید محصول ذرت اجرا شده و نتایج خوبی به دست آمده است، خاطرنشان کرد: هر سال به طور میانگین حدود ۱۴ میلیون تن نهاده های دامی به داخل کشور وارد می شود که اگر بتوان این نیاز را از طریق کشورهای مجاور و به صورت کشت فراسرزمینی تامین کرد، از لحاظ اقتصادی خیلی به صرفه خواهد بود.
جلسه روز گذشته کمیسیون کشاورزی، صنایع غذایی، آب و محیط زیست اتاق بازرگانی تبریز هم به عنوان متولی اقتصاد بخش خصوصی با موضوع «دیپلماسی اقتصادی و کشاورزی فراسرزمینی» و بر اساس برنامه ای مشترک با انجمن کشت فراسرزمینی ایران برگزار شد.
به نقل از روابط عمومی این اتاق، قاسم قویدل، رییس کمیسیون کشاورزی، صنایع غذایی، آب و محیط زیست اتاق تبریز در این جلسه با اشاره به اهمیت ویژه آب در جوامع امروزی گفت: کشور ما در گذشته از نظر منابع آبی بسیار غنی بود اما به تدریج آب های زیرزمینی و ذخایر آبی ما در حال کم شدن هستند و این امر اهمیت کشت فراسرزمینی را بیش از پیش نمایان می سازد.
وی در این جلسه که با محوریت بررسی ظرفیت های کشور ارمنستان در زمینه کشت فراسرزمینی برگزار شد، افزود: برای پیشبرد موضوع کشت فراسرزمینی نیازمند برنامه ای جدی و اصولی هستیم که طی جلسات متعددی شنونده نقطه نظرات سفیران کشورهای همجوار و کارشناسان این حوزه خواهیم بود .
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان نیز در ارتباطی وبیناری ( از طریق فضای وب ) با این جلسه با بیان اینکه کشورهای همسایه ظرفیت بسیار خوب و بزرگی برای انجام تبادلات مختلف تجاری دارند، خاطرنشان کرد: آقای رئیس‌جمهور دستور تاکید کرده‌اند تا ما برنامه‌ریزی خوب و جدی برای برقراری ارتباط با تمامی کشورهای همسایه داشته‌باشیم.
عباس بدخشان ظهوری با تاکید بر اینکه منافع ملی کشور باید در ارتباط با کشورهای همسایه مدنظر قرار گیرد، گفت: منافع ملی به ما حکم می‌کند که از هر روزنه و ظرفیتی برای ارتباط‌گیری با همسایگان به خصوص در مواقعی که سایر کشورها رفتارهای ناجوانمردانه‌ای در قبال ما انجام می‌دهند، استفاده کنیم.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان با بیان اینکه جاذبه ارمنستان تنها در خود این کشور خلاصه نشده و ارمنستان یک پل ارتباطی بسیار خوب بین جمهوری اسلامی ایران اتحادیه اوراسیا و اتحادیه اروپا است، تاکید کرد: با توجه به اینکه ارمنستان دارای تعرفه‌های ترجیحی با مجموعه کشورهای اتحادیه اروپا است، ما می‌توانیم از این ظرفیت برای صادرات کالاهای خود استفاده کنیم که این کار در حال حاضر انجام می‌شود اما عدد پایینی است و باید برای ارتقای این عدد اقداماتی از سوی استان‌های همجوار با ارمنستان انجام شود.
وی گفت: متأسفانه به رغم اینکه ارمنستان کشوری چسبیده به آذربایجان شرقی است، نتوانسته‌ایم میزان تبادل تجاری خود با این کشور را به بیش‌از نیم میلیارد دلار برسانیم و باید تلاش کنیم تا این میزان به یک میلیارد دلار برسد.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان افزود: ارمنستان حدود سه میلیون نفر جمعیت دارد و بسیاری از استان‌های همجوار این کشور، شرایط اقلیمی بسیار خوبی دارند که ما می‌توانیم از فناوری‌های جدید کشاورزی که به برکت نظام جمهوری اسلامی به دست آورده‌ایم در این کشور استفاده کنیم.
وی همچنین در خصوص ظرفیت‌های دام‌پروری ارمنستان نیز گفت: مراتع بسیار خوب و مناسبی در این کشور وجود دارد و حتی سال گذشته که ارمنستانی‌ها با یک خشک‌سالی نسبتاً شدیدی مواجه شدند، مراتع این کشور همچنان سرسبز و پرآب بود و ما می‌توانیم به‌صورت فصلی از این فضای دامی استفاده کنیم.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان در ارتباط با بحث باغداری نیز افزود: اکنون کشاورزان ارمنستان در مزارع این کشور به‌صورت سنتی باغداری می‌کنند و به تازگی بعضی از هم‌وطنان خوش‌ذوق ما تعدادی از باغات ارمنستان را خریداری کرده و موجب بالا رفتن سطح محصولات نیز شدند و من معتقد هستم ما می‌توانیم با استفاده از دانش متخصصان عرصه کشاورزی از این ظرفیت استفاده کرده و حتی در بحث صادرات مشترک محصولات کشاورزی نیز همکاری داشته‌باشیم.
وی با تاکید بر اهمیت بهره‌گیری از ظرفیت محصولات ارگانیک کشورمان خاطرنشان کرد: محصولات ارگانیک می‌توانند به‌عنوان یکی از برندهای اصلی ایران مطرح شود چراکه ما در تمامی بخش‌ها در حوزه ارگانیک حرفی برای گفتن داریم اما ارمنستان به شدت از نظر علمی عقب بوده و نیازمند این دانش است و با توجه به اینکه کشورهای اروپایی پول زیادی بابت خرید محصولات ارگانیک پرداخت می‌کنند، ما در این عرصه حرف‌های زیادی برای گفتن داریم و می‌توانیم از این ظرفیت نهایت استفاده را ببریم.
بدخشان ظهوری در خصوص بحث شیلات با اشاره به وجود منابع آبی فراوان در ارمنستان خاطرنشان کرد: با توجه به بالا بودن قیمت شیلات و آبزیان در ارمنستان و سایر کشورهای اتحادیه اوراسیا ما می‌توانیم استفاده بسیار خوبی در زمینه شیلات نیز داشته باشیم.
وی بیان کرد: حلقه مفقوده ما در بسیاری از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، عدم شناخت از وضعیت و اطلاعات موجود است و ما می‌توانیم آمار و اطلاعات دقیقی از وضع موجود تا رسیدن به وضع مطلوب را تهیه کرده و در اختیار افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این حوزه قرار دهیم تا آن‌ها با آگاهی پای به این عرصه بگذارند.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان متذکر شد: باید دانشجویان که افرادی متخصص، خلاق و مبتکری هستند، به‌جای حفظ مطالب و دروس به سمت واقعیت‌هایی که روی زمین مانده هدایت شوند؛ چراکه اکنون به‌دلیل نبود داده و پردازش علمی در بسیاری از کارها دچار سردرگمی شده‌ایم و دانشگاه‌ها می‌توانند این مشکل را با سوق دادن پایان‌نامه‌ها به سمت این مسائل و ارتباط دادن دانشجویان با وزارت جهاد کشاورزی حل کنند.
وی در خصوص شرکت‌های دانش بنیان کشورمان نیز گفت: ظرفیت‌های علمی و دانشگاهی زیادی در ارمنستان وجود دارد و شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند با استفاده از توانایی‌های علمی و تخصصی خود به طرف ارمنستانی نشان دهند که می‌توانند سطح کیفیت کشاورزی و سایر واحدهای این کشور را بالا ببرند و از این طریق می‌توان صادرات دانش و تولید و همکاری مشترک نیز بین دو کشور شکل داد.
بدخشان ظهوری تاکید کرد: ما باید تمامی موانع دست‌وپاگیر موجود در حوزه‌های مختلف از جمله گمرک و جهاد کشاورزی را اصلاح یا رفع کنیم؛ چراکه هرچه بتوانیم در تجارت با کشورهای همسایه روان‌تر و ساده‌تر و با رعایت منافع ملی عمل کنیم و طرف مقابل نیز این یقین را داشته باشد که از این تبادل تجاری سود خواهد برد، می‌توانیم گام‌های روبه جلویی برداریم.
به هر روی از سال ۹۶ تاکنون برخی قراردادها برای توسعه کشت فراسرزمینی با کشورهایی از جمله ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، آفریقای جنوبی، اوگاندا، غنا، کنیا، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، اوکراین، بلاروس، سوریه، قزاقستان، برزیل، ونزوئلا، عراق، گرجستان، مولداوی، ویتنام و مقدونیه، پاکستان و سورینام به‌عنوان کشورهای هدف کشت فراسرزمینی بسته شده است.
اما به نظر می رسد در خصوص انتخاب این کشورها برای توسعه کشت فراسرزمینی علاوه بر اقلیم مناسب این کشورها برای کشت، میزان بارندگی، استعدادهای فنی، ظرفیت نیروی انسانی، زیرساخت‌های ارتباطی، حمل و نقل، عواملی همچون ثبات سیاسی و اقتصادی، میزان بیکاری، روابط سیاسی و دیپلماتیک ایران با این کشورها باید مورد توجه قرار گیرد.
