کشت برنج در استان اصفهان از زمان‌های دور در حاشیه زاینده‌رود متداول بوده و براساس طومار شیخ‌بهایی برنجکاران این منطقه دارای حق‌آبه مشخص هستند و سال‌ها بدون هیچ مشکلی آب مورد نیاز شالیزار‌های خود را دریافت و به کشت برنج مبادرت می‌کردند. اما در خرداد سال ۱۳۹۵ وزارت جهاد کشاورزی ممنوعیت کشت برنج در نصف جهان و حوضه زاینده‌رود را به استانداری اصفهان ابلاغ کرد.
توجیه وزارت جهاد کشاورزی کم‌آبی و مشکلات مربوط به بحران خشکسالی و نیاز به اصلاح الگوی کشت با توجه به میزان منابع آبی در دسترس بوده است، اما کشاورزانی که سال‌ها با کشت برنج امرار معاش می‌کردند راضی به تغییر الگوی کشت نبودند، هم اکنون نیز با وجود کاهش چشمگیر سطح زیر کشت برنج در استان اصفهان، کاشت این محصول همچنان ادامه دارد.
آب اصفهان، پاسخگوی کاشت برنج نیست
پیمان فیروز نیا مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: کشت برنج از دیرباز در شهرستان لنجان مرسوم بوده است و به دلیل گذر زاینده رود از کنار شالیزار‌های برنج و سود خوب برنج کاری، کشاورزان، کاشت آن را به سایر محصولات کشاورزی ترجیح می‌دادند.
او ادامه داد: سطح زیر کشت برنج در استان اصفهان بیش از ۲۰ هزار هکتار بود که رفته رفته با شدت گرفتن بحران کم آبی این وسعت به ۱۵۰۰ هکتار کاهش پیدا یافته است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان ادامه داد: در حال حاضر نه آب زنده رود و نه چاه‌های اصفهان جوابگوی تامین آب برای کاشت برنج نیست.
قانونی برای برخورد قهری با برنج کاران نداریم
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: جهاد کشاورزی با برگزاری جلسات توجیهی و درنظر گرفتن تسهیلات مختلف سعی دارد برنج کاران اصفهانی را توجیه کند که کشت‌های دیگر را جایگزین برنج کنند.
فیروزنیا تاکید کرد: با توجه به وضع بحرانی خشکسالی در استان اصفهان هیچ توجیهی برای برنج کاری نداریم، اما ما فقط می‌توانیم به کشاورزان آگاهی و پیشنهاد بدهیم و قانونی برای برخورد قهری با آنان وجود ندارد.
او افزود:در این زمینه فقط فعالیت‌های ترویجی صورت می‌گیرد یا آب بهای کشت برنج با تعرفه بیشتری محاسبه می‌شود، البته کشاورزان متخلف هم شناسایی شده و به سازمان آب منطقه‌ای معرفی می‌شوند.
سود بالای کشت برنج، کشاورزان را به برنج کاری ترغیب می‌کند
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: درآمد کشت برنج برای کشاورزان بسیار زیاد است بنابراین از کشت برنج به شدت استقبال می‌کنند، به این معنی که از هرهکتار شالیزار چهار تن محصول برداشت می‌شود که ۱۲۰ میلیون تومان درآمد برای کشاورزان دارد و همین امر موجب شده برنج کاران کشت خود را تغییر ندهند.
فیروز نیا ادامه داد: البته جهاد کشاورزی با روش‌های گوناگون سعی کرده کشاورزان را به کشت‌های جایگزین ترغیب کند و البته برخی تسهیلات را برای برنج کاران در نظر نگیرد به عنوان مثال کود‌های شیمیایی و بذر رایگانی که در اختیار سایر کشاورزان قرار می‌دهیم، به برنجکاران اعطا نمی‌شود.
کشاورزان و برنج کاران غرب اصفهان حق برداشت آب زنده رود را ندارد
محمود سرپرست معاونت حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان گفت: اولویت آب رهاسازی شده رودخانه زاینده رود برای باغ‌های غرب و شرق اصفهان است و از این رو گروه‌های ما در محل مستقر هستند و بر برداشت آب زنده رود نظارت می‌کنند.
او ادامه داد: در جلسه‌ای که با حضور نمایندگان کشاورزان شهرستان اصفهان برگزار شده بود مقرر شد برای رهاسازی آب به سمت شرق اصفهان، همه دریچه‌های صنایع، دهانه مادی‌های سنتی و کانال‌های کشاورزی غرب بسته شود تا این بخش‌ها در این مدت ۱۰ روز به هیچ وجه آبی برداشت نکنند.
کشت‌های جایگزین به دلیل کمبود آب و تغییرات اقلیم
استادیار گروه علوم زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان تغییر الگوی کشت را ضروری دانست و گفت: سازگاری الگوی کشت با محیط زیست، قابل قبول بودن از نظر اقتصادی و پذیرفته شده از نظر اجتماعی (شناخت کشاورز با گیاه جایگزین) سه مولفه کشاورزی بر مبنای توسعه پایدار است.
حمیدرضا عشقی زاده با بیان اینکه باید سهم آب بخش کشاورزی مشخص شود، بیان کرد: چاه‌های بدون مجوز باید مسدود و چاه‌های مجوزدار دارای کنتور شود تا میزان آب قابل استفاده برای تعیین نوع کشت مشخص شود.
او افزود: در استان اصفهان باید به جای برنج به سمت تولید محصولات علوفه ای، کم آب بر و زودرس برویم و در کشت این نوع محصولات نیز از آبیاری نوین استفاده کنیم.
این استاد دانشگاه گفت: برای کشاورزان حاشیه زاینده رود که برنج می‌کارند، کاشت کنجد، حبوبات و گیاهان دارویی همچون سیاه دانه و ارقام زود بازده ذرت مناسب است و کشاورزان نباید به فکر سود‌های آنی باشند.
تسهیلات ویژه برای برنج کارانی که کشت محصولات جایگزین را انتخاب می‌کنند
مهرداد مرادمند رئیس سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان از تشکیل کمیته‌ای برای تغییر الگوی کشت برنج در شهر‌ها و شهرستان‌های حاشیه زاینده رود خبر داد و گفت: با تعامل با کشاورزان و آموزش آن‌ها به تدریج در حال حذف کشت برنج در استان هستیم.
او ادامه داد: تسهیلاتی مانند کشاورز کارت برای خرید نهاده با تسهیلات ارزان قیمت برای کشاورزان و تامین بذر‌های یارانه دار برای کشاورزانی که اقدام به کشت‌های جایگزین می‌کنند در نظر گرفته ایم.
مرادمند تصریح کرد: استان اصفهان دارای اقلیم خشک است و با توجه به محدودیت آبی فعلی، کشت برنج در اولویت نیست و به کشاورزان توصیه می‌شود محصولاتی همچون علوفه‌های کم آب‌بر را بکارند که نیاز آبی کمتری دارد.
صاحب‌نظران حوزه آب بار‌ها هشدار داده‌اند کشت محصولاتی همچون برنج در مناطقی که با بحران آب مواجه هستند هیچ توجیهی ندارد. با توجه به خشک‌سالی‌های پیاپی و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، برنامه الگوی کشت برای کشور نیاز اساسی است که براساس اظهارات متولیان استان، خیلی هم مورد توجه کشاورزان قرار نمی‌گیرد؛ چون آن‌ها صاحب زمین و امکانات هستند و ملزم به تغییر الگوی کشت نیستند. هرچند مسئولان هم باید در زمینه تغییر الگوی کشت بر مبنای مطالعات کاربردی عمل کنند.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
