کشورهای جهان سال‌ها است به سمت حذف سموم پرخطر رفته‌اند. برخی از آنها به دنبال جایگزین کردن آفت‌کش‌های طبیعی مانند زنبور برای محصولات کشاورزی هستند.
زنبورها ضمن گرده افشانی می‌توانند یکی از حشراتی باشند که به کمک کشاورزان آمده و منجر به دفع برخی آفات نباتی شوند. به عنوان مثال، روش استفاده از زنبورهای دراگون و تریکوگراما، بیشتر در مزرعه‌های پرورش ذرت و گوجه فرنگی کاربرد دارد. این امر علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید برای کشاورزان، می‌توان امیدوار بود تا محصولاتی سالم‌تر عرضه شود.
امروز برخی سموم از چرخه مصرف کشورهایی مانند روسیه، ترکیه و کشورهای اروپایی حذف شده و بنا است اتحادیه اروپا به زودی واردات محصولات تولیدی با سموم شیمیایی را ممنوع کند.
سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳ وزیر جهاد کشاورزی در نشست خبری با خبرنگاران اعلام کرد، یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی تعیین حدود استاندارد و مصرف ۳۰ قلم سم تا پایان سال است.
غلامرضا نوری‌قزلجه عنوان کرد، اما با توجه به مقدار واردات سم، میزان تولیدات داخل و آمار کشت محصولات کشاورزی، عدد مجموع سموم مصرفی کشور نشان می‌دهد در ایران کمتر از بسیاری از کشورها سم استفاده می‌شود؛ در نتیجه محصولات کشاورزی سالم‌تری در کشور تولید در حال تولید است.
اما این موضوع نمی‌تواند استدلال منطقی باشد زیرا حتی اگر میزان استفاده از انواع آفت کش‌های شیمیایی نسبت به تولید محصولات پایین باشد نخستین مسئله این است که استفاده مقدار کم سموم پرخطر باز هم سلامت جامعه را به مخاطره انداخته در کنار اینکه جایگزین کردن سموم ارزان‌تر با آفت کش‌های کم‌خطرتر و گران‌تر از سوی برخی کشاورزان خود موضوع دیگر در حوزه سلامت محصولات کشاورزی است.
وزیر جهاد کشاورزی در ادامه اظهار کرد، ضمن اینکه در صادرات هم مکلف هستیم مزارع را شناسنامهدار کنیم.
موضوع صادرات به دلیل ارزآوری آن، بخشی از منابع درآمدی دولت‌ها بوده و توانمندی اقتصادی یک کشور را نشان می‌دهد. امروز برگشت محصولات صادر شده یکی چالش‌های بخش کشاورزی است؛ به طوری که نماینده ریاست اتاق بازرگانی و صنایع فدراسیون روسیه در سفر به ایران و در اتاق تعاون تهران، درباره چرایی برگشت محصولات کشاورزی ایران به ویژه صیفی‌جات از روسیه، عنوان کرد که میوه و سبزی ایران در فروشگاه‌های زنجیره‌ای روسیه عرضه شده و استانداردهای مواد غذایی را این فروشگاه‌ها تعیین می‌کنند. آنچه مسلم است آنها به ظاهر، ماندگاری و کیفیت کالا، اهمیت زیادی می‌دهند.
این مقام بازرگانی روسیه در ادامه سخنان خود اظهار کرد که ایران در صادرات محصولات کشاورزی به روسیه در آغاز راه است و ترکیه و مصر پیشتاز بوده و پس از این کشورها، آفریقای جنوبی و آرژانتین در جایگاه بعدی قرار دارند.
اگر بخواهیم به مصداق‌های بیشتری بپردازیم باید به محصولات گلخانه‌ای اشاره کنیم که بهره برداران درباره چیدن صیفی‌جات بدون طی شدن دوره کارنس ۲۱ روزه سموم به این موضوع استناد می‌کنند که اگر خیار از یک اندازه، بزرگ‌تر شود فروش نخواهد داشت و به ناچار پس از ۱۴ روز باید چیده شوند.
نکته مهم‌تر درباره محصولات صادراتی برگشته شده این است که متأسفانه این اقلام در بازار داخل توزیع شده و مردم خریداری می‌کنند.
گره‌های صادراتی کجاست؟
بنا بر گفته تولیدکنندگان سموم و آفت کش‌های کشور، در حال حاضر ۶۰ درصد سموم تولید داخل کم خطر، ۲۲ درصد در سطح متوسط به لحاظ مخاطرات و ۱۸ درصد پرخطر هستند.
مسعود گیل آبادی، رئیس انجمن صنایع تولیدکنندگان سموم در این خصوص گفت: صادرات کالا از کشور مبدا به مقصد برآمده از چند موضوع است. حتی راهکار جدی باید داشت تا راه صادرات تسهیل و تسریع شود.
وی افزود: گاهی تولیدکننده رغبت به صادرات ندارد به دلیل تعهد ارزی و تفاوت قیمت ارز آزاد و نیمایی که بر عهده صادرکنندگان گذاشته شده است.
وی ادامه داد: مسئله دیگر به ترابری بر می‌گردد که ما در این خصوص مشکل جدی داریم. اگر نماینده اتاق بازرگانی روسیه عنوان می‌کند ایران در صادرات محصولات کشاورزی در ابتدای راه بوده و ترکیه در این بخش پیشتاز است به همین موضوع بر می‌گردد.
وی عنوان کرد: ترکیه محصولات را به ویژه سبزیجاتش را به روز و ساعت با پرواز به روسیه صادر می‌کند؛ در حالی که بار صادرکننده ایرانی در بندر ممکن است چند روز معطل بماند و محصولات خراب شده یا از کیفیت آنها کاسته شود. موردی بوده که بار سیب ۱۵ روز در صف ترانزیت مانده تا بتواند از مرز رد شود.
نقص بزرگ ترویج
رئیس انجمن صنایع تولیدکنندگان سموم با اشاره به کیفیت سموم تولید کشور، توضیح داد: مسئله سموم به باقی مانده آن در محصولات بر می‌گردد. از نام سم مشخص است که خطرناک بوده و باید در مصرف آن برای محصولات با توجه به نسخه‌ای که تدوین شده، انجام شود.
وی توضیح داد: حتی اگر سمی با دوره کارنس یک روزه در اختیار گلخانه دار برای کشت خیار گذاشته شود، روزی که قرار است وارد بازار کند از ترس اینکه بار کپک نزند ممکن است دوباره از سم استفاده کند.
این مسئول صنفی با اشاره به نقص ترویج، اظهار کرد: کسی باید آموزش داده و نهادی هم باید بر اجرای آن نظارت داشته باشد؛ به این ترتیب نباید شاهد باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی باشیم.
گیل آبادی با بیان اینکه برخی برای اینکه از تعهدات خود سر باز زنند عنوان می‌کنند برگشت محصولات مربوط به سموم است، عنوان کرد: در زمان مدیریت شاهپور علایی‌مقدم در سازمان حفظ نباتات، برگشت فلفل‌های دلمه از روسیه رخ داد. وی موضوع را در چندین جلسه مورد بررسی قرار داد. برگشت محموله صادراتی مربوط به سموم نبود، بلکه نوع سمومی بود که در کشور روسیه محدود شده و مقدار باقی مانده را کاهش داده بودند. این تغییر در کشور اعلام نشده بود.
این عضو هیأت‌مدیره انجمن صنایع تولیدکنندگان سموم با بیان اینکه مشکل مربوط به تولیدکننده نیست، گفت: چند جلسه با گلخانه داران گذاشته شد و توجیه کردیم که همکاری نزدیک داشته باشیم؛ اینکه چه سمومی مصرف کنند که باقی مانده آن کمتر باشد.
کشاورزی معیشتی و استفاده از سموم کم هزینه
در ادامه علی‌محمد عرب، کارشناس پیشین سازمان حفظ نباتات در خصوص سموم و چالش باقی مانده آن در برخی محصولات کشاورزی به خبرنگار مهر گفت: گلخانه داران نباید از سم‌هایی که دوره کارنس آنها ۲۱ روز است، استفاده کنند.
وی افزود: دوره کارنس سمومی که برای محصولات گلخانه‌ای مصرف می‌شود ۲ تا ۳ روز است.
وی ادامه داد: برخی کشاورزان برای اینکه به لحاظ قیمتی صرفه‌جویی کنند از سم‌هایی با دوره کارنس بالا استفاده می‌کنند و قطعاً کار اشتباهی است.
عرب تاکید کرد: در گلخانه‌ها باید از سموم دوره کارنس پایین استفاده و در صورت نیاز، سم‌پاشی تکرار شود.
این کارشناس حوزه آفات و آفت کش‌ها، تصریح کرد: بارها تاکید شده که ۵ روز پیش از برداشت محصول نباید سم‌پاشی انجام شود.
وی بیان کرد: در سازمان حفظ نباتات نسخه نویسی برای مصرف سموم وجود دارد و هیچ کارشناسی برای محصولات گلخانه‌ای مصرف سم با دوره کارنس بالا توصیه نمی‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سموم با دوره کارنس کمتر قیمت بالاتری دارند، گفت: بله و تکرار دارد که کشاورز از آن استفاده نمی‌کند.
وی گفت: گلخانه یک محیط بسته است و رطوبت در آن جمع می‌شود. در نتیجه بیماری محصولات را بیشتر تهدید می‌کند. از این رو، تکرار سم‌پاشی لازم است اما دوره کارنس را باید رعایت کرد.
این کارشناس حوزه حفظ نباتات اظهار کرد: در حال حاضر سموم کم خطر در بازار ایران زیاد است و ممکن است کشاورز و گلخانه دار به دلیل مسائل اقتصادی از این سموم استفاده نکند یا به دلیل تکرار و هزینه‌ای که دارد.
منبع : مهر
