خرید و فروش برنج نو امسال از ابتدای ورود به بازار با افزایش حدود ۶ هزار تومانی نسبت به سال قبل در هر کیلو گرم ۲۹ تا ۳۱ هزار تومان شروع شد و تا ۱۰ روز پیش نیز ثابت ماند ولی بعد از آن با افزایش پنج هزار تومانی باعث نگرانی مصرف کنندگان شد.
اگر چه تا پیش از افزایش اخیر ، تقریبا احساس رضایت بین هر دو سمت تولید و تقاضا در بازار برنج مازندران وجود داشت، اما خبر افزایش قیمت دلار و به تبع آن افزایش قیمت برنج های خارجی سبب شد تا قیمت برنج داخلی در خرده فروشی ها بویژه در شهر های بزرگ تهران ، کرج ، مشهد ، و اصفهان بین ۴۵ تا ۴۸ هزار تومان قیمت بخورد ، وضعیتی که عرضه و تقاضا را یکباره در شالیکوبی های مازندران تحت تاثیر قرار داد و برای بسیاری از کشاورزان به شوک تبدیل شد.
نشان می دهد که تقاضا برای خرید برنج به صورت خرده و عمده ای طی روزهای اخیر ناگهان زیاد شده است و کشاورزان نیز همه محصولشان را آماده فروش در اختیار دارند و خرید و فروش نیز همانند گذشته به صورت آرام و با رونق نسبی اما با قیمت جدید انجام می شود.
معمولا هر ساله بخشی از داد و ستد و خرید و فروش برنج در سه ماهه اول پس از برداشت شالی بین کشاورزان و مصرف کنندگان بومی استان صورت می گیرد و طی آن خانوارها به صورت میانگین نیاز ساله اشان را بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلو گرم یکجا تامین می کنند. پس از این مرحله بخش دیگری از خرید و فروش توسط تاجران انجام می شود که عمدتا صاحبان شالیکوبی ها هستند.
افزایش قیمت ناگهانی اخیر پس از گذشت کمتر از ۴۵ روز و به صورت پیش بینی نشده سبب شده است تا برنج کاران به صورت مستقیم منتفع شوند.
هر ساله در ۴۵ روز آخر سال تا حدود ۲ ماه از گذشت سال جدید آن هم طبق قاعده بازار که همان عرضه و تقاضا برای برنج کیفی طارم محلی وجود دارد ، افزایش قیمت رخ می دهد ، زمانی که برنج اصلا دراختیار کشاورز نیست و همه سود این افزایش قیمت به جیب تاجر می رود، اما این که امسال پیش از خارج شدن محصول از دست کشاورز و تولید کننده با افزایش قیمت مواجه شود ، به نوبه خود بی سابقه بوده است.
بررسی های میدانی
نشان می دهد این ادعا که به خاطر بالا بودن قیمت برنج داخلی ، خریدار وجود ندارد و برنج روی دست کشاورزان و در شالیکوبی ها باقی مانده است، صحت ندارد و شالیکوبی داران می گویند که شوک قیمتی اخیر سبب شده است تا کشاورزان کمتر تمایل به فروش برنجشان حتی به خانوارهای بومی داشته باشند و منتظرند تا بازار به ثبات اطمینان بخش برسد.
در حال حاضر بر اساس اظهارات تولید کنندگان و صاحبان شالیکوبی ها هرکیلوگرم برنج طارم کیفی به قیمت ۳۴تا ۳۵هزار تومان خرید و فروش می شود و بیشتر کشاورزان نیز که محصولشان را در اختیار دارند از این قیمت راضی هستند.
طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندران امسال ۲۱۵هزارهکتار از زمین های کشاورزی استان زیر کشت برنج رفت که برداشت ارقام طارم محلی و میان رس شامل فجر ،ساحل و خزر برابر با حدود ۱۸۰ هزار هکتار انجام شده است.
بوی رونق در شالیکوبی‌ها
استان مازندران حدود یکهزار و ۲۰۰ واحد شالیکوبی دارد که علاوه بر تبدیل شالی به برنج سفید ، به عنوان محل خرید و فروش برنج به صورت عمده نیز شناخته می شوند. در همین راستا چند تن از صاحبان چند شالیکوبی در بابل و آمل که حدود ۶۰ درصد زمین های شالیزاری در این شهرستان ها وجود دارد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تایید افزایش حدود پنج هزار تومانی قیمت برنج طارم محلی طی ۱۰ روز اخیر گفتند که بازار خرید و فروشی برنج به صورت روزانه از سوی کشاورزانی که بیشتر به نقدینگی نیاز دارند انجام می شود و این افزایش قیمت سبب شد تا بازار رونق بیشتری نیز پیدا کند ؛ چراکه عرضه و تقاضا به اندازه کافی وجود دارد ، البته تقاضا بیشتر شده است.
آنان می گویند : اگرچه عمده کشاورزان به علت کم دانستن قیمت برنج تا ۲ هفته قبل همه محصولشان را وارد بازار نمی کردند و فقط مقدار کمی از محصولشان را باهدف کسب نقدینگی فروختند ، اما قیمت امروز برنج سبب شد تا عرضه نیز بیشتر شود ؛ یعنی به همان نسبت که تقاضا وجود دارد ، برنج برای عرضه از سوی کشاورز نیز هست.
مدیر یک شالیکوبی در بابل و از آگاهان بازار برنج مازندران افزایش قیمت برنج را در ۲ مرحله تا ۱۰ هزار تومان در هر کیلو گرم در بازه زمانی که هنوز کار برداشت شالی به پایان نرسیده ، بی سابقه توصیف کرد و گفت : خوشبختانه افزایش قیمت برنج در حالی خودش را نشان داده است که سود آن به حق به جیب کشاورزان می رود.
فتاح حسینی در عین حال توضیح داد : قیمت ۳۵ تا ۳۶هزار تومان برنج کیفی طارم با توجه به هزینه تولید امسال اصلا بالا نیست و در واقع می توان گفت که این قیمت به عنوان کف بازار ،قیمت کارشناسی به لحاظ هزینه تولید، نرخ تورم و در مقایسه با افزایش قیمت دیگر کالاها است.
وی افزایش مرحله دوم قیمت برنج را برای مصرف کنندگان بومی استان مازندران سنگین توصیف کرد و ادامه داد: در حال حاضر بیشتر مشتریان بازار برنج استان خانوارهای مازندرانی هستند که زمین شالیزاری ندارند و هر ساله به صورت مستقیم از خویشاوندان و یا از شالیکوبی ها به طور متوسط ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلو گرم برنج مصرفی سالانه خود را خریداری می کنند.
وی قیمت فعلی برنج کیفی تولیدی مازندران را به نسبت قیمت برنج خارجی مناسب دانست و گفت : یکی از دلایل افزایش مرحله دوم قیمت برنج تولید داخل ، عدم نظارت بر بازار برنج خرده فروشی در شهرهای بزرگی همچون تهران بوده است.
این کارشناس بازار عمده فروشی برنج مازندران تصریح کرد : امروزه به دست آوردن قیمت بازار محصولات در هر نقطه از کشور کاری آسانی است و از طرفی فضای مجازی وضعیت بازار را به راحتی در اختیار همه قرار می دهد، این که برنج طارم محلی با اختلاف حدود ۲۰ هزار تومان در هر کیلو گرم نسبت به قیمت شالیکوبی های استان در شهرهای بزرگ خرید و فروش شود ، بسیار فاحش است و این عاملی برای افزایش تقاضا و بالا رفتن قیمت برنج در عمده فروشی های استان شده است.
ابراز رضایت شالیکاران
یکی از کشاورزان بابلی که در محل شالیکوبی در بخش لاله آباد در حال بار گیری محصول خود برای فروش به یکی از تاجران بوده است،قیمت هر کیلوگرم برنج کیفی طارم ۳۵ هزار تومان را کاملا منطقی و قابل قبول دانست و گفت: کشاورزان از ۴۵ روز گذشته برای تامین نقدینگی مشغول فروش محصولشان هستند و از طرفی آحاد مردم کشور در جریان بی ثباتی بازار و وضعیت بی سرو سامان قیمت های نهاده های کشاورزی هستند و می دانند که امسال هزینه تولید برنج چندین برابر شده است.
سید رمضان اسماعیل تباربا ذکر این نکته که بازار خرید و فروش برنج جدید امسال از ۴۰ روز پیش با قیمت ۲۹ تا ۳۱هزار تومان در شالیکوبی های استان شروع شد و شماری از کشاورزان بخشی از محصولشان را باهمین قیمت فروختند، بیان داشت: این که برنج کیفی ۳۰ هزار تومانی تا ۴۸هزار تومان به دست مصرف کننده در شهرهای بزرگ برسد ، بی انصافی است.
وی با بیان این که به نظر می رسد ، بی نظارتی بر بازار خرده فروشی ها سبب شد تا شاهد افزایش قیمت برنج تولید داخل باشیم، گفت : افزایش قیمت دلار و به تبع آن بالا رفتن قیمت برنج های خارجی ، قیمت برنج تولیدی استان را بالا برده است ، این که اختلاف ۴ تا ۶هزار تومانی بین برنج تکیفی طارم محلی با برنج خارجی تایلندی و یا هندی داشته باشد ، حداقل ممکن است.
او افزود : سال۹۷ قیمت هر کیلو برنج طارم محلی ۱۷ تا ۲۱هزار تومان بود که سال ۹۸ به ۲۳ تا ۲۵ هزار تومان رسید و سال گذشته هم از ۲۶ هزار تومان در هر کیلو گرم شروع شد و این قیمت با ورود برنج جدید طی ۴۵ روز حداکثر به قیمت ۲۸ تا ۲۹هزار تومان عرضه و خرید و فروش شد.
این کشاورز تصریح کرد: قیمت برنج در حالی طی سه سال اخیر کمتر از ۱۰ هزار تومان در هر کیلو اضافه شده که قیمت نهاده های کشاورزی تا ۵۰۰ درصد و دیگر کالاهای اساسی از جمله روغن و نان و لوازم خانگی سه تا پنج برابرشد.
وی گفت : اگر قیمت برنج سال جاری را ۲ برابر سال ۹۷ در نظر بگیریم ، امسال باید حداقل قیمت برنج طارم محلی ۳۴ هزار تومان می شد که اکنون به این قیمت رسید که البته این قیمت هم با توجه به هزینه تولید و نرخ تورم ، برای کشاورز دندانگیر نیست.
اسماعیل تبار توضیح داد : امسال هر کیسه کود شیمیایی فسفاته ۵۰ کیلویی را ۶۵۰ هزار تومان ، سم یک لیتری دیازینون برای مبارزه با کرم ساقه خوار را ۳۵۰ هزار تومان خریداری کردیم و برای یک هکتار نشاء کاری مکانیزه تا ۹میلیون تومان هزینه شده است ضمن این که تنش کم آبی به همراه روشن کردن پمپ های چاه کشاورزی و هزینه سوخت نیز به مشکلاتمان اضافه شد.
تعادل قیمت به نفع تولید و مصرف
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز ضمن تایید ضمن تایید خرید فروش برنج با قیمت ۳۴ تا ۳۵ هزار تومان در هر کیلو گرم گفت که این قیمت برای تولید کنندگان مناسب است و از آنجایی که همه محصول اکنون در اختیار کشاورزان قرار دارد ، با رضایتمندی و محصولش را درحال عرضه هستند.
عزیزالله شهیدی فر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اظهار این که همه مردم و مسئولان کشور نسبت به افزایش هزینه تولید به عنوان بزرگ ترین مشکل کشاورزان برنجکار استان مازندران واقف هستند، توضیح داد: کشاورز با قیمت ۲۹ تا ۳۱ هزار تومان نیز در حال فروش محصولش بوده است و همواره دغدغه قدرت خرید مصرف کندگان را دارد ، چراکه علاوه بر این که مصرف کننده محصولشان هستند ، بخشی از مشتریانشان نیز اقوام و آشنایان هستند که قدرت خرید آنان نیز از نظر آنان مهم است.
وی با توضیح این نکته که اکنون سود منطقی با این قیمت به جیب کشاورزان می رود و تولید کنندگان نیز مشکلی در عرضه ندارند و آماده فروش محصولشان نیز هستند،گفت: به نظر می رسد نظارت بر بازار خرید و فروش باید بیشتر شود تا اختلاف بین قیمت محل تولید و عرضه در خارج از استان زیاد نشود چون اختلاف ۲۰ هزار تومانی قیمت هر کیلو گرم برنج با همه هزینه حمل و نقل و بسته بندی بی انصافی در حق مصرف کنندگان و البته تولید کنندگان است.
شهیدی فر با ذکر این نکته که کشاورزان نیز به هیچ عنوان محصولشان را با هدف بالاتر رفتن قیمت انبار نمی کنند، گفت : تجربه تلخ انبار کردن مرکبات توسط برخی از کشاورزان و دلالان سودجو نشان داده است که چگونه با واردات ، ضربه سنگین به آنان وارد شد ، چراکه که به قیمت و سود منطقی راضی نشدند و نتیجه اش را نیز دیدند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران متوسط سرانه زمین شالیزاری در مازندران را کمتر از هفت دهم هکتار دانست و بیان داشت : از آن جایی که بخشی از محصول توسط خود کشاورز مصرف می شود و بخشی دیگر را به دوستان و خویشاوندان توزیع می کند ، عملا برنج زیادی برایش باقی نمی ماند که بخواهد به امید افزایش قیمت انبار کند و کشاورز به هیچ عنوان برنج تولیدی خودش را با هدف افزایش قیمت انبار نمی کند.
شهیدی فر با اظهار این که امسال هزینه تولید برنج به علت افزایش حدود ۵۰۰ درصدی قیمت نهاده‌های کشاورزی از جمله کود و سم بسیار سنگین بود ، افزود : هزینه تولید برنج طارم هاشمی در سال گذشته ۲۱ هزار و ۵۰۰ تومان و حداکثر قیمت فروش این محصول نیز در طول سال بین ۲۵ تا ۲۷ هزار تومان بود و باید قبول کنیم قیمت ۲۹تا ۳۱ هزار تومان امسال که تا ۲هفته قبل خرید و فروش می شد به نسبت هزینه های سنگین کشاورزان ، راضی کننده نبود.
وی بیان داشت: کشاورزان و تولید کندگان مازندران کاملا اطلاع دارند که دولت در سال های گذشته با کنترل میزان واردات و همچنین جلوگیری از خارج شدن ارز دولتی و نیمایی برای واردات برنج خارجی ، حمایت خوبی از برنجکاران داشت و این حمایت امسال نیز از کشاورزان صورت گرفت که مطمئنا در این شرایط شالیکاران موقعیت مصرف کنندگان را درک کرده و نسبت به عرضه محصولشان اقدام می کنند که البته طبق گزارش های میدانی این وضعیت وجود دارد و خرید فروش از رونق نسبی برخوردار است.
مازندران ۲۳۰ هزار هکتار اراضی شالیکاری دارد که سالانه با تولید بیش از ۹۰۰ هزار تن برنج سفید، ۴۲ درصد برنج کشور را تامین می‌کند.
