جهانبخش میرزاوند – سرپرست سازمان امور عشایر ایران، در نشست خبری امروز که در سازمان امور عشایر برگزار شد، اظهار کرد: جامعه عشایر، با پیشینه‌ای غنی، فرهنگی سرشار از سنت‌ها، آیین‌ها و باورهای خاص خود، همواره تأثیر بسزایی در تولید غذا، امنیت غذایی، پاسداری از منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست داشته است. زنان عشایری نیز با تولید صنایع دستی مبتنی بر هنر و زیبایی، نقشی مهم در حفظ این سبک زندگی دارند.
وی افزود: سبک زندگی عشایری که از اقوام مختلف با زبان، گویش، هنر و آیین‌های منحصر به فرد خود تشکیل شده، یک میراث معنوی و هویت‌بخش محسوب می‌شود. حتی سرپناه عشایر، لباس‌های سنتی و شیوه زندگی آن‌ها برگرفته از تاریخ، اقلیم و جغرافیای هر منطقه است. جامعه عشایری با توجه به تغییرات فصلی، دما و بارندگی، کوچ می‌کند و در زمستان‌ها از مزایا و امکانات موجود در مسیر بهره‌مند می‌شود.
میرزاوند با اشاره به اهمیت حفظ آیین‌ها و سنت‌های عشایری در دنیای مدرن گفت: حفظ این فرهنگ و هنرها نه‌تنها جذابیت‌های زیادی برای جوامع امروزی دارد، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ظرفیت بزرگ در اقتصاد غیرنفتی و تنوع‌بخشی به تولید در کشور مورد استفاده قرار گیرد. جامعه عشایری با بهره‌برداری از حدود ۷۰ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور، نقش مهمی در رصد و صیانت از این منابع ایفا می‌کند.
وی در ادامه تأکید کرد: جامعه عشایری همواره حافظ تمامیت ارضی ایران و صیانت از دین مبین اسلام بوده است. تمامی مرزهای خشکی و سواحل کشور، محل استقرار عشایر است و هر چادر و خانواده عشایری در واقع یک پایگاه دیده‌بانی و پاسگاه امنیتی محسوب می‌شود. افزون بر این، عشایر با حفظ هنرهای سنتی، لباس‌های بومی و مناسک خاص خود، نمادی از هویت ایرانی به شمار می‌آیند. ایران عزیز، به واسطه تنوع جغرافیایی و قومی خود، از اقوامی با زبان‌ها، گویش‌ها، لباس‌ها و صنایع دستی متنوع تشکیل شده است که همگی فرصتی ارزشمند برای سرمایه‌گذاری و توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور محسوب می‌شوند.
سرپرست سازمان امور عشایر ایران همچنین با اشاره به اقدامات این سازمان در کاهش تصادفات جاده‌ای اظهار داشت: بر اساس گزارش پلیس راهور، ۶۰ درصد تصادفات در محدوده‌های ۳۰ کیلومتری شهرها و آبادی‌ها رخ می‌دهد. سازمان امور عشایر، با عضویت در ستاد خدمات سفر، اقدام به برپایی نوروزگاه‌ها در این مناطق کرده است.
وی ادامه داد: این نوروزگاه‌ها علاوه بر ایجاد محلی برای استراحت مسافران و رفع خستگی، فرصتی برای آشنایی مردم با سبک زندگی عشایری، محصولات تولیدی آن‌ها و ظرفیت‌های گردشگری این جامعه محسوب می‌شود. در این نوروزگاه‌ها، مسافران می‌توانند با صنایع دستی، شیوه‌های زیست سنتی و محصولات سالم و ارگانیک عشایری آشنا شوند. این اقدام علاوه بر معرفی فرهنگ عشایری، به رونق اقتصادی و توسعه گردشگری این جامعه کمک شایانی کرده است.
سرپرست سازمان امور عشایر ایران اظهار کرد: در ستاد هماهنگی سفر، عضو رسمی هستیم و در این مسیرها، نقش مهمی در کاهش سرعت، استراحت مسافران نوروزی و در نهایت کاهش تصادفات داشته‌ایم.
وی افزود: سال جدید با شعار “سرمایه‌گذاری برای تولید” از سوی مقام معظم رهبری مزین شده است. با نگاهی به ظرفیت‌های جامعه عشایری، مشاهده می‌شود که یکی از سریع‌ترین و پربازده‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه امکان‌پذیر است. چرا که هر خانواده عشایری یک واحد تولید، دامداری و دامپروری محسوب می‌شود. علاوه بر آن، هر چادر یا سرپناه عشایری می‌تواند به عنوان یک کانون گردشگری عمل کند و هر خانواده عشایری یک کارگاه هنرآفرینی صنایع دستی به شمار می‌آید.
میرزاوند ادامه داد: دست‌بافته‌های زنان عشایری نه تنها محصولاتی صرفاً تزئینی نیستند، بلکه تاریخ زیسته‌ی این جامعه را در تار و پود خود نمایان می‌کنند. هر نقش و نگاره‌ای بر این دست‌بافته‌ها مبتنی بر فرهنگ و تاریخ این جامعه است. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع دستی می‌تواند سهم کشور را از گردش مالی جهانی این صنعت، که بالغ بر هزار میلیارد دلار است، افزایش دهد. متأسفانه، سهم ایران از این بازار بسیار پایین است. در حالی که کشور صنعتی و پیشرفته‌ای مانند آلمان در دو تا سه سال گذشته سالانه بیش از یک میلیارد دلار صادرات صنایع دستی داشته، صادرات ایران در این حوزه عددی بسیار ناچیز است.
وی ادامه داد: سرمایه‌گذاری در صنایع دستی عشایری نه تنها به بهبود اقتصاد خانواده‌های عشایری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقشی کلیدی در اقتصاد غیرنفتی کشور ایفا کند و به حفظ میراث فرهنگی نیز منجر شود. اقتصاد مبتنی بر دامپروری به تنهایی پاسخگوی هزینه‌های بالای زندگی امروزی برای عشایر نیست. از این رو، ضروری است که تنوعی در معیشت و اقتصاد این قشر ایجاد شود.
سرپرست سازمان امور عشایر ایران مطرح کرد: در گذشته، تمامی فرش‌ها، رواندازها و زیراندازهای جامعه شهری و روستایی توسط زنان عشایری بافته می‌شد. حتی مواد اولیه‌ی این صنایع دستی نیز دارای دانش بومی خاصی بود که با محیط زیست سازگار بوده و تولید سالمی را رقم می‌زد. به عنوان مثال، رنگرزی و رنگ‌آمیزی نخ‌ها و خامه‌های مورد استفاده در صنایع دستی خود یک زنجیره‌ی ارزشمند محسوب می‌شود که می‌تواند به عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری نیز مطرح شود.
وی افزود: از سوی دیگر، برخی از ظرفیت‌های اقتصادی عشایری که در گذشته سودآور بودند، امروزه به دلیل عدم توجه و حمایت، به معضلات زیست‌محیطی تبدیل شده‌اند. به عنوان مثال، صنعت نمدمالی که در گذشته از پشم گوسفند برای تولید زیراندازهای گرم و باکیفیت استفاده می‌کرد، امروزه بهره کافی گرفته نمی‌شود. این در حالی است که می‌توان با احیای این صنعت و بهره‌گیری از شرکت‌های دانش‌بنیان، نمد را در ساختمان‌سازی، عایق‌های صوتی و حرارتی به کار برد و به بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک کرد.
میرزاوند در ادامه گفت: متأسفانه، با از بین رفتن این زنجیره‌های تولید، پشم گوسفندان عشایری به دلیل نداشتن قیمت مناسب، بلااستفاده باقی می‌ماند و در نهایت در طبیعت رها می‌شود که این امر خود به یک معضل زیست‌محیطی تبدیل شده است. در صورتی که با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب، می‌توان این زنجیره تولید را احیا کرده و از آن در جهت رشد اقتصادی جامعه عشایری بهره برد.
منبع:ایسنا
