«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ امنیت غذایی و خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی به همراه حفظ منابع تولید (آب و خاک) با اجرای عملیات آبخیزداری از اصول اساسی و لایتغیر کشورهای پیشرفته دنیا در بخش کشاورزی به شمار می رود. در تعریف امنیت غذایی چنین آمده است: امنیت غذایی زمانی وجود دارد که مردم در تمام ایام سال به غذای کافی، سالم و مغذی دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند و غذای در دسترس نیازهای یک رژیم تغذیه ای سازگار با سلیقه ها و ترجیحات آنان را برای یک زندگی فعال و سالم فراهم سازد.
همچنین در باره معنای خودکفایی رهبر معظم انقلاب می فرماید: «کشور در مسائل حیاتی و اساسی باید خودکفا باشد. نه اینکه از دیگران بهکلّی بینیاز باشد، نه؛ امّا اگر به کسی یا کشوری، در چیزی احتیاج دارد، طوری روابطش را تنظیم کند که اگر خواست آن را به دست آورد، دچار مشکل نشود؛ او هم چیزی داشته باشد که مورد نیاز آن کشور است؛ خودکفایی یعنی این.» (بیانات مورخه 18 آبان 1385)
با توجه به نقش راهبردی غذا در معادلات جهانی در اسناد و قوانین بالادستی مختلف جمهوری اسلامی ایران مثل قانون اساسی، سند چشم انداز نظام در افق 1404، سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست های کلی بخش کشاورزی، قانون برنامه توسعه ششم و غیره تحقق امنیت غذایی و خودکفایی در محصولات اساسی مورد توجه ویژه قرار گرفته است و این وظیفه بسیار سنگین بر عهده بخش کشاورزی و منابع طبیعی گذاشته شده است. در این اسناد و قوانین درباره امنیت غذایی و خودکفایی محصولات اساسی چنین آمده است:
** قانون اساسی
بند 13 اصل 3 قانون اساسی:دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم ، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد… (بند13) تأمین خودکفایی در علوم و فنون صنعت و کشاورزی و امورنظامی و مانند اینها.
بند 9 اصل 43 قانون اساسی: برای تامین استقلال اقتصادی جامعه و ریشهکن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، با حفظ آزادی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بر اساس ضوابط زیر استوار میشود… (بند9)تاکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی که نیازهای عمومی را تامین کند و کشور را به مرحله خودکفایی برساند و از وابستگی برهاند.
** سند چشم انداز نظام:
برخوردار از سلامت رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت های برابر، توزیع مناسب درآمد… و بهره مند از محیط زیست سالم
** سیاست های کلی نظام در بخش کشاورزی
بند2 سیاست های کلی بخش کشاورزی:تامین امنیت غذایی با تکیه بر تولید از منابع داخلی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی، ارتقاء سطح سلامت مواد غذایی تا استاندارد جهانی، اصلاح و بهینه نمودن الگوی مصرف و حمایت موثر از تولید و صادرات در محصولات دارای مزیت های نسبی و ایجاد مزیت های جدید (از جمله هدفمندنمودن یارانه ها در جهت تولید و صادرات)
بند 8 سیاست های کلی بخش کشاورزی: تخصیص یارانه هدفمند به بخش کشاورزی در جهت تحقق خودکفایی، حمایت از ساخت زیربناها، مراعات معیارهای زیست محیطی، قابلیت انعطاف در شرایط محیطی مختلف و ارتقاء قدرت رقابت در بازارهای داخلی و بین المللی.
** سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی
بند7 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی: تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید (مواد اولیه و کالا).
** قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور
ماده 61 قانون احکام دائمی: بهمنظور حفظ ظرفیت تولید و نیل به خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی و دامی از جمله گندم، جو، ذرت، برنج، دانههای روغنی، چغندر قند و نیشکر، گوشت قرمز، شیر و تخم مرغ، اصلاح الگوی مصرف براساس استانداردهای تغذیه، گسترش کشاورزی صنعتی و دانشبنیان، فراهم نمودن زیرساختهای امنیت غذایی و ارتقای ارزش افزوده بخش کشاورزی بر مبنای ملاحظات توسعه پایدار اقدامات زیر انجام میشود…
** قانون برنامه توسعه ششم جمهوری اسلامی ایران
ماده 31 قانون برنامه توسعه ششم: دولت موظف است برای حصول اهداف بندهای ششم و هفتم سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در جهت تأمین امنیت غذایی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی زراعی، دامی و آبزی به میزان نود و پنجدرصد(95%) درپایان اجرای قانون برنامه و افزایش تولیدات کشاورزی بهویژه محصولات دارای مزیت صادراتی، رسیدن به تراز تجاری مثبت، تقویت و تکمیل زنجیرههای تولید و توسعه صادرات و ارتقای بهرهوری آب و خاک کشاورزی اقدامات زیر را جهت حصول به شاخصهای کمی به شرح مندرج در جداول ذیل انجام دهد…
