مخترع کرمانی نخستین مالچ دوستدار محیط زیست در جهان: گفتند اینجا سوئیس نیست

البته هنوز ناامید نیست گرچه می گوید در یک سازمان به او رک و پوست‌کَنده گفتند: ببین آقا، اینجا سوئیس نیست، برو دنبال کارت. و ادامه می دهد: البته طوری ننویسید که به آقایان بر بخورد چون دنبال گرفتن مجوزهای تولید صنعتی هستم و پیگیری‌هایم هنوز ادامه دارد.

مهدی حاج حسینی مخترع کرمانی و دانشجوی دکتری بهداشت محیط تاکید می‌کند یک کشور خارجی به او پیشنهاد سرمایه‌گذاری داده اما تاکنون نپذیرفته زیرا دوست دارد اختراعش در کشورش ایران به تولید صنعتی و بهره وری برسد.

با اعتمادبه نفس کامل و استدلال های مستند، اختراعش را نخستین مالچ پسماند مواد غذایی با نسبت ۳۰ تا ۴۵ درصد ماده آلی در جهان معرفی می کند؛ البته مدارک و مستنداتش هم همان را می گوید و پیگیری های خبرنگار ایرنا از سایر مجاری هم آن را تایید می کند.

می‌گوید اساسا حقوق تولید این نوع مالچ با کابرد متنوع حتی با نسبت‌های کمتر از ۴۵ درصد هم متعلق به خودش است که غیر از ثبت اختراع در داخل کشور و اخذ تاییدیه های پارک علم و فناوری کرمان، محصولش را به ثبت جهانی نیز در فدراسیون اختراعات جهان رسانده و در مسابقات بین المللی اختراعات هم مدال نقره را کسب کرده است.

به زبان ساده اگر بخواهیم ماهیت اختراع و کارکرد آن را توضیح دهیم این است که با استفاده از پسماند غذایی که هرروز همه ما بیرون می ریزیم، نوعی مالچ (پوشش دهنده خاک) درست کرده که هم به جای مالچ شیمیایی (فرآورده نفتی) کاربردی حیاتی و زیست محیطی برای جلوگیری از شکل گیری ریزگرد، البته با هزینه بسیار پایین تر از مالچ نفتی دارد و هم به عنوان کود می تواند در کشاورزی استفاده شود؛ ضمن اینکه مشکل دفع نامناسب یا دفن پسماند موادغذایی که می تواند مخرب باشد و از منابع مهم تولید گاز متان به شمار می رود را هم حل می کند.

مالچ اصطلاحی انگلیسی (Mulch) است و معادل فارسی آن خاکپوش و مفهوم آن پوشش دهنده خاک است؛ این مواد برای کنترل فرسایش بادی در مناطقی با منشا گردو غبار و همچنین به صورت موضعی یا گسترده در اراضی کشاورزی برای حفاظت از آب و خاک استفاده و برای تولید آن از مواد طبیعی و سنتزی (تجاری) بهره گیری می شود لذا دارای طیف وسیعی از مواد و ترکیبات مختلف و گوناگون است.

در ایران و حتی برخی دیگر نقاط جهان از دیرباز از ترکیبات نفتی و با عنوان مالچ نفتی به منظور تثبیت تپه ها و پهنه های ماسه ای و شنزارها یا مناطق منشا گردوغبار استفاده شده است.

مالچ‌های مختلف را می‌توان از نظر ماهیتی به انواع آلی، معدنی و بیولوژیک (زیستی) تقسیم بندی کرد و طی چند سال اخیر محققان زیادی تلاش کرده اند تا ترکیبات مختلفی را به عنوان مالچ غیرنفتی معرفی کنند. میزان موفقیت یک مالچ در ارزان بودن آن در واحد وزن یا حجم و همچنین دوام و بقای آن برای حداقل ۲ سال در شرایط محیط طبیعی است و علاوه بر آن فقدان مواد سمی و دارا بودن ویژگی‌های تثبیت و حفاظت از خاک، آب است.

خبرنگار ایرنا ضمن رویت تاییدیه های اختراع مربوط به این مخترع کرمانی و نیز اخذ تاییدیه پارک علم و فناوری درباره استنادات وی، با استاد دانشگاه که دخیل و راهنما در اختراع وی بوده نیز گفت و گو کرد تا مطمئن شود این اختراع کاربرد و زمینه تولید صنعتی را دارد که پاسخ او نیز مثبت بود.

برای ما در خبرگزاری جمهوری اسلامی اهمیت داشت که بتوانیم به مراحلی از اثبات برسیم که این اختراع می تواند در تولید انبوه نیز کارآیی داشته باشد تا سازمان های متولی مثل منابع طبیعی یا دیگر نهادها بتوانند ریسک(خطر) سرمایه گذاری روی آن را بپذیرند که بررسی نمونه های آزمایشگاهی این محصول و تاییده های استادان دانشگاه آن را تایید می کند.

حاج حسینی این اختراع را به عنوان یک محصول دوستدار محیط زیست معرفی می کند که می تواند بسیاری از مشکلات زیست محیطی پسماند مواد غذایی مانند تولید شیرابه و گازهای گلخانه ای را نیز برطرف کند و تاکید بر این دارد که این مالچ در یک فرایند کوتاه تولید می شود و یک هشتم مالچ نفتی در دنیا هزینه دارد که بسیار مقرون به صرفه است.

وی همچنین تاکید دارد استفاده از این نوع مالچ نه تنها به غنی شدن خاک کمک می کند و زمینه کشت گیاه را فراهم می آورد، بلکه غیر از کاربرد مالچ، به عنوان کودی مناسب و دوستدار محیط زیست نیز قابلیت استفاده در کشاورزی دارد.

این مخترع کرمانی ادامه می دهد که فرآیند تولید این مالچ با استفاده از پسماند مواد غذایی که در دسترس همه خانه ها و جزو ناخواستنی زباله ها است انجام می گیرد که در ادامه جزییات این مصاحبه خبرنگار ایرنا با وی را مطالعه می کنید:

تحقیقات اولیه و روند تولید مالچ پسماند مواد غذایی

عضو فدراسیون بین المللی مخترعان (IFIA) می‌گوید براساس گزارش برنامه جهانی محیط زیست سازمان ملل مقادیر قابل توجهی غذا در دنیا تولید می شود اما مصرف نمی‌شوند و به پسماند تبدیل می شوند که از نظر زیست محیطی، مسائل اجتماعی و اقتصادی آثار زیان بار زیادی دارند و تخمین ها حاکی از آن است که ۱۱ درصد از انتشار گازهای گلخانه ای جهان مربوط به پسماند مواد غذایی است.

حاج حسینی ادامه داد: همچنین براساس گزارش‌های سازمان‌های معتبر مانند سازمان ملل، فائو و سازمان محیط زیست آمریکا، سالانه ۱.۳ میلیارد تن پسماند مواد غذایی در سطح جهان تولید می‌شود که معادل یک سوم منابع غذایی تولید شده در هر سال در جهان است.

وی می‌گوید براساس گزارش فائو ۳۰ درصد مواد غذایی تولیدی دنیا به پسماند تبدیل می‌شوند که این فرآیند به تولید شیرآبه منجر و شیرآبه نیز باعث تولید گاز دی اکسید کربن، متان و اکسیدهای نیتروژن تولید می شود که جزو گازهای اصلی گلخانه‌ای و بسیار مضر هستند.

حاج حسینی می‌گوید با اشاره به سیاست‌های اقتصادی از جمله کنترل قیمت محصولات کشاورزی باعث می‌شود تا پسماند مواد غذایی در کشورهای صنعتی بیشتر باشد گفت: در کشور ما پسماند مواد غذایی به نسبت سرانه جهان بالاتر است و نسبت ۳۰ درصد را وزارت جهادکشاورزی براساس آماری که دارد قبول کرده اما آمار پسماند مواد غذایی در مراحل کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی در جهان بیشتر است.

آمار دقیقی که صرفا برای پسماند مواد غذایی باشد نداریم اما پسماند مواد غذایی جزو اصلی پسماند شهری است.

این دانشجوی دکترای بهداشت محیط با بیان اینکه آمار دقیقی که صرفا برای پسماند مواد غذایی باشد نداریم اما پسماند مواد غذایی جزو اصلی پسماندهای شهری است تصریح کرد: زمانی که گفته می شود زباله های شهری رطوبت دارند، حدود ۷۰ درصد آن پسماند مواد غذایی است.

حاج حسینی بیان کرد: پسماند مواد غذایی زمانی که به پسماند شهری اضافه می‌شود تولید شیرآبه، گازهای گلخانه ای و آلودگی آب، خاک و هوا را نیز به دنبال دارد.

وی تصریح کرد: بیش از ۹۰ درصد پسماندهای شهری ما دفع می شود و در کل وضع خوبی در این زمینه نداریم.

دارنده مدال نقره مسابقات فدراسیون مخترعان جهان ادامه داد: بعد از این تحقیقات به این نتیجه رسیدیم که ماده ای از پسماند مواد غذایی و خاک رس تولید کنیم و نخستین مالچ پسماند مواد غذایی در دنیاست که خاک دانه پایدار تولید می‌کند.

حاج حسینی افزود: پسماند مواد غذایی در این اختراع طی یک فرآیند بیوشیمیایی به سیمان زیستی تبدیل می‌شود و ویژگی‌های خاص این نوع مالچ این است که زمان فرآوری کوتاهی دارد که درمدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت تولید می‌شود و همچنین می‌تواند همزمان خاک را تثبیت کند و اثرات گازهای گلخانه ای ناشی از پسماند مواد غذایی را نیز کاهش دهد.

وی جمع آوری پسماند به صورت خالص را یکی از مشکلات در این زمینه دانست گفت: برای حل این مشکل پیش‌بینی شده با فعالیت‌های انجمن‌های زیست محیطی و استفاده از سازمان های مردم نهاد (NGO ها ) بتوانیم به صورت خالص پسماند مواد غذایی را جمع‌آوری و یک روش جدیدی را در این زمنیه ایجاد کنیم زیرا پسماند مواد غذایی جزو ناخواستنی‌ترین زباله‌های شهری است و اگر این مهم اتفاق بیفتد مشکلات بازیافت زباله‌های شهری هم حل می‌شود.

این مخترع می گوید ایجاد فرآیندی برای جمع آوری و خرید پسماندهای موادغذایی مردم میسر است و امکان انجام آن را در صورت حمایت ها برای تولید صنعتی داریم.

کاربردهای مالچ پسماند مواد غذایی

عضو انجمن مخترعان جهانی مالچ پسماند مواد غذایی را به عنوان یک فرآیند دوستدار محیط زیست معرفی و کاهش اراضی در حال فرسایش، توسعه پایدار ماده آلی خاک و حفاظت کمی و کیفی از خاک و تولید نوعی مولتی کود را از مهمترین اثرات کاربرد این مالچ نام برد.

دارنده مدال نقره مسابقات فدراسیون مخترعان با بیان اینکه مالچ پسماند مواد غذایی به صورت جامد در مایع است گفت: این نوع مالچ سبب تثبیت خاک، ترسیب کربن (ذخیره کربن موجود پسماند در خاک و گیاهان) و سبب کاهش گازهای گلخانه ای می شود.

وی تولید کودهای بیولوژیک را یکی دیگر از کاربردهای این نوع مالچ عنوان و تصریح کرد: این نوع کود باعث پایداری گیاه در مقابل آفات، گرما و سرما نیز می‌شود.

حاج حسینی در ادامه با گلایه از روندبروکراسی (کاغذبازی اداری) و مشکلات پیچیده اداری برای گرفتن مجوزهای انبوه و تولید صنعتی در پیش روی مخترعان و تولیدکنندگان گفت: امیدواریم مسئولان در این زمینه حمایت کنند تا بتوانیم مشکل زیست محیطی عمده را در سطح جهان را مرتفع کنیم.

یک هشتم هزینه مالچ نفتی

عضو فدراسیون بین المللی مخترعین (IFIA) با اشاره به اینکه اگر این محصول به تولید انبوه برسد هزینه بسیار کمتری به نسبت مالچ‌های شیمیایی کنونی دارد و چون در زمانی کوتاه آماده می شود مقرون به صرفه است، افزود: وجود ماده آلی در پسماند مواد غذایی خاک را غنی می‌کند که امکان کشت گیاه در این نوع خاک را ایجاد می کند.

عضو فدراسیون بین المللی مخترعین (IFIA) می گوید مالچ پسماند مواد غذایی حدود یک دهم تا یک هشتم مالچ نفتی هزینه دارد لذا زمان کوتاه تولید و هزینه پایین، تولید انبوه این نوع مالچ را مقرون به صرفه می‌کند.

به گفته حاج حسینی مالچ پسماند مواد غذایی حدود یک دهم تا یک هشتم مالچ نفتی هزینه دارد لذا زمان کوتاه تولید و هزینه پایین، تولید انبوه این نوع مالچ را مقرون به صرفه می‌کند.

وی خریداری پسماند تَر را از اهداف اجرای این طرح در تولید انبوه برشمرد و گفت: پسماند مواد غذایی جزو ناخواستنی زباله ها به شمار می رود و اگر این طرح اجرایی شود به دنبال این هستیم که سیستمی راه اندازی کنیم تا شهروندان زباله های غذایی خود را به صورت جداگانه تمییز و پایش شده جمع آوری کنند و بفروشند.

دانشجوی دکتری بهداشت محیط می گوید مالچ پسماند مواد غذایی با نسبت مواد آلی ۱۰ تا ۳۰ درصد، ۳۰ تا ۴۵ درصد و نیز ۴۵ تا ۶۵ درصد را نیز خودش اختراع کرده است و کارهای ثبت آن ( تا ۶۵ درصد) در دست اقدام است و چون هنوز به ثبت نرسیده درباره آن توضیحی نمی دهد.

وی با بیان اینکه در کشور و جهان نمونه داخلی مانند این اختراع وجود ندارد و شرکت در جشنواره های بین المللی نیز تاییدی بر این ادعاست که یک طرح نوآور در جهان است بیان داشت: مالچ پسماند مواد غذایی در کشور و دنیا نداریم و زمانی که اختراعی برای ثبت به پارک علم و فناوری ارجاع داده می شود در سطح دنیا جست و جو می کنند که اگر اختراعی مشابه وجود داشته باشد اعلام می کنند و هر اختراعی باید سه گام نوآوری، ابتکاری و کاربرد صنعتی را داشته باشد.

تاییدیه حق تقدم جهانی

حاج حسینی درباره نحوه ارزیابی این ایده در دنیا افزود: هر اختراعی که در انجمن جهانی مالکیت معنویی ثبت تا ۱۲ ماه مهلت داده می شود که PCT(حق تقدم جهانی)آن گرفته شود و ما کشور هند را انتخاب کردیم که هند تایید کرد این اختراع تاکنون در جهان نمونه آن ثبت نشده است.

دانشجوی دکتری بهداشت محیط با اشاره به اینکه از سال ۱۳۹۹ به دنبال گواهی ثبت اختراع این ایده بودم تا در سال ۱۴۰۰ ثبت شد گفت: بر اساس قانون اختراع باید بعد از سه ماه اظهارنامه اختراع که ثبت می‌شود گواهی ثبت اختراع را تایید یا رد کنند که گواهی ثبت اختراع در ۶ اسفندماه ۱۴۰۰ تایید شد و یکسال در بروکراسی اداری چرخیدم.

مزیت ها نسبت به کمپوست

وی خاطرنشان کرد: هدف ما این بود که روشی را برای فرآوری پسماند مواد غذایی ابداع کنیم به طوری که بتواند همزمان آلاینده‌ها را کاهش دهد و یک کود کامل (دارای عناصر ماکرو و میکرو ) با سرعت استحصال کنیم زیرا فرآیند تولید کمپوست بیش ازیک ماه طول می شود اما با این روش می‌توانید ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت کود بیولوژیک تولید کنید.

مالچ پسماند مواد غذایی تنها مالچی است که دوستدار محیط زیست است و زمانی که عمر آن تمام شود؛ هیچ پسماند دیگری از خود به جای نمی گذارد و هیچ ماده شیمیایی در آن استفاده نمی شود و کنسرسیوم و فون میکروبی خاک را پایدار تر می‌کند.

عضو فدراسیون بین المللی مخترعان (IFIA) کاهش گازهای گلخانه‌ای را نیز مهمترین کاربرد مالچ پسماند مواد غذایی برشمرد که صنعتی شدن و تولید انبوه این محصول یک مسئولیت اجتماعی در سطح کلان و یک عزم ملی در کشور را می طلبد و تصریح کرد: مالچ پسماند مواد غذایی تنها مالچ دوستدار محیط زیست است و زمانی که عمر آن تمام شود، هیچ پسماند دیگری از خود به جای نمی گذارد و هیچ ماده شیمیایی نیز در آن استفاده نمی شود و خاک را نیز غنی تر و پایدارتر می کند.

حاج حسینی ادامه داد: زمانی که مالچ شیمیایی پاشیده می‌شود زمین عملا کاربردی ندارد اما زمانی از مالچ پسماند مواد غذایی استفاده شود به دلیل داشتن مواد آلی موجود سبب تثبیت خاک می شود.

مقایسه ارزش ریالی مالچ برای تولیدانبوه

عضو انجمن نخبگان جهانی بر این مهم تأکید دارد که هزینه تولید و فروش پسماند مواد غذایی یک هشتم مالچ نفتی در هکتار است و بین حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان می شود که در دسترس بودن مواد اولیه، نداشتن عملیات حراراتی و تولید در مدت زمان کوتاه علت هزینه پایین آن است و تنها هزینه جمع آوری، حمل و نقل و کارگر و فرایند تولیداضافه می‌شود.

اثربخشی این ماده در تولید خاک ارزیابی شده است؟

باتوجه به اینکه برای سازمان های متولی نیز باید مشخص و اثبات شده باشد که این اختراع کاربرد و اثربخشی لازم را دارد و لذا بتوانند روی آن سرمایه گذاری کنند، خبرنگار ایرنا از وی درباره اثربخشی برای کاربرد انبوه پرسید که وی در پاسخ به این سوال گفت ارزیابی این ماده را به عنوان پایان نامه دکتری در دانشگاه های علوم پزشکی یزد و کرمان انتخاب کرده است و داده هایی که در این اختراع وجود دارد با کمک دانشکده منابع طبیعی یزد، دکتر عظیم زاده عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد و اساتید گروه بهداشت محیط یزد دکتر احرام پوش و قانعیان و ابراهیمی و ملکوتیان و با همکاری مرکز تحقیقات باکتری وقارچ علوم پزشکی کرمانانجام شده است.

راستی آزمایی کاهش فرسایش پذیری آزمایش در تونل باد

حاج حسینی افزود: براساس نتایج بررسی ها و آزمایش های علمی زیر نظر استادان دانشگاه، مالچ پسماند مواد غذایی در سرعت ۱۵ متر بر ثانیه تا ۹۹.۹درصد از فرسایش خاک در این سرعت جلوگیری می‌کند و تا طوفان هایی با سرعت ۲۵ متر بر ثانیه نیز این مالچ مقاومت دارد.

عضو انجمن نخبگان جهانی با بیان اینکه اینک در بحث پایلوت شدن (نمونه) این طرح مشکل داریم و توسعه آن در مراحل صنعتی نیازمند حمایت دولتی است زیرا پسماند یک مشکل دولتی و فراسازمانی است و همه نهادها با آن درگیر هستند افزود: از طریق استانداری کرمان نیز برای اجرای این اختراع پیگیری کردم که به منابع طبیعی استان کرمان ارجاع داده شد و منابع طبیعی اعلام کرد که اعتبار برای اجرای پایلوت این طرح نداریم.

آقا اینجا سوئیس نیست!

وی ادامه داد:برای حمایت از اجرای این طرح به یکی از سازمان های مهم و پشتیبان نیز مراجعه کردیم که کارشناسی در آن سازمان گفت «آقا اینجا سوئیس نیست که از لحاظ زیست محیطی حامی و طرفدار داشته باشید»؛ حال آنکه به نظر خودم باید بحث محیط زیست در توسعه گردشگری و حفظ محیط زیست برای ما مهم باشد تا در آینده تغییر اقلیم مانع توسعه متوازن نشود.

عضو انجمن نخبگان جهانی گفت: در مسیر ثبت شرکت های دانش بنیان یک قدم فراتر رفتیم و در مرحله صنعتی شدن هستیم که طرح توجیهی این طرح نوشته شده و درخواست کد ISIC آیسیک (سیستم بین المللی طبقه بندی استاندارد صنایع) از صنعت و معدن و تجارت را هشت ماه پیش ارائه کرده ایم و منتظر هستیم که این موضوع به سرانجام برسد و سرمایه گذاری و صنعتی شدن طرح ها بسرعت انجام شوند.