در حالی که اقلیم ایران طی سال‌های اخیر با کاهش چشمگیر بارندگی و افزایش پدیده خشکسالی روبه‌رو بوده، تداوم کشت محصولات پرمصرفی همچون برنج در استان‌های کم‌آب به یکی از چالش‌های جدی بخش کشاورزی بدل شده است. برخلاف استان‌های شمالی که به‌واسطه اقلیم مرطوب، از گذشته‌های دور میزبان شالیزارها بوده‌اند، توسعه کشت برنج در استان‌های جنوبی با وجود محدودیت‌های شدید منابع آبی، فشار مضاعفی بر سفره‌های زیرزمینی و منابع آب سطحی وارد کرده است. حالا دیگر نه تنها استمرار این الگوی کشت غیرمنطبق، توجیهی ندارد، بلکه زنگ خطری برای امنیت غذایی و پایداری منابع آب کشور به شمار می‌رود. در چنین شرایطی، تغییر الگوی کشت و حرکت به‌سوی محصولاتی با نیاز آبی کمتر، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است؛ ضرورتی که اگر به‌درستی اجرا نشود، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای محیط زیست و معیشت کشاورزان به‌دنبال داشته باشد. برنج از جمله محصولات کشاورزی است که پرآب بر است و با وجود شرایط اقلیمی فعلی، در بسیاری از استان‌های جنوبی نیز کشت می‌شوند. درباره این موضوع به گفت‌وگو با معاون امور برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی پرداختیم.
اکبر فتحی – معاون امور برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی – درباره سهم تولید برنج در استان‌های شمالی و جنوبی و برنامه‌ریزی برای کنترل کم‌آبی، اظهار کرد: بیشترین میزان تولیدات داخلی کشاورزی در استان‌های شمالی کشور، به‌ویژه گیلان و بخشی از مازندران انجام می‌شود. میزان بارش‌ها در این استان‌ها تقریباً نرمال بوده، اما در استان‌های جنوبی و سایر مناطق با مشکل کمبود بارندگی مواجه هستیم. طبیعتاً برنامه تولید بر اساس میزان آب تخصیصی تقسیم خواهد شد.
وی ادامه داد: وزارت نیرو برای شش ماهه نخست سال حدود ۲۴ میلیارد مترمکعب آب به وزارت جهاد کشاورزی تخصیص داده است. البته در حال رایزنی هستیم که این عدد که به نظر سختگیرانه می‌آید، اصلاح شود. با این حال باید بپذیریم که با خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها مواجه‌ایم و بر همین اساس، معاونت‌های تخصصی وزارت جهاد کشاورزی بازنگری در برنامه‌های تولیدی را آغاز کرده‌اند.
فتحی با اشاره به تطبیق الگوی کشت با شرایط موجود گفت: الگوی کشت جدید بر اساس شرایط آبی و اقلیمی به استان‌ها ابلاغ شده و وزارت نیرو نیز این الگو را دریافت کرده است تا در آینده با مشکلی مواجه نشویم. بر این اساس، تولید محصولات پرنیاز به آب، مانند برنج، در استان‌هایی که با کمبود شدید آب مواجه‌اند محدود شده و در الگوهای کشت آنها محصولاتی با نیاز آبی کمتر جایگزین شده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر تأمین امنیت غذایی کشور افزود: در شرایطی که با کاهش تولید داخلی مواجه شویم، بخشی از نیاز باید از طریق واردات تأمین شود. منابع ارزی لازم برای واردات محصولات کشاورزی تخصیص یافته و معاونت بازرگانی برنامه‌های تأمین از طریق واردات را در دستور کار قرار داده است. امنیت غذایی به معنای تأمین غذاست، نه صرفاً تولید داخلی که عمدتا باید با تامین از منابع داخلی صورت گیرد اما اگر با مشکلی مواجه شویم همچون سال جاری که در شرایط اقلیمی نامناسبی قرار داریم برای اینکه دچار فقر در منابع غذایی نشویم باید بخشی از کالای مورد نیاز را از واردات تامین کنیم.
وی در پایان در پاسخ به اینکه آیا با توجه به کاهش بارندگی‌ها و ذخایر آبی ممنوعیتی برای کشت برنج یا سایر محصولات کشاورزی به استان‌ها ابلاغ شده است یا خیر؟ اظهار کرد: این محدودیت‌ها در قالب الگوی کشت هستند. استان‌هایی که با کمبود آب بیشتری مواجه هستند با الگویی که برای آنها در نظر گرفته شده است، محصولات با نیاز آبی کمتر برای آنها در نظر گرفته شده است و محصولات کشاورزی با نیاز آبی بیشتر همچون برنج و …در الگوی آن استان‌ها تدوین و ابلاع نشده است و استان‌ها نیز باید مراقبت لازم را با کمک سایر سازمان‌ها انجام دهند که محصولاتی که کشت می شود به محصولاتی که مناسب شرایط اقلیمی استان است انطباق دهند.
منبع: ایسنا
