بر اساس قانون یک سری از اقلام اساسی که در معیشت جامعه نقش اساسی دارد از سوی دولت خرید تضمینی شده و نرخ آن در «شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی» تعیین می‌شود.
در این شورا نرخ ۳۲ قلم کالای اساسی از جمله گندم، جو، کلزا، پنبه، چغندرقند، برنج (چند نوع)، سیب زمینی، حبوبات (انواع گوناگون)، برخی میوه باغات و… مشخص شده و از سوی وزیر جهاد کشاورزی به عنوان رئیس شورا ابلاغ و اعلام رسمی می‌شود.
گندم به عنوان محصولی استراتژیک که در نوک هرم غذایی جهان قرار دارد، تعیین قیمت آن از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ به ویژه این که نرخ آن مبنای تعیین قیمت ۳۱ کالای اساسی دیگر محسوب می‌شود. به عنوان مثال، نرخ خرید تضمینی کلزا این دانه روغنی دو برابر قیمت خرید تضمینی گندم است.
علی قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندم کاران درباره قیمت تضمینی گندم در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ به مهر گفت: بر اساس کار کارشناسی که روی هزینه کرد کشاورزان برای کشت، داشت و برداشت این محصول انجام می‌شود، نرخ به دست آمده می‌گوید این مبلغ نباید از ۲۵ هزار تومان در هر کیلو گرم کمتر باشد.
وی افزود: قیمت در شورا مطرح می‌شود و باید دید در نهایت اعضای شورا روی چه عددی به توافق می‌رسند.
وی با بیان این که نرخ تورم تولید بالاتر از نرخ تورم رسمی است که اعلام می‌شود، ادامه داد: در تغییر قیمت‌ها قاعده مشخصی وجود ندارد؛ به عنوان مثال قیمت تراکتور ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند اما نرخ ادوات ۱۰۰ درصد که حاکی از این است که قانون مشخصی در این خصوص وجود ندارد.
مدیرعامل بنیاد ملی گندم کاران با اشاره به نرخ بذر یادآور شد: سال گذشته قیمت هر کیلو گرم بذر ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان بود. بر اساس روال هر سال، دولت یک‌سوم قیمت بذر مورد نیاز کشاورزان را به عنوان بذر گواهی شده تأمین می‌کند. به طور قطع برای سال زراعی جدید نرخ این محصول نیز تغییر می‌کند و ۳ تا ۴ هزار تومان افزایش خواهد یافت. یارانه دولت به این بخش حدود ۳ هزار تومان برای هر کیلو گرم بوده تا بذر ارزان‌تر به دست کشاورزان برسد.
ایمانی در ادامه سخنان خود اضافه کرد: کود دولتی با توجه به میزان نیاز کشاورزان ۱۰۰ درصد تأمین نمی‌شود و کشاورزان ناگزیر هستند تا بخشی از کود مورد نیاز را دو برابر قیمت انواع یارانه دار از بازار آزاد خریداری کنند.
وی تاکید کرد: این در حالی است که برای تعیین قیمت خرید تضمینی یک محصول در شورای قیمت گذاری محصولات کشاورزی، نرخ دولتی مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به مشکلات تأمین سموم و آفت کش‌ها هم گفت: نرخ این محصول به بازار ارز بستگی دارد و خرید آن چالش‌هایی را برای کشاورزان به وجود آورده است.
ایمانی با بیان این که خرید تضمینی گندم از مرز ۱۰.۵ میلیون تن گذشته است، ادامه داد: روزانه ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تن از استان‌های قزوین، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی، اردبیل و… خریداری می‌شود. مبلغ گندم تحویلی به دولت حدود ۱۸۳ هزار و ۷۵۰ میلیارد تومان است که از این مبلغ ۹۴.۲ همت یعنی معادل ۵۰ درصد پرداخت شده است.
وی گفت: نگاه خوش‌بینانه این است که میزان گندم تحویل به دولت به ۱۲ میلیون تن برسد و این عدد نشان می‌دهد میزان تولید حدود ۱۵ میلیون تن خواهد بود.
بلاتکلیفی کشاورزان ۳۲ قلم کالای اساسی
مدیرعامل بنیاد ملی گندم کاران در ادامه سخنان خود با اشاره به تأخیر تعیین تکلیف نرخ خرید تضمینی ۳۲ قلم کالاهای اساسی از جمله گندم، اظهار کرد: قانون خرید تضمینی، وضعیت کالاهای اساسی را مشخص کرده و طبق قانون این شورا، تبصره ۲ ماده ۲ و نیز تبصره ۷ ماده ۵ خرید تضمینی، مصوبات شورا لازم‌الاجرا است و با مشارکت اکثریت اعضا جلسه شورا رسمیت پیدا می‌کند.
ایمانی گفت: بر اساس این قانون باید تا پایان تیر هر سال نرخ ۳۲ قلم کالای اساسی مشخص و رئیس شورا نیز موظف است از طریق رسانه‌ها این نرخ‌ها را اعلام رسمی کند.
ایمانی با بیان که در حال حاضر نیمه دوم مرداد است ولی هنوز جلسه‌ای در راستای تعیین قیمت خرید تضمینی اقلام برگزار نشده است، عنوان کرد: در مناطق سردسیر بلافاصله بعد از برداشت، کشت بعدی را باید آغاز کنند در حالی که نرخ خرید تضمینی هنوز تعیین نشده و کشاورزان بلاتکلیف هستند.
گفتنی است؛ نرخ خرید تضمینی گندم برای سال زراعی امسال (۱۴۰۲-۱۴۰۳) ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده بود و این عدد برای گندم دورم ۱۸ هزار تومان است.
