گندم یکی از محصولات استراتژیک در تأمین و تضمین امنیت غذایی کشورها است. امروز یکشنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ روز ملی «گندم، آرد و نان» در تقویم کشور ثبت شده است. اهمیت این محصول سبب شده تا گندم‌های کشت شده در کشور از سوی دولت خرید تضمینی شود.
خرید تضمینی گندم چه زمانی آغاز شد
سال ۱۳۶۸ خورشیدی و در دوره سوم مجلس شورای اسلامی، قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی از جمله گندم به تصویب مجلس و تأیید شورای نگهبان رسید.
در ماده واحده این قانون آمده، به منظور حمایت از تولید محصولات اساسی کشاورزی و ایجاد تعادل در نظام تولید و جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی و ضرر و زیان کشاورزان، دولت موظف است هر سال خرید محصولات اساسی کشاورزی (گندم، برنج، جو، ذرت، چغندر قند، پنبه وش، دانه‌های روغنی، چای، سیب زمینی، پیاز و حبوبات) را تضمین کرده و حداقل قیمت خرید تضمینی را اعلام و نسبت به خرید آنها از طریق واحدهای ذی‌ربط اقدام کند.
در تبصره یک آن وزارت کشاورزی موظف شده همه ساله قیمت خرید تضمینی محصولات را با رعایت هزینه‌های واقعی تولید و در یک واحد بهره برداری متعارف و حفظ رابطه مبادله در داخل و خارج بخش کشاورزی، تعیین و حداکثر تا آخر تیر ماه به هیئت دولت تقدیم کند.
همچنین دولت موظف است قیمت‌های مصوب را پیش از آغاز هر سال زراعی (آخر شهریور ماه) اعلام رسمی کند. از سوی دیگر، دولت موظف است ضرر و زیان احتمالی موضوع این قانون را از منابع مالی خود تأمین کند.
به این ترتیب، با تصویب این قانون نرخ خرید تضمینی گندم در همان سال (۱۳۶۸) مبلغ ۱۰۰ تومان به ازای هر کیلو گرم تعیین شد، در حالی که یک سال قبل از تصویب این قانون هر کیلو گرم گندم به مبلغ ۵۵ تومان به فروش می‌رسید.
رشد درصد شاخص قیمت تولیدکننده در سال‌های بعد قیمت خرید تضمینی گندم را نیز هر سال افزایش داد؛ به گونه‌ای که در سال‌های ۱۳۷۲، هر کیلو گرم گندم ۲۲۵ تومان، سال ۱۳۷۳ این مبلغ با کمی افزایش به ۲۶۰ تومان رسید و سال بعد یعنی سال ۱۳۷۴، این عدد ۳۳۰ تومان بود. این مبلغ در دهه ۹۰ و سال ۱۳۹۲ برای هر کیلو گرم گندم ۱.۰۵۰ تومان و پس از گذشت یک دهه در سال زراعی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲ به مبلغ ۱۵ هزار تومان رسید.
سال زراعی گذشته ۱۴۰۲-۱۴۰۳ هر کیلو گرم گندم به مبلغ ۱۷.۵ هزار تومان خریداری شد. در سال زارعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ به ازای هر کیلو گرم گندم عادی ۲۰.۵ هزار تومان و گندم دوروم ۲۱ هزار تومان تعیین شده است.
سال گذشته بیش از ۱۰.۵ میلیون تن گندم خرید تضمینی شد و پیش بینی می‌شود امسال نیز این خرید به همین میزان باشد.
مبنا تعیین قیمت خرید تضمینی گندم
معیار تعیین قیمت خرید تضمینی گندم بر اساس موارد زیر است:
۱. هزینه‌های واقعی تولید و سود متعارف
۲. حفظ رابطه مبادله داخل و خارج بخش کشاورزی
۳. آخرین نرخ تورم اعلامی مرکز آمار ایران
۴. هزینه تمام شده محصول مشابه وارداتی شامل هزینه خرید در مبدأ، هزینه‌های حمل و نقل، تعرفه‌های وارداتی، هزینه‌های حمل داخلی کشور و سایر هزینه‌های مترتب بر واردات محصول مشابه.
کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به دنبال به‌روز کردن قیمت خرید تضمینی گندم در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ است در حالی که وزیر جهاد کشاورزی هفته گذشته اعلام کرد هر گونه تغییر قیمت این محصول استراتژیک در سال زراعی جدید انجام خواهد شد.
منبع:خبرگزاری مهر
