طی چند سال اخیر بارها مشکلات مربوط به کمبود، گرانی و دسترسی به نهاده های دامی از سوی مرغداران و دامداران مطرح شد که متاسفانه مسئولان تدبیر مناسبی برای رفع این بحران بکار نگرفتند و در نهایت آثار سو اتخاذ تصمیمات نادرست در تولید و قیمت نهایی کالا در بازار کاملا مشهود است چرا که به رغم انتقادات گسترده به تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کالاهای اساسی از جمله نهاده دامی، اما این امر صورت گرفت، درحالیکه سود حاصل از این موضوع به جیب دلالان و واسطه ها می رود.
با توجه به شرایط خشکسالی و کم بارشی در سال زراعی آبی، دامداران به علت کاهش علوفه در مرتع با بحران جدی روبرو شدند که این امر در کنار کمبود و گرانی نهاده طی ماه های اخیر کار را به جایی رساند که دام های مولد و حتی آبستن راهی کشتارگاه ها شدند که این موضوع به سبب آسیب جدی به صنعت دامپروری، قابلیت جبران ندارد.
برابن اساس طی هفته های اخیر با انتشار کلیپ هایی از فضای مجازی مبنی بر کشتار دام های آبستن، احساسات مردم‌جریحه دار شد چرا که در گذشته دامداران، گاوهایی را که آبستن نبودند، تا ۲۰ کیلوگرم شیر می‌دادند، نگهداری می‌کردند اما هم اکنون گاوهای غیرآبستن را که ۳۰ کیلوگرم شیر می‌دهند، به کشتارگاه می‌فرستند چرا که برای آنها نگهداری این دام‌ها صرفه اقتصادی ندارد. این در حالی است که با اجرای قانون جامع نظام دامپروری یکبار برای همیشه مشکلات مرتفع می شود، در غیر این صورت با کاهش جمعیت دام های مولد با بحران تامین گوشت در آینده ای نه چندان دور روبرو خواهیم شد.
بررسی ها از سطح بازار نشان می دهد که به رغم افزایش هزینه های تولید، اما قیمت تمام شده با نرخ فروش هیچ گونه سنخیتی ندارد، درحالیکه مصرف کننده با قیمت های گزاف و چند برابر قیمت خرید درب دامداری گوشت و شیر بدستش می رسد که علت اصلی این موضوع را باید در اتخاذ تصمیمات نادرست مسئولان دولت و دخالت های نابه جا در بازار جست و جو کرد که ادامه این روند منجر به نابودی صنعت دامپروری می شود و در نهایت کار را به جایی می رساند که در تامین گوشت و محصولات لبنی به چند دهه گذشته برگردیم.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین جزئیات تاثیر کم بارشی و خشکسالی بر صنعت دامپروری و آینده تولید گوشت و دام کشور در پی بحران کشتار دام های مولد ناشی از کمبود و گرانی نهاده های دامی با خبر شویم:
۷۰ درصد هزینه تولید محصولات پروتئینی به خوراک دام باز می‌گردد
سعید سلطانی کارشناس صنعت دامپروری ، با اشاره به اینکه ۷۰ درصد هزینه های تولید محصولات پروتئینی را نهاده های دامی تشکیل می دهد، اظهار کرد: طی ۲ تا ۳ سال اخیر، قیمت تمام شده تولید با نرخ مصوبی که ستاد تنظیم بازار اعلام کرده، سنخیتی ندارد.
وی افزود: با توجه به عدم هزینه های تولید با نرخ مصوب شیرخام و دام زنده و اعتراض مکرر دامداران، قیمت بصورت مسکن افزایش می دهند.
سلطانی ادامه داد: علی رغم آنکه افزایش قیمت شیر اتفاق نیفتاده، اما تاثیرش را در فرآورده های لبنی گذاشته است.
این کارشناس صنعت دامپروری با اشاره به اینکه سود ارز ترجیحی نهاده دامی به اسم دامدار است، بیان کرد: علی رغم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به نهاده های دامی، اما دامداران به سبب کمبود ناگریز به تامین از بازار آزاد هستند که با این وجود سود اصلی به جیب دلال و واسطه می رود.
وی با تاکید بر اجرای قانون نظام جامع دامپروری بیان کرد: از سال ۸۸ به بعد بنابر ماده ۲۰ قانون نظام جامع دامپروری، دولت مکلف به خرید تضمینی شیر و گوشت است که متاسفانه قانون تنها در مواردی که هزینه از دوش دولت بر می دارد، اجرا می شود. به عنوان مثال صدور پروانه که در گذشته برای تولیدکننده رایگان بود، اما با واگذاری به نظام مهندسی دامداران مکلف به پرداخت هزینه هستند یا در نظام جامع دامپروری که قرار است دام ها با هزینه دولت هویت دار شوند، اما متاسفانه این امر مغفول مانده و اجرا نشده است.
سلطانی ادامه داد: بنابر قانون افزایش بهره وری که برای اجرا به وزارت جهاد ابلاغ کردند، در ابتدای سال برای هر محصولی باید قیمت تضمینی مشخص شود تا تولیدکننده با خیال راحت بتوانند محصول را از طریق تابلوی بورس عرضه کنند، چنانچه قیمت فروش کمتر از نرخ خرید تضمینی باشد، دولت مابه التفاوت آن را برای حمایت از تولیدکننده باید پرداخت کند و همواره قیمت تضمینی باید به گونه ای تعیین شود که علاوه بر پوشش هزینه های تولید، سود آن هیچ‌گاه از نرخ تورم کمتر نباشد.
این کارشناس صنعت دامپروری با اشاره به اینکه ظرفیت تولید ۱۴ میلیون تن شیرخام در کشور وجود دارد، بیان کرد: مسئولان ذی ربط برای رفع مشکلات تولید یکبار برای همیشه باید قانون افزایش بهره وری را اجرا کنند.
وی در واکنش به اجرای قانون هدفمند یارانه ها بیان کرد: در قانون هدفمندی یارانه ها قرار بود سالیانه ۹۶۰ میلیارد تومان به شیرخانوار و مدارس تخصیص دهند و همواره ۳۰ درصد از درآمد اجرای قانون را به تولید کمک کنند که متاسفانه این امر صورت نگرفت. به رغم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به نهاده های دامی، حداکثر ۲۰ تا ۳۰ درصد با نرخ مصوب بدستشان رسیده که با این وجود آینده روشنی پیش روی صنعت دامپروری نیست.
سلطانی نسبت به کشتار دام های مولد هشدار داد و گفت: در حال حاضر دام های مولد بدلیل عدم صرفه اقتصادی در حال کشتار است، در حالیکه تولید وابسته به موجود زنده است که برای رسیدن به نقطه مجدد ۳۰ تا ۴۰ سال زمان می برد که متاسفانه به دلیل بی تدبیری دولت این اتفاق در حال وقوع است.
این کارشناس صنعت دامپروری با انتقاد از نبود متولی دام تصریح کرد: مسئولان به علت نبود متولی باید تمهیداتی بیندیشند چرا که نتیجه دخالت دولت در قیمت گذاری ها منجر به کشتار دام های آبستن و مولد شده است، درحالیکه اگر دامدار ناچار نباشد، چنین کاری نمی کند.
تعلل در تصمیم گیری ها عامل اصلی نابودی صنعت دامپروری
مجتبی عالی مدیر عامل اتحادیه دامداران کشور، با اشاره به اینکه تعلل در تصمیم گیری مسئولان به قیمت نابودی صنعت دامپروری تمام می شود، اظهار کرد: مسئولان ذی ربط برای حل بحران دامداران هنوز نتوانستند به فکر واحدی برسند و زمانی این موضوع عملیاتی می شود که دامداری ها در تامین نهاده هایشان مشکلی نداشته باشند.
وی افزود: علی رغم افزایش قیمت محصولات لبنی، قیمت خرید شیرخام از دامدار تغییری نداشته است چرا که کارخانه های لبنی لابی های قدرتمندی دارند که متاسفانه دولت به دلیل عدم قدرت اجرایی نمی تواند کارخانه ها را مجاب به خرید با قیمت واقعی کند.
عالی قیمت تمام شده هر کیلو شیرخام را ۸ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: هم اکنون متوسط قیمت خرید هر کیلو شیرخام از دامدار ۴ هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار تومان است که با این وجود دامداران در فروش شیر با زیان چشمگیری مواجه هستند.
مدیر عامل اتحادیه دامداران در واکنش به قیمت ۶ هزار و ۴۰۰ تومانی خرید تضمینی شیرخام بیان کرد: اتحادیه دامداران با قیمت خرید تضمینی اعلامی از سوی وزیر جهاد مخالف است چرا که قیمت تمام شده هر کیلو شیرخام برای دامدار ۸ هزار و ۵۰۰ تومان است که با وجود خشکسالی حاکم بر کشور، نرخ ۶ هزار و ۴۰۰ تومانی دردی دوا نمی کند.
وی قیمت هر کیلو دام زنده را ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: علی رغم آنکه قیمت تمام شده هر کیلو گوساله زنده ۸۰ هزار تومان است، اما به طور متوسط ۵۰ هزار تومان از دامدار خریداری می شود. این در حالی است که هر کیلو گوشت با نرخ ۱۶۰ هزار تومان بدست مصرف کننده می رسد.
عالی ادامه داد: در شرایط کنونی حداکثر ۳۰ درصد نهاده با نرخ مصوب و ۷۰ درصد بازار سیاه تامین می شود که این موضوع هزینه تولید را بشدت افزایش می دهد.
نرخ ۱۵۰ هزار تومانی گوشت در بازار منطقی نیست
منصور پوریان رئیس شورای تامین کنندگان دام کشور ، با اشاره به تاثیر منفی کمبود نهاده دامی در صنعت دامپروری اظهار کرد: کمبود و نوسان قیمت نهاده‌های دامی تاثیر منفی در صنعت دامپروری گذاشته است؛ چرا که دامدار دیگر توان خرید نهاده با قیمت‌های بالا را ندارد.
وی افزود: اگر نوسانات قیمت نهاده در بازار کنترل نشود، تولیدکنندگان با بحران جدی در تولید روبه‌رو می‌شوند که این امر زنگ خطری برای صنعت دامپروری به شمار می‌رود، از این رو ثبات قیمت نهاده یا عرضه با نرخ‌های کمتر در بازار محصول نهایی تاثیر بسزایی دارد.
پوریان با اشاره به اینکه قیمت شیر و گوشت ارتباط مستقیمی با نرخ نهاده دامی دارد، بیان کرد: فشارهای کنونی که دامداران متحمل می‌شوند، ناشی از جهش قیمت نهاده است که امیدواریم مدیریت صحیحی در این باره صورت گیرد.
این مقام مسئول قیمت تمام شده هر کیلو دام بدون احتساب سود دامدار و هزینه‌های جانبی را بالای ۵۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: در حال حاضر هر کیلو دام سبک و سنگین با نرخ کمتر از ۵۰ هزار تومان عرضه می‌شود، در حالی که قیمت گوشت در بازار بیش از ۱۵۰ هزار تومان است که این قیمت‌ها به هیچ عنوان منطقی نیست.
پوریان متوسط قیمت کنونی دام در سطح کشور را ۵۰ هزار تومان اعلام کرد و افزود: براین اساس قیمت منطقی هر کیلو گوشت خالص گوساله نر ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تومان و بره ۱۴۵ هزار تومان است که متاسفانه به سبب سودجویی عوامل واسطه و دلال، اختلاف قیمت درب دامداری تا بازار خرده فروشی همیشه بالاست.
رئیس شورای تامین کنندگان دام ادامه داد: علی رغم هزینه‌های بالای تولید، اما قیمت خرید دام از دامدار با نرخ سال گذشته تفاوتی ندارد که این موضوع دامدار را به شدت تحت فشار قرار داده است.
آینده تولید گوشت در معرض خطر است
افشین صدر دادرس مدیر عامل اتحادیه دام سبک ، از فراوانی دام در کشور خبر داد و گفت: علی رغم فراوانی دام، اما به دلیل خشکسالی، عدم تامین نهاده و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، دام ها لاغر هستند.
وی افزود: با توجه به هشدارهای مکرری که سازمان دامپزشکی در خصوص خشکسالی سال آبی آینده می دهد، نگرانی های متعددی برای تامین گوشت وجود دارد.
صدر دادرس با بیان اینکه قیمت فروش دام با نرخ تمام شده تولید فاصله دارد، گفت: بنابر برآوردهای مرکز پژوهش های اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، قیمت تمام شده هر کیلو دام پروار بالای ۹۸ هزار تومان است، در حالیکه قیمت دام زنده ۴۶ هزار تومان و در برخی استان ها ۴۲ تا ۴۳ هزار تومان است که با قیمت تمام شده تولید فاصله دارد.
وی با اشاره به دلایل قیمت بالای گوشت در بازار بیان کرد: وقتی تولیدکننده دسترسی مستقیم به بازار را ندارند و در نتیجه بازار در اختیار حلقه های واسط دارد که با این وجود دلال ها بازار را به نفع خود تمام می کنند.
این مقام مسئول ادامه داد: از سال ۹۸ بارها هشدار داده‌ایم که دامداران وضعیت خوبی ندارند، اما تا به امروز هیچ اقدام حمایتی صورت نگرفته است که با استمرار این روند، دامداران دام سبک همانند گاوداران شیری که شیر خود را جلوی جهاد کشاورزی استان‌ها ریختند، انجام می دهند.
مدیر عامل اتحادیه دام سبک در پایان قیمت منطقی هر کیلو گوشت گوسفندی را ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: با توجه به نرخ فعلی دام زنده، حداکثر قیمت گوشت گوسفندی در مغازه‌ها باید ۱۰۰ هزار تومان باشد که متاسفانه در شرایط فعلی هر کیلو گوشت گوسفندی در شهرهای بزرگ و کلانشهرها کمتر از ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان عرضه نمی‌شود.
با وجود هشدارهای مکرر نسبت به تامین نهاده دامی، مسئولان امر تدابیر جدی برای حل بحران دامداران بکار نگرفتند که همین موضوع موجب شد تا دامداران طی ماه های اخیر نسبت به کشتار دام های مولد و آبستن خود اقدام کنند که با ادامه این روند و سیاست سرکوب قیمت ها، صنعت دامپروری نابود می شود.
