آبخیزداری مجموعه عملیاتی است که بر اساس اصول مدیریت یکپارچه حوزه آبخیز به منظور حفاظت از منابع آب و خاک اجرایی می‌شود و در آبخوان‌داری نیز با مهار و نفوذ سیلاب روی عرصه‌های آبخوان از بروز سیلاب‌های مخرب جلوگیری و موجب احیای منابع آب و خاک می‌شود.
انجام عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند تا حد زیادی از بروز سیلاب‌های مخرب، پرشدن سدها توسط رسوب، تخریب عرصه منابع طبیعی و تشدید وقوع بلایای طبیعی جلوگیری کند، همچنین اجرای پروژه‌های آبخیزداری در افزایش ذخیره آب و جلوگیری از افت سطح آب‌های زیرزمینی موثر است.
به گفته کارشناسان، اجرای پروژه‌های آبخیزداری در تغذیه سفره‌های زیر زمینی، بهبود اشتغال، ارتقای سطح درآمد روستاییان و آبخیزنشینان و بالا بردن ارزش تفرجگاهی مناطق تحت پوشش نیز موثر است.
اجرای بیش از ۴۱۵ هزار هکتار عملیات آبخیزداری در لرستان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به اجرای مجموعا ۴۱۵ هزار و ۹۵۱ هکتار عملیات آبخیزداری در استان گفت: بعد از انقلاب اسلامی تا سال ۹۲، ۱۸۱ هزار و ۶۶۷ هکتار با اعتبارات ملی و ۷۷ هزار و ۸۵۷ هکتار عملیات آبخیزداری با اعتبار استانی انجام شد.
شیرزاد نجفی افزود: در دولت یازدهم ۲۳ هزار و ۱۴۱ هکتار آبخیزداری با اعتبارات ملی و پنج هزار و ۷۸۶ هکتار با اعتبارات استان و در دولت دوازدهم ۸۶ هزار هکتار با بودجه های ملی و ۴۱ هزار و ۵۰۰ هکتار از محل منابع استانی صورت گرفته است.
وی ادامه داد: مساحت طرح های مدیریت جنگلی اجرا شده بعد از انقلاب تا سال ۹۲ معادل ۱۹۹ هزار هکتار و در دولت دوازدهم ۳۰ هزار هکتار بوده که در مجموع ۲۲۹ هزار هکتار در لرستان اجرا شده است.
وی اظهار کرد: همچنین مساحت مرتعداری واگذار شده در لرستان بعد از انقلاب تا سال ۹۲ معادل ۲۸۰ هزار و ۱۰۴ هکتار، در دولت یازدهم ۲هزار و ۲۸۳ هکتار و دولت دوازدهم ۲ هزار و ۱۸۰ هکتار می باشد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به میزان عملیات اصلاح و احیای مراتع گفت: این اقدامات پس از انقلاب اسلامی تا سال۹۲ در مساحت ۲۶۰ هزار و ۴۸۲ هکتار، در دولت یازدهم در سطح ۸۲ هزار و ۱۸۰ هکتار و در دولت دوازدهم ۱۰۳ هزار و ۴۳۱ هکتار اجرا شد.
نجفی افزود: همچنین توسعه کشت گیاهان دارویی در لرستان طی فعالیت دولت دوازدهم چهار هزار و ۴۵۸ هکتار می باشد.
وی با اشاره به اینکه اخذ سند مالکیت بنام دولت و اجرای طرح کاداستر در مجموع برای ۲ میلیون و ۶۹ هزار و ۱۴۰ هکتار از اراضی لرستان انجام شده است ادامه داد: این اقدامات پس از انقلاب تا سال ۹۲ برای مساحت یک میلیون و ۴۳۴ هزار و ۶۲۲ هکتار، در دولت یازدهم ۱۲۹ هزار و ۵۲ هکتار و در دولت دوازدهم برای ۵۰۵ هزار و ۴۶۶ هکتار اجرا شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان اظهار کرد: پس از انقلاب تا سال۹۲، سه هزار و ۳۳۴ هکتار، در دولت یازدهم ۲ هزار و ۸۲۲ هکتار و در دولت دوازدهم سه هزار و ۳۴۴ هکتار عملیات جنگل کاری و احیای جنگل ها در این استان انجام شده است.
نجفی بیان کرد: تا قبل از سال ۹۲، یکهزار و ۵۹۵ هکتار و در دولت دوازدهم ۷۰ هزار هکتار ذخیرگاه جنگلی نیز در لرستان ایجاد شده است و این اقدام همچنان ادامه دارد.
تخصیص ۱۶۰ میلیارد تومان اعتبار آبخیزداری از صندوق توسعه ملی
نجفی افزود: طی سال های ۹۷ تا ۹۹، از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی با اولویت اجرای عملیات آبخیزداری بیش از ۱۶۰ میلیارد تومان به استان تخصیص داده، آبخیزداری در بیش از ۷۰ حوزه آبخیز انجام شد و بیش از ۱۱۰ میلیون متر مکعب آب استحصال شده است که سد مستحکمی در مقابل خسارات سیل می باشد.
وی افزود: همچنین در زمینه کنترل فرسایش توده‌ای در مراتع و جنگل‌های استان با تخصیص ۶ میلیارد تومان در حوزه آبخیز سراب بیشه دورود و قلعه گل خرم آباد، بیش از ۳۰ هکتار از مناطق، تثبیت و پایدار سازی، بیش از ۴۰۰ هزار متر مکعب رسوب کنترل و از ورود آن به رودخانه های استان جلوگیری شده است.
نجفی گفت: از نظر زمین شناسی تفاوت بسیاری بین بخش‌های جنوب و جنوب غربی استان با سایر مناطق وجود دارد بطوریکه شیب متوسط زمین در بیش از ۶۰ درصد وسعت استان بیش از ۱۲ درصد است.
وی افزود: عوامل طبیعی و انسانی و فعالیت‌های عمرانی در اراضی ناهموار زراعی باعث شده است نرخ فرسایش خاک و تولید رسوب در استان به مراتب از متوسط کشوری بالاتر باشد که این موارد موجب جاری شدن سیل در بارندگی ها می شود.
وی گفت: باتوجه به شرایط اقلیمی، توپوگرافی کوهستانی، شیب بالا و آب و هوا، لرستان از سیل مصون نیست و تنها راه مقابله با فرسایش و جلوگیری از انتقال خاک به عنوان رسوب، انجام عملیات آبخیزداری است که در این بخش، استان یکی از پیشگامان اجرای عملیات آبخیزداری در کشور محسوب می شود.
نجفی بیان کرد: یکی از اقدامات موثر برای کاهش خسارات سیل، حفظ و حراست از عرصه‌های منابع طبیعی، جنگل ها و مراتع، اقدامات پیشگیرانه با هزینه ای کمتر از ۱۰ درصد خسارات سیل است که با اجرای پروژه های آبخیزداری، به حداقل می رسد و ایمن‌سازی لازم صورت می گیرد.
وی گفت: اجرای عملیات آبخیزداری در یک هکتار موجب ذخیره سازی ۵۳۰ متر مکعب آب، تولید ۱۲۰ کیلوگرم علوفه، چهارمتر مکعب کنترل رسوب، کنترل سه تا ۹ تنی فرسایش خاک، کاهش ۱۰ درصدی تخریب در مناطق کوهستانی و ۲۵ درصدی در سایر مناطق، نسبت پنج تا ۹ برابری سود به هزینه ها، کاهش ۷۰ درصدی حجم سیلاب و افزایش یک تا سه برابری دبی چاه و قنات‌ها می شود.
آبخیزداری لرستان در چهار سال گذشته رونق پیدا کرده است
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز گفت: متوسط فرسایش خاک در استان ۲۵ تن در هکتار است که با عملیات آبخیزداری می توان این میزان را کاهش داد همچنین اهمیت خاک و حفظ و نگهداری آن به مراتب مهمتر از آب می باشد چرا که احیای خاک بسیار سخت تر است.
اسفندیار حسنی مقدم با بیان اینکه ۲۵ درصد تنوع زیستی جهان در خاک نهفته است اظهار کرد: احیای یک سانتیمتر خاک بسیار زمان بر می‌باشد و اگر این پوشش از بین برود نسل آینده با مخاطره روبه‌رو خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه بخشی از واکسن و داروها از خاک تهیه می شود افزود: سازمان جنگل ها اقدامات خوبی را انجام داده اما متوسط فرسایش خاک در کشور ۱۶ تن در هکتار می باشد که بسیار بالاتر از میانگین جهانی است.
حسنی مقدم گفت: اجرای عملیات آبخیزداری در استان طی چهار سال گذشته رونق پیدا کرده که مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده و به خوبی در دست اجرا است که اگر صندوق توسعه ملی اعتبارات کافی برای عملیات تامین کند برای ۱۰ سال آینده تا ۹۰ درصد آبخیزداری در استان صورت می گیرد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان ادامه داد: در صورت انجام آن بیش از یک میلیارد مترمکعب آب در سفره های زیرزمینی ذخیره و از فرسایش خاک جلوگیری می شود چراکه انجام هر هکتار عملیات آبخیزداری معادل ۹ تن کاهش فرسایش خاک را به همراه دارد.
سرویس های خبری کشاورزی باغبانی
