ماجرای نوسان قیمت گوجه فرنگی سریال پایان نیافتنی است که هر سال تکرار می شود، این بار در حالی شاهد افزایش قیمت ناشی از کمبود عرضه در بازار هستیم که طی سنوات گذشته، نرخ فروش محصول به قدری ناچیز بود که حتی ارزش جمع آوری هم نداشت.
تکرار این نابه سامانی و بی نظمی در بازار گوجه فرنگی به قدری اتفاق افتاد که امسال سطح زیرکشت محصول در تمامی استان ها بویژه خراسان رضوی به عنوان قطب اصلی تولید کاهش محسوسی داشت که این موضوع در کنار بسیاری از عوامل دیگر زمینه را برای کمبود عرضه و افزایش قیمت در بازار فراهم کرد.
گویا پروسه تکراری گرانی یا ارزانی محصولات کشاورزی گریبان گوجه فرنگی را رها نمی کند تا یکبار تولیدکننده از مازاد روی دست مانده و بار دیگر مصرف کننده از کمبود محصول در بازار متضرر شود.
این پایان ماجرا نیست چرا که با وجود کاهش محسوس سطح زیر کشت و افزایش قیمت محصول، اما باز هم اختلاف قیمت از مزرعه تا بازار به ۳ تا ۴ برابر می رسد که این موضوع هیچ ارتباطی به کشاورزان ندارد و تنها تعدد واسطه و دلال موجب شده که هر یک سودهایی را برای خود لحاظ کنند که با این وجود کالا با قیمت های غیرمنطقی بدست مصرف کننده می رسد.
بررسی ها از سطح بازار نشان می دهد که قیمت هر کیلو گوجه فرنگی با نرخ ۱۰ تا ۱۸هزار تومان به فروش می رسد که با نرخ خرید محصول سر مزرعه اختلاف معناداری دارد چرا که در بهترین حالت کارخانه های رب سازی هر کیلو گوجه فرنگی را با نرخ ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ تومان و برای مصرف کننده ۴ هزار تا ۵ هزار تومان خریداری می شود که تعدد واسطه ها و دلالان در سایه کمبود نظارت ها موجب شده که محصول ۴ برابر قیمت مبدا هم به فروش رسد.
وزیر جهاد کشاورزی و بسیاری از دست اندرکاردان بخش کشاورزی بر این باورند که با اجرای کشت قراردادی، مشکلات تولید و بازار فروش محصولات مرتفع می شود چرا که کشاورزان در زمان کشت بذر از نرخ فروش‌محصول اطلاع دارند.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از دلایل تکرار نابه سامانی بازار گوجه فرنگی و راهکار تعادل قیمت و عرضه محصول با سود منطقی از مبدا تا سفره مردم با خبر شویم:
اجرای کشت قراردادی راهی برای تعادل قیمت در بازار
پیمان عالمی سرپرست نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، با اشاره به دلایل کاهش تولید گوجه فرنگی اظهار کرد: طی ۲ سال اخیر، قیمت گوجه فرنگی برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی نداشت که همین امر منجر به کاهش چشمگیر سطح زیرکشت شد.
وی با اشاره به اینکه خراسان رضوی در بحث گوجه فرنگی قطب کشاورزی محسوب می شود، افزود: با وجود آنکه ۵۰ درصد کارخانه صنایع تبدیلی و تکمیلی در خراسان رضوی است و بیشترین صادرات مربوط به این استان است، تولید گوجه فرنگی نسبت به سنوات گذشته کاهش چشمگیری داشته که با افزایش سطح زیرکشت، امکان مدیریت تولید و بازار وجود دارد.
عالمی با اشاره به اینکه افزایش سطح زیرکشت راهی برای تامین گوجه فرنگی در بازار محسوب می شود، بیان کرد: در سنوات گذشته، قیمت گوجه فرنگی جوابگوی هزینه های تولید نبود، از این رو با اجرای کشت قراردادی و انعقاد کارخانه ها با کشاورزان این امکان فراهم می شود که تولیدکنندگان در زمان کاشت بذر در زمین از قیمت فروش محصول اطلاع دارند که با این وجود کشت قراردادی معضل فعلی را رفع می کند.
این مقام مسئول با بیان اینکه در شرایط فعلی کارخانه ها هر کیلو گوجه فرنگی را با نرخ ۲ هزار و ۹۰۰ تومان خریداری می کنند، گفت: با توجه به آنکه قیمت تمام شده بالاتر از این رقم است، عرضه با نرخ فعلی برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد.
سرپرست نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه کشت قراردادی راهی برای تعادل قیمت گوجه فرنگی در بازار دانست و گفت: با اجرای کشت قراردادی شرایط به گونه ای است که تولیدکننده با آسودگی خاطر به تولید ادامه می دهد.
وی با تاکید بر این مسئله که با اجرای کشت قراردادی زنجیره تولید تا سبد خانوار مستمر و پایدار است، بیان کرد: با کاهش چشمگیر قیمت طی سال های اخیر، تولیدکننده رغبتی به تولید ندارد.
نابه سامانی های بازار گوجه در سنوات اخیر، تولیدکنندگان را بی رغبت کرد
مجتبی شادلو نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران با اشاره به دلایل کاهش تولید گوجه فرنگی اظهار کرد: امسال وضعیت تولید گوجه فرنگی بر حسب اتفاقاتی که سال های قبل افتاد، با احتیاط جلو رفت چرا که در فرآیند تولید ، بحث قیمت محصولات اهمیت بسزایی دارد.
وی افزود: هر زمانیکه که تولید دچار صدمه می شود، نتوانستیم به استمرار و پایداری تولید برسیم که تمامی این عوامل بازار را تحت تاثیر قرار داد. به عنوان مثال طی برخی سال ها تولید گوجه فرنگی به حدی زیاد بود که ارزش جمع آوری محصول به دلیل پوشش ندادن هزینه ها وجود نداشت و در نهایت این امر ضربه سنگینی به تولید وارد کرد بطوریکه برای بسیاری از کشاورزان، امکان کشت مجدد وجود نداشت.
نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران با اشاره به اینکه مازاد تولید، بازار محصول را تحت تاثیر قرار می دهد، بیان کرد: امسال در بحث فرآیند صادراتی تمامی مسئولان و دستگاه ها کمک کردند تا صادرات دچار مشکل نشود که در نهایت صادرات روان و خوب موجب شد تا بازارهای صادراتی از دست ندهیم.
این مقام مسئول ادامه داد: امسال در بحث تامین نهاده، جمع آوری و بسته بندی دچار چالش اساسی شدیم به طوریکه قیمت سبد میوه نسبت به سال قبل ۲.۵ برابر شد که تمامی این عوامل بر قیمت تمام شده تاثیر گذار است.
شادلو اجرای الگوی کشت را راهی برای تنظیم بازار داخل برشمرد و گفت: با فراهم شدن برنامه الگوی کشت، میزان مصرف داخل و صادرات مشخص می شود، لذا بازار شفاف و پایدار از هدر رفت محصول و نابه سامانی بازار جلوگیری می کند.
علت اصلی کمبود گوجه فرنگی در بازار چیست؟
سید جعفر حسینی مشاور اسبق نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ، با اشاره به دلایل کمبود گوجه فرنگی در بازار اظهار کرد: امسال کشت گوجه فرنگی تحت تاثیر بازار فروش محصول در سنوات گذشته که باب میل کشاورزان نبود، افت چشمگیری داشت که نتیجه آن کمبود تولید و عرضه در بازار بود.
وی شیوع برخی آفات نظیر لکه موجی و سفیدک را از دیگر دلایل افت تولید گوجه فرنگی برشمرد و گفت: سازمان حفظ نباتات و وزارت جهاد کشاورزی باید این موضوع را بررسی کند چرا که در میزان تولید تاثیر بسزایی داشته است.
حسینی با اشاره به اینکه خشکسالی و کم آبی در بحث کاهش تولید گوجه فرنگی بی تاثیر نیست، بیان کرد: امسال کاهش سطح زیر کشت و به طبع آن افت تولید در واحد سطح چشمگیر بود که همین امر منجر به نامتوازنی عرضه و تقاضا و در نهایت افزایش قیمت شده است.
این کارشناس کشاورزی ادامه داد: امسال با وجود کاهش میانگین تولید در واحد سطح، قیمت برای کشاورزان رضایت بخش نبود، درحالیکه احتساب ۲۰ درصد سود برای کشاورز جوابگوی هزینه های تولید است.
وی اختلاف چشمگیر قیمت از مزرعه تا بازار را خارج از حوزه کشاورزی دانست و گفت: اختلاف چندبرابری قیمت از مزرعه تا سفره ناشی از سودجویی عوامل واسطه و دلال است که متاسفانه فاصله افزایش قیمت مزرعه تا سفره ناشی از نواقص زنجیره است که تاکنون کنترل نشده است.
این مقام مسئول در پایان عرضه مستقیم کالا را راهی برای کنترل بازار برشمرد و گفت: با وجود آنکه اختلاف چندبرابری قیمت از مزرعه تا سفره طی سال های اخیر ناشی از دلالی است، امید می رود که با عرضه مستقیم کالا و فروش بدون واسطه به این مشکلات پایان داده شود چرا که عرضه محصول از مزرعه تا سفره چند دست می چرخد که هر یک از واسطه ها سودی برای خود لحاظ می کنند.
هرازگاهی بازار محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی با نابه سامانی و آشفتگی هایی روبرو می شود که یکبار تولیدکننده و بار دیگر مصرف کننده از این ماجرا متحمل زیان می شود، درحالیکه با اجرای کشت قراردادی و انعقاد قرارداد کشاورزان با کارخانه های رب سازی و اطلاع از قیمت محصول در زمان کشت دیگر شاهد کمبود یا مازاد محصول نیستیم و برای همیشه به سریال تکراری آشفتگی بازار پایان داده می شود.
