شرکت شهرک‌های کشاورزی سال ۱۳۹۳ براساس ماده ۱۹۴ بند «ل» قانون برنامه پنجم توسعه تشکیل شد و ایجاد این شرکت هم در کردستان عمری هفت ساله دارد.
شرکت شهرک‌های کشاورزی نه تنها در بین عامه مردم حتی در بین مدیران، سرمایه گذاران و افراد دانشگاهی هم زیاد شناخته شده نیست و کمتر کسی از تشکیل و فعالیت آن اطلاع دارد.
هدایت ،راهبری و توسعه زیر ساخت های شهرک های کشاورزی، اداره امور شهرک های کشاورزی و نظارت بر آنها، سیاست‌گذاری، برنامه ریزی، مطالعه، طراحی، احداث، توسعه و تکمیل شهرک‌های کشاورزی و هدایت، جذب، حمایت و توسعه سرمایه‌گذاری و کارآفرینی در شهرک های کشاورزی از جمله وظایف شهرک های کشاورزی ذکر شده در اساسنامه آن است.
از سال ۱۳۹۴ این شرکت در کردستان هم تاسیس شد و چندین پروژه نیمه تمام کشاورزی به آن تحویل داده شد تا آنها را تکمیل و به سرمایه‌گذاران واگذار کند.
به منظور اطلاع بیشتر از وضعیت فعالیت‌های این شرکت و میزان اجرایی کردن این پروژه ها با «صلاح الدین کریمی» مدیر شرکت شهرک های کشاورزی کردستان گفتگویی انجام دادیم که شرح آن در ذیل می آید.
سازمان جهاد کشاورزی در استانها ادارات و شرکت‌های زیرمجموعه زیادی هم چون شرکت پشتیبانی امور دام، شرکت خدمات حمایتی و شرکت بازرگانی غله دارد حال ضرورت تاسیس شرکت شهرک های کشاورزی چه بود؟
کریمی: شرکت شهرک‌های کشاورزی هم دستگاهی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی است و معتقدم تنها نهاد توسعه ای در بدنه این وزارتخانه به شمار می رود که بیشتر می تواند در زمینه سوق دادن کشاورزی از سنتی به مدرن اقدام کند. هرچند این شرکت یکی از کوچک ترین دستگاه های وابسته به این وزارتخانه است ولی با این وجود طی این هفت سالی که از عمر آن می گذرد عملکرد مطلوبی داشته و رشد مساحت مجتمع‌های گلخانه ای، دامی و شیلاتی کشور گواهی بر این مدعا است.
یعنی به نظر شما اگر این شرکت تشکیل نمی شد شاهد رشد و توسعه مجتمع های گلخانه ای و اتمام پروژه های نیمه تمام در این حوزه نبودیم؟
کریمی: در کل ماموریت این شرکت تسریع و تسهیل در سرمایه گذاری کشاورزی و ایجاد زیرساخت و توسعه شهرک کشاورزی است بعد از تصویب قانون افزایش بهره‌وری، جهاد کشاورزی برای برخی از برنامههای توسعه کشاورزی محدودیت هایی ایجاد شد به عبارتی دیگر نمی توانست اموال را واگذار کند مگر از طریق مزایده؛ لذا همین منجر شد ۳۰۰ پروژه مجتمع کشاورزی به صورت نیمه‌تمام در کشور باقی بماند شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که منجر به تاسیس شرکت شهرک های کشاورزی شد تعیین تکلیف این مجتمع ها بود که با مصوبه هیات دولت به شرکت شهرک‌های کشاورزی واگذار شد.
اشاره کردید ۳۰۰ پروژه نیمه تمام مجتمع‌های کشاورزی در کشور به شرکت شهرک های کشاورزی واگذار شد در استان کردستان چند پروژه به این شرکت واگذار شده است؟
کریمی: در کردستان سه مجتمع نیمه تمام شناسایی و به شرکت شهرک های کشاورزی واگذار شد فاز دوم مجتمع شیلاتی سیروان و ۲ مجتمع گلخانه ای دیگر که زیرساخت آنها توسط سازمان جهاد کشاورزی ایجاد شده بود سه مجتمع مذکور هستند.
عنوان کردید فاز دوم مجتمع شیلات سیروان به شرکت شما واگذار شده است؛ وضعیت این پروژه در حال حاضر چگونه است و چه میزان پیشرفت فیزیکی دارد؟
کریمی: از آنجا که فاز نخست این پروژه توسط سازمان جهاد کشاورزی اجرا شده بود و تاسیسات مشترکی بین فاز نخست و دوم آن وجود دارد و به صورت رایگان هم به متقاضیان واگذار شده بود لذا با قوانین و مقررات شرکت شهرک های کشاورزی همخوانی نداشت و هیات مدیره شرکت این پروژه را تحویل نگرفت چرا که پروژه ای قابلیت تحویل گرفتن برای ما را دارد که بتوانیم اراضی و زیرساخت های ایجاد شده را به قیمت کارشناسی روز به متقاضیان واگذار کنیم.
وضعیت پروژه های نیمه تمام مجتمع‌های گلخانه‌ای قباسرخ و صادق آباد که عملیات احداث زیرساخت های آنها به اواخر دهه هشتاد بر می گردد؛ چگونه است؟
کریمی: صادق آباد سال ۱۳۹۷ بعد از تعیین قیمت کارشناسی در فراخوان عمومی و بعد از اهلیت سنجی و تایید استان و کشور به سرمایه گذار واگذار شد؛ براساس قرارداد، سرمایه گذار باید ۳۰ درصد هزینه را به طور نقدی و مابقی را در ۶ قسط پرداخت کند به عبارتی پروژه ها به صورت اجاره به شرط تملیک واگذار می شود و اگر ۱۲ تا ۱۵ ماه آنرا اجرایی نکند تخلف محسوب می شود و به سرمایه گذار اخطار داده خواهد شد و سپس در صورت استمرار آن اقدام به خلع ید می کنیم و اجازه سوءاستفاده به هیچ کسی را نمی دهیم.
در کل این پروژه دارای ۲ مجتمع است که یکی از آنها سال ۱۳۹۹ به بهره برداری رسید و آماده کشت شده است.این مجتمع ها دارای ۱۸ سایت هستند که در حال حاضر ۱۱ سایت آن به زیرکشت محصولاتی هم چون فلفل، گوجه فرنگی و کاهو رفته است و محصولات تولیدی آن توسط یکی از تجار به قطر صادر می شود. از مساحت ۲۷.۷ هکتاری مجتمع گلخانه ای قبا سرخ هم ۱۲.۲ هکتار آن مساحت مفید آن است که سال ۱۳۹۸ به شرکت صنایع کشت و زرع پوپو واگذار شد.
قبلا چند سایت از مجتمع قبا سرخ به فارغ التحصیلان کشاورزی واگذار شده بود؛ تکلیف این واگذاری به کجا رسید؟
کریمی: در گذشته برای قباسرخ ۲۵ سایت تعریف و از این تعداد ۱۱ سایت آن به هشت نفر از فارغ التحصیلان کشاورزی واگذار شده بود ولی چون نتوانستند وثایق مورد نیاز را تامین کنند براساس ماده ۳۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل ها و مراتع؛ سازمان جهاد کشاورزی اقدام به خلع ید آن کرد و بعد از تحویل آن به شرکت شهرک های کشاورزی در ۲ مرحله سند آن به نام دولت صادر و سپس به فراخوان عمومی گذاشته و به یکی از شرکت های موفق واگذار شد. بعداز واگذاری به سرمایه گذار مساحت سایت‌های قبا سرخ تغییر کرد و به ۱۲ سایت با مساحت ۱۵.۵ هکتار رسید و در حال حاضر سه هکتار از آن در مرحله نصب کمان است.
با توجه به این مواردی که بیان کردید مشخص است اجرای پروژه قباسرخ نسبت به مهلت داده شده به سرمایه گذار تاخیر دارد در این رابطه چه اقدامی انجام داده اید؟
کریمی: این پروژه از برنامه تعهدی عقب است و به سرمایه گذار آن اخطار لازم داده شده ولی با توجه به اینکه حجم این سرمایه گذاری ۲۲۰ میلیارد تومان است و قرار شده ۱۶۰ میلیارد آن از طریق وام بانکی تامین شود و سرمایه گذار هنوز این مبلغ را دریافت نکرده است لذا فرصت لازم داده می شود تا بعد از دریافت این وام فعالیتشان را آغاز کنند؛ چراکه قصد آنها کار تولیدی است و سعی خواهیم کرد روند کار را برای آنها تسهیل کنیم تا بتوانند به کارشان سرعت دهند.
این مجتمع ها چه میزان اشتغالزایی خواهند داشت؟
کریمی: در هر هکتار گلخانه هیدروپونیک برای ۱۲ نفر به طور مستقیم و ۱۰ نفر غیر مستقیم شغل ایجاد می شود که میزان اشتغالزایی قبا سرخ ۳۴۱ نفر و صادق آباد هم حدود ۳۰۰ نفر خواهد بود.
همواره یکی از مشکلات بخش تولید استان چه در کشاورزی و چه در حوزه های دیگر خام فروشی است، وجود شرکت شهرک های کشاورزی آیا می تواند مانع این مسئله شود و ارزش افزوده محصولات کشاورزی را افزایش دهد؟
کریمی: براساس اساسنامه فعلی شرکت شهرک های کشاورزی؛ اجازه ایجاد صنایع تبدیلی در شهرک ها را نداریم ولی با این وجود متقاضی های زیادی در این راستا داشتیم و از آنجا که کردستان هم به این مبحث نیاز ضروری دارد در راستای تکمیل زنجیره تولید و ارزش پیگیر شهرک های صنایع تبدیلی و تکمیلی شدیم که این مهم نیاز به ایجاد تغییراتی دراساسنامه شرکت دارد و باید در هیات دولت مصوب شود که مسوولان شرکت شهرک های کشاورزی کشور به دنبال تحقق این مهم هستند و این مسئله در چشم انداز برنامه های این شرکت ذکر شده است.
البته ناگفته نماند در مجتمع های کشاورزی از مرحله صفر تا صد تولید محصول (زنجیره تولیدو ارزش) دیده شده به گونه‌ای که از کشت نشاء تا بسته بندی با برند مشخص باید در مجتمع ها انجام شود و سرمایه گذار ملزم به اجرای این پروسه هست.
گفته شده ارزآوری یکی از مهمترین اهداف ایجاد شهرک کشاورزی است؛پس صادرات محصولات این شهرک ها در اولویت قرار دارد؟
کریمی: بله درسته؛ یکی از مهمترین مزیت های شهرک های کشاورزی این است که اگر در زمانی هم منع صادرات محصولات کشاورزی اعلام شود این محدودیت شامل محصولات تولید شده در شهرک های کشاورزی نخواهد شد. هر سال برنامه و تعهدی برای استان ها تعیین می شود که امسال برای کردستان ارزآوری چهار میلیون دلاری برای محصولات گلخانه ای شرکت شهرک های کشاورزی در نظر گرفته شده است و از آنجا که دراستان ما مجتمع صادق آباد فقط وارد فاز تولید شده شاید تحقق این برنامه به طور کامل انجام نشود هرچند امیدواریم در نیمه دوم سال میزان تولید و صادرات افزایش یابد.
در راستای جذب سرمایه‌گذار به ویژه کشاورزان برای فعالیت در زمینه مجتمع های کشاورزی چه اقداماتی انجام دادید؟ آیا کشاورزان استان تمایل به این کار دارند؟
کریمی: دو نوع کار می توانیم انجام دهیم تا کشاورزان به این سمت جذب شوند، یکی از طریق ایجاد شهرک‌های دولتی با استفاده از زمین منابع طبیعی یا به شیوه شهرک های خصوصی. که در حال حاضر هم در بخش دولتی و هم خصوصی در استان فعالیت هایی در حال انجام است که نمونه خصوصی آن احداث مجتمع گلخانه‌ای در شهرستان سقز در زمینی به مساحت ۶.۵ هکتار بوده که در مرحله ستون گذاری است.
در برخی استان های کشور زمین منابع طبیعی مسطح زیاد است ولی در کردستان اراضی منابع طبیعی با شیب زیاد و ناهموار همراه است که ایجاد هر پروژه ای در آن مستلزم هزینه های زیادی است ولی با این وجود اقدام به شناسایی اراضی و امکان سنجی و سپس مستندسازی آنها کردیم و بتدریج بعد از طی مراحل ایجاد زیرساخت های آنها اقدام به واگذاری به سرمایه گذاران خواهیم کرد.
از آنجا که سرمایه گذاری در بخش کشاورزی تاحدودی جذابیتش کمتر از سایر بخش‌ها است ولی با این وجود به دلیل مزیت‌هایی که استان در این بخش دارد ما سرمایه گذارانی داریم که در این زمینه تمایل به سرمایه گذاری دارند.
بروکراسی اداری و صدور مجوز یکی از موانع تسریع در سرمایه گذاری است شرکت شهرک های کشاورزی در این راستا به چه صورتی عمل می کند؟
کریمی: این شرکت در اوایل فعالیتش یک روزه مجوز صادر می کرد ولی بعد براساس دستورالعمل ابلاغی تنها در مجتمع های دولتی می تواند مجوز صادر کند و صدور مجوز مجتمع های خصوصی برعهده سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی است. ولی مزیتی در شرکت شهرک های کشاورزی وجود دارد آن هم این است که برای هر سایت در مجتمع های کشاورزی سند تفکیک شده صادر می کنیم و با توجه به اینکه یکی از برنامه های وزارت جهاد هم ایجاد ۱۰۰ هزار هکتار گلخانه و انتقال کشت سبزیجات و صیفی‌جات از فضای باز به فضای کنترل شده یعنی گلخانه است لذا بتدریج شاهد استقبال متقاضیان بیشتری برای سرمایه گذاری در این بخش خواهیم بود.
