استان خراسان جنوبی با وجود اینکه در منطقه کویری واقع شده، در بخش کشاورزی از ظرفیت‌های مناسبی برخوردار است همچنین ۴۱ درصد جمعیت این استان ساکن روستاها و ۳۳ درصد جمعیت شاغل استان نیز در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند.
کشاورزان و بهره‌برداران بخش کشاورزی خراسان جنوبی برای تولید محصولات خود هر سال علیرغم خشکسالی‌ها، کمبود بارندگی و منابع آبی با مشکلات دیگری مانند وزش بادهای ۱۲۰ روزه دست و پنجه نرم می‌کنند.
سال زراعی جاری (مهر ۹۹ تا مهر ۱۴۰۰) نیز کشاورزان با توجه به نوسان زیاد قیمت کود، سموم شیمیایی، نبود کارگر به دلیل شیوع ویروس کرونا، هزینه بالای تولید و سایر مشکلات، همه سختی‌ها را تحمل کردند به امید اینکه با فروش محصولات کشاورزی، حاصل دسترنج خود را ببینند.
اما در هفته‌های اخیر وزش باد شدید و توفان محصولات نورس و کال که هنوز موعد برداشت آنها نرسیده است را با خاک یکسان کرد و دغدغه دیگری به نگرانی‌های کشاورزان افزود.
نه اینکه توفان و تندباد موضوع جدیدی در استان مرزی خراسان جنوبی باشد زیرا هر سال در فصل تابستان وزش بادهای موسمی و ۱۲۰ روزه سیستان به بخشی از محصولات کشاورزی استان خسارت وارد می‌کند با این تفاوت که امسال شدت وزش بادها بیشتر، مداوم‌تر و قبل از برداشت محصول رخ داد و سبب شد بخش زیادی از محصول عناب و پسته کشاورزان ریزش کند؛ محصولاتی که شاید دیگر قابل استفاده نباشد یا خوراک دام شود.
اکنون بسیاری از کشاورزان خراسان جنوبی در میان محصولاتی که بر زمین ریخته شده و خسارتی که بر دوش آنان سنگینی می‌کند در بهت فرو رفته و نیازمند یاری مسوولان در جبران بخشی از خسارت‌ها هستند.
بنا بر اعلام سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی سطح زیرکشت باغی استان (به غیر از زعفران) در سال ۹۲ معادل ۵۹ هزار و ۷۸۸ هکتار بود که این میزان در سال ۹۹ به ۷۱ هزار و ۳۸۱ هکتار رسیده است.
همچنین سطح زیرکشت بارور باغی از ۴۸ هزار و ۶۴۸ هکتار در سال ۹۲ به ۵۶ هزار و ۵۲۴ هکتار افزایش یافته و شاهد ارتقای میانگین تولید در بخش باغبانی از ۲ هزار و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار به ۲ هزار و ۶۷۱ کیلوگرم در هکتار هستیم.
در این مدت سطح زیرکشت محصولات زراعی استان از ۸۴ هزار و ۱۲۰ هکتار به ۷۲ هزار و ۷۱۰ هکتار کاهش یافت زیرا افزایش عملکرد در واحد سطح یکی از اولویت‌های جهاد کشاورزی بود که منجر شد علیرغم کاهش سطح زیرکشت اما میزان تولیدات این بخش از ۴۲۰.۸ هزار تن به ۶۶۹.۵ هزار تن افزایش یابد.
از طرفی ارتقای میانگین تولید در بخش زراعت از پنج هزار و ۲ کیلوگرم در هکتار به ۹ هزار و ۲۰۷ کیلوگرم در هکتار نیز رقم قابل توجهی است که با برنامه‌ریزی صحیح و کارشناسی در خراسان جنوبی محقق شده است.
از همه این مزیت‌ها که بگذریم، خراسان جنوبی استانی مستعد به خشکی و خشکسالی است که ۲۰ سال خشکسالی را پشت سر گذاشته و میزان خسارت وارده در اثر این مخاطره طبیعی همه ساله رو به افزایش است.
توفان در عین خشکی و کم‌آبی
بنابر اعلام رییس گروه پیش‌بینی و صدور پیش‌آگاهی‌های جوی اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی، این استان در سال زراعی جاری با ۶۱ میلیمتر بارش بعد از استان سیستان و بلوچستان با ۳۴.۵ میلیمتر، هرمزگان با ۴۵.۵ میلیمتر و کرمان با ۵۳ میلیمتر چهارمین استان خشک کشور به لحاظ میزان بارش است.
در سال آبی جاری ۶۱ میلیمتر بارندگی در خراسان جنوبی داشتیم که در مقایسه با مدت مشابه پارسال (۱۵۸.۳ میلیمتر)، با ۶۱.۵ درصد و در مقایسه با بلندمدت با ۴۶ درصد کاهش بارندگی مواجه هستیم که این شرایط در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه گزارش شده است.
از سویی بادهای موسمی ۱۲۰ روزه از مشهورترین و اثرگذارترین بادهای محلی ایران به خصوص شرق کشور است که تقریبا از اوایل خرداد تا اواخر شهریور بر شرق کشور به ویژه استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان حاکم می‌شود.
کشاورزان خراسان جنوبی در حالی امسال با خسارت ناشی از توفان مواجه شده‌اند که سال گذشته در فصل بهار و تابستان بر اثر بارش‌های سیل‌آسا، گرما و سرما نیز خسارات فراوانی به محصولات باغی و زمین‌های زراعی آنها وارد شد که بخشی از آن همچنان باقی مانده و برای جبران خسارت هنوز اقدام عملی انجام نشده است.
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، مجموع خسارت‌های بخش کشاورزی در ۱۱ شهرستان استان بر اثر توفان در ۲ هفته گذشته را ۲۷۱ میلیارد و ۸۵۵ میلیون تومان برآورد کرد.
رضا یزدان مهر افزود: بیشترین میزان خسارت در بخش زراعی به ترتیب مربوط به محصولات علوفه‌ای، پنبه و سایر محصولات و در بخش باغی به ترتیب پسته، انار، عناب، زرشک و خرما گزارش شده است.
وی با بیان اینکه از مجموع این خسارت‌ها ۱۵۷ میلیارد تومان مربوط به بخش باغی بوده است تصریح کرد: بیشترین خسارت توفان مربوط به درختان پسته بوده که ۱۹ میلیارد تومان به بشرویه و ۱۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان به باغات فردوس خسارت وارد شد.
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: همچنین در این مدت ۲۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان به باغات عناب استان خسارت وارد شد که شهرستان خوسف با هفت میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بیشترین خسارت را داشته است.
وی با بیان اینکه بیشترین میزان خسارت‌های توفان مربوط به شهرستان‌های بشرویه، فردوس و نهبندان بوده است اظهار داشت: وزش باد شدید و توفان در شهرستان بشرویه ۱۲۱ میلیارد تومان، فردوس ۴۱ میلیارد تومان و نهبندان بیش از ۳۹ میلیارد تومان خسارت برجا گذاشت.
یزدان مهر عنوان کرد: ۸.۵ میلیارد تومان محصولات گلخانه‌ای بشرویه، سرایان، سربیشه، فردوس، نهبندان و بیرجند در حوزه زیرساختی نیز حدود ۲۳ هکتار خسارت ۵ تا ۵۰ درصدی وارد شد، حدود ۴۶ هزار و ۱۵۰ مترمربع دچار خسارت شد.
پارسال سیل و امسال توفان
وی با اشاره به وقوع خسارت‌های متعدد به بخش کشاورزی استان یادآور شد: سال گذشته ۵۵۹ میلیارد تومان خسارت به بخش کشاورزی استان وارد شد که ۲۸۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان مربوط به خسارت سیل فروردین و اردیبهشت ماه بوده است.
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: همچنین ۱۰۶ میلیارد تومان خسارت سیل شهریور، ۴۳ میلیارد تومان خسارت سرمازدگی آذر و دی، آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان ۱۲۲ میلیارد تومان خسارت و علف صحرایی سه میلیارد تومان خسارت بوده است.
وی بیان کرد: سال ۹۸ بیشترین خسارت‌ها با ۴۸۶ میلیارد تومان مربوط به سیل بود همچنین در سال آبی ۹۶ – ۹۷، ۸۴۸ میلیارد تومان خسارت خشکسالی بر بخش کشاورزی استان وارد شد.
یزدان مهر با اشاره به برنامه حمایتی سازمان جهاد کشاورزی از کشاورزان خسارت دیده استان عنوان کرد: سال ۹۸ دولت ورود پیدا کرد و ۱۰۰ میلیارد تومان برای جبران خسارت به استان اختصاص یافت.
وی گفت: امسال نیز برنامه حمایتی از جانب وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور به ویژه سازمان مدیریت بحران کشور مبنی بر تسهیلات کم‌بهره و اعتبارات جبران خسارت پیگیری شده است که در صورت تصویب در اختیار کشاورزان قرار خواهد گرفت.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی هم گفت: وزش باد شدید و توفان در ۲ هفته گذشته علاوه بر بخش کشاورزی، به زیرساخت‌های استان هم ۱۵ میلیارد ریال خسارت وارد کرد.
سید ابوالحسن میرجلیلی افزود: توفان در این مدت به گلخانه‌های خراسان جنوبی نیز پنج تا ۵۰ درصد خسارت زد.
وی با بیان اینکه در اخطاریه توفان‌های اخیر ۷۶ تیم امدادی و عملیاتی استان در حالت آماده‌باش بودند اظهار داشت: ۱۸ تیم ارزیاب برای برآورد خسارات وارده شده به بخش‌های مختلف همکاری داشتند.
خسارت باد شدید به عناب نارس
فرماندار خوسف هم در ارتباط با خسارت توفان به محصولات کشاورزی این شهرستان گفت: در ۲ هفته گذشته ۳۲۰ هکتار از باغات عناب که نارس بودند و ۱۴۰ هکتار از باغات پسته شهرستان دچار خسارت شد.
محمدعلی آخوندی افزود: سطح زیر کشت عناب در استان سه هزار و ۸۶۳ هکتار است که از این میزان بیشترین سطح مربوط به شهرستان خوسف به ویژه روستای سیوجان است.
وی بیان کرد: براساس بررسی‌های انجام شده وزش شدید باد و توفان مرداد امسال تاکنون به بیش از ۲۰ درصد محصول عناب قطب تولید این محصول یعنی روستای سیوجان و ۲۰ درصد محصول پسته شهر ماژان خسارت زده است.
فرماندار فردوس هم گفت: وزش باد شدید و توفان در این شهرستان به ۳۰ درصد باغ‌های پسته به میزان ۲ هزار هکتار خسارت جدی وارد کرده است.
حمید حلاج مقدم میزان ریالی خسارت به درختان پسته را یک هزار و ۹۲۰ میلیارد ریال برآورد کرد و افزود: یک هزار و ۷۰۰ هکتار از باغ‌های انار شهرستان نیز به مبلغ ۷۶۵ میلیارد ریال از توفان خسارت دید.
وی گفت: پنج هکتار از باغات عناب به ارزش ۷۵۰ میلیون ریال و نیز به سازه و محصول ۱۷ واحد گلخانه مبلغ چهار هزار و ۷۰۴ میلیارد ریال خسارت‌هایی وارد شده است.
فرماندار فردوس اظهار داشت: توفان همچنین سه هزار و ۹۰۰ میلیون ریال به باغات و تاسیسات شهری شهرداری فردوس، چهار هزار و ۲۰ میلیون ریال به باغات، گلخانه و تاسیسات شهری شهرداری اسلامیه و سه هزار میلیون ریال به سایر اماکن شهری و روستایی خسارت وارد کرد.
وی افزود: در مجموع توفان ۲ هفته گذشته در این شهرستان ۲ هزار و ۷۷۰ میلیارد ریال به بخش‌های کشاورزی و تاسیسات شهری خسارت وارد کرده است.
استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند ۱۱ شهرستان دارد و تمامی استان تحت تاثیر بادهای ۱۲۰ روزه و توفان است.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
