تغییر اقلیم، افزایش فرونشست زمین و فرسایش خاک امنیت غذایی در کشور را به خطر انداخته است. از سوی دیگر، علاوه براین مسائل چند سالی است که موضوع قاچاق خاک از سوی برخی از نمایندگان مجلس مطرح شده، هر چند همواره این خبر از سوی نهادهای مربوطه تکذیب شده است. خبرنگار ایلنا برای تایید و تکذیب این خبر دیدگاه برخی مسئولان و کارشناسان در این زمینه را جویا شده است.
رییس گروه مهندسی حفاظت از آب و خاک سازمان تحقیقات کشاورزی خاطر نشان کرد: قاچاق خاک از سوی نهادهای ذی صلاح تایید نمی‌شود اما مشاهدات عینی من در دهه 70 این موضوع را تایید می‌کند.
حمیدرضا پیروان با تایید خبر قاچاق خاک، گفت: همواره خبر قاچاق خاک از سوی نهادهای ذی صلاح تکذیب میشود. متولی حفاظت از خاک‌های منابع طبیعی، سازمان جنگل‌ها و مراتع است و تا به امروز این نهاد گزارشی در این زمینه ارائه نکرده است.
وی با بیان اینکه در بازدیدهای میدانی شواهدی از قاچاق خاک مشاهده شده است، تصریح کرد: در سواحل جنوبی کشور پدیده قاچاق خاک بارها مشاهده شده است.
به گفته پیروان، خام‌فروشی در ایران بسیار شایع شده است، بسیاری از معدنکاران بعد از استحصال به‌جای آنکه مواد را در کارخانه‌های فرآوری تبدیل به کالای نهایی کنند آن را به‌صورت خام بفروش می‌رسانند. در فرآیند خام‌فروش نیز امکان قاچاق خاک بسیار وجود دارد.
وی ادامه داد: خریداران معادن شن و ماسه یک محدوده چند کیلومتر مربعی به آنها واگذار میشود آنها در زمان برداشت از معادن مقداری از خاک آن منطقه را با خود قاچاق می‌کنند.
رییس گروه مهندسی حفاظت از آب و خاک سازمان تحقیقات کشاورزی در پاسخ به این پرسش که آیا گزارشی از قاچاق خاک کشاورزی به‌دست شما رسیده است؟ بیان کرد: وزارت جهاد گزارشی در این زمینه ارائه نمی‌دهد اما همانگونه که اشاره شد مشاهدات عینی ما این مهم را تایید می‌کند. به همراه گیاهان تزئینی مقداری خاک صادر میشود این چنین حجم قابل توجهی از خاک مرغوب کشور را صادر و از دست می‌دهیم.
بنا به اظهارات پیروان، قاچاق خاک در سطح وسیع و مثمر صورت نمی‌گیرد. اما مشاهدات عینی من این مسئله را تایید می‌کند. در دهه 70 زمانی‌که در پارس جنوبی کار می‌کردم به چشم مشاهده کردم یک نوار نقاله از خشکی به سمت دریا در حال انتقال بار است. وقتی درباره محموله این نقاله پرسش‌وجو کردم به من گفتند قرار بوده در این محموله سنگ صادر شود اما به‌جای سنگ، خاک را بار کشتی‌ها کردند.
وی بابیان اینکه کشورهای حاشیه خلیج مقصد نهایی خاک ایران هستند، افزود: این کشورها خاک مرغوبی برای کشاورزی ندارند به همین دلیل خاک ایران به این کشورها قاچاق میشود آنها از خاک ما برای خشک کردن سواحل و ساخت و ساز استفاده می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه آب و خاک تصریح کرد: یکی از همکاران منتقد دیدگاه من بود و گفت که این خبر شایعه است و نمی‌تواند با واقعیت مطابق باشد من برای اثبات سخنم به قانون حفاظت از خاک که 2 سال پیش مصوب شد استناد کردم یکی از بندهای این قانون درباره قاچاق خاک است اگر چنین پدیده‌ای در کشور شایع نبود چنین قانونی تدوین و تصویب نمی‌شد.
پیروان در پایان خاطر نشان کرد: بر اساس مجموعه شواهد پدیده قاچاق خاک را تایید می‌کنم اما در سطح وسیع رخ نمی‌دهد چراکه حمل آن دشوار است.
اگر صحت دارد باید با آن مقابله کنیم
همچنین در این رابطه پرویز اوسطی نایب رییس کمیسیون کشاورزی مجلس در پاسخ به این پرسش که دوباره در محافل خبری بحث قاچاق خاک مطرح شده است آیا این خبر را تایید می‌کنید؟ گفت: گزارشی در این زمینه به‌دست ما نرسیده است.
وی در پاسخ به این پرسش که سمیه رفیعی رییس فراکسیون محیط زیست مجلس این خبر را رسانه‌ای کرده است؟ گفت: تا به امروز منبع قابل استناد گزارشی در این زمینه به کمیسیون کشاورزی ارسال نکرده است به همین دلیل نمی‌توانم نه این خبر را تایید و نه آن را تکذیب کنم. کشورما وسیع است به‌همین دلیل باید با تمام توان از خاک که عنصر ارزشمندی است حفاظت کنیم.
این نماینده مجلس با اشاره به شبکه گستردگی سازمانی وزارت جهاد کشاورزی، تصریح کرد: به لحاظ چارت تشکیلاتی و ساختار اداری وزارت جهاد در همه شهرها و روستاها مراکزی دارد اگر با چنین پدیده‌ای در کشور مواجه بودیم بدون تردید همکاران وزارت جهاد از آن اطلاع داشتند.
نمایده مردم قروه و دهگلان ادامه داد: من برای تایید با تکذیب این خبر به گزارش‌های وزارت جهاد اکتفا می‌کنم. قانون تغییر کاربری اراضی باغ‌ها تصویب شده است مطابق با این قانون اگر در هر نقطه‌ای ترکیب و ساختار زمین زراعی برهم بخورد مصداق تغییر کاربری دارد و مسئولان جهاد کشاورزی و افراد ساکن شوراها و دهیارها آنها را طبق قانون گزارش می‌دهند.
اوسطی با بیان اینکه ممکن است پدیده قاچاق خاک به‌صورت پنهان صورت بگیرد، ادامه داد: اگر به شکل پنهان اتفاق می‌افتد باید سیستم‌های نظارتی در این زمینه ورود کنند و بررسی‌های دقیق خود را آغاز کنند. من این موضوع را از سوی نهادهایی که در این زمینه صاحب‌نظر هستند پیگیری می‌کنم و نظر آنها را جویا خواهم شد.
وی در پایان بیان کرد: باید با پدیده شوم قاچاق در همه عرصه‌ها مبارزه کنیم. اگر خبر قاچاق خاک چه به‌صورت آشکار و چه به صورت پنهان تایید شد باید با تمام توان با آن مقابله کنیم. حتی اگر قاچاق خاک در مقیاس کوچک باشد. چراکه این مسئله آسیب جدی به سرمایه‌های ملی کشور وارد می‌کند و باید مانع آن شد.
همچنین در این رابطه حسین زارعی دبیر اجرایی خانه کشاورز بوشهربا رد خبر قاچاق خاک کشاورزی، گفت: خبری مبنی بر قاچاق خاک به‌دست ما نرسیده است.
وی ادامه داد: اخباری مبنی بر قاچاق خاک صنعتی و معدنی به گوش ما رسید اما تا به امروز گزارشی از قاچاق خاک کشاورزی به‌دست ما نرسیده است.
زارعی بابیان اینکه مقداری خاک به همراه ریشه نخل‌ها به قطر صادر شد، تصریح کرد: در حال حاضر آن نخل‌ها به کشور مرجوع شدند پس آن خاک نیز به کشور بازگردانده شد.
چندی پیش علی مراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در جمع خبرنگاران خبر قاچاق خاکر را تکذیب کرد و گفت: گزارشی این لحظه هیچ نامه محرمانه و غیرمحرمانه و یا مستندی به دست ما نرسیده که خاک کشاورزی از ایران قاچاق میشود. بنا براین گزارش با وجود رد و تاییدهای خبر قاچاق خاک باید این موضوع با جدیت از سوی مسئولان کشور دنبال شود تا سرمایه‌های کشور را با دست خود خارج نکنیم.
