این روزها با وجود خشکسالی و کم‌آبی در خوزستان ولی تولید خرما در استان رکوردها زده و تولید آن به بالاترین حد خود رسیده و آن ضرب‌المثل معروف «در ناامیدی بسی امید است و پایان شبه سیه سپید است» برای خوزستان متبلور شد.
خوزستان در شرایطی به عنوان قطب تولید خرما در کشور تبدیل شده که مانند سایر نقاط ایران با بحران کم‌آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند اما با اتخاذ سیاست‌های درست در حوزه کشاورزی و مدیریت درست منابع آبی نه تنها از تولیدات خرما و سطح زیر کشت نخلستان‌ها کم نشد بلکه تهدید خشکسالی به یک فرصت برای افزایش حد نصاب تولید تبدیل شده است.
افزایش میزان تولید خرما یعنی افزایش اشتغال، ارزآوری و رونق تولید و کشاورزی و امروزه این امر مهم در خوزستان با تلاش نخلداران این استان محقق شده است.
بیش از ۶۰ رقم خرما در خوزستان تولید می‌شود؛ همچنین خوزستان در حوزه خرما سومین استان تولیدکننده کشور و اولین مقام در حوزه صادرات را به خود اختصاص داده است.
نخیلات خوزستان باید احیا شوند
نماینده مردم اهواز در مجلس در گفت‌وگو اظهار می‌کند: در خصوص تولید خرما با توجه به برنامه‌ریزی برای ساماندهی آبیاری نخیلات در خوزستان، تلاش مجلس، تشکل‌های صنفی و مدیران برای خرید تضمینی خرما با قیمت مناسب از نخلداران و کشاورزان (حتی نمایندگان مجلس قیمت بالاتری را به وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد داد) تولید خوب و بی‌نظیر پیش‌بینی می‌شد.
سید کریم حسینی با اشاره به تنوع و کیفیت بالای تولید خرما در خوزستان ادامه می‌دهد: شاید دیگر استان‌ها به دلیل تنوع بسته‌بندی برای بازار فروش بیشتر از خوزستان مطرح شوند ولی تنوع و عرضه خرما با بسته‌های مناسب و حتی فرآوری شده در کارگاه‌های محلی خرمای این استان باعث افزایش صادرات محصول می‌شود.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس می‌افزاید: باید زمینه لازم را برای رشد تعداد و ارقام قابل کشت، توجه به احیای نخیلات، نگهداشت آنها و به خصوص حق‌آبه نخیلات فراهم کنیم تا سال‌های آینده افزایش تولیدات بیشتری را هم شاهد باشیم.
تولید ۶۰ نوع خرما
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفت‌وگو بیان می‌کند: سطح کشت خرمای خوزستان حدود ۴۲ هزار هکتار است، سال گذشته با توجه به تولید ۲۳۵ هزار تُن خرما در استان پیش بینی می‌شد که در سال جاری ۲۵۲ هزار تُن خرما از نخیلات خوزستان برداشت شود.
سید رحمت الله پریچهر با اشاره به اینکه در خوزستان حدود ۶۰ نوع خرما تولید می‌شود، ادامه می‌دهد: استعمران، برحی، کبکاب، گنطار، عویدی و دیری از جمله ارقام خرمای کشت شده در خوزستان هستند.
او با اشاره به اینکه خوزستان در زمینه تولید خرما بعد از استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و بوشهر مقام چهارم و در حوزه صادرات مقام اول را دارد، می‌گوید: معمولاً ۸۰ تا ۹۰ هزار تُن از خرمایی تولیدی در این استان رقم استعمران است چون یک نوع خرمای نیمه‌خشک و قابلیت نگهداری خارج از سردخانه را دارد؛ این رقم هم کاربرد خوراکی دارد و هم صنعتی که در قالب خرمای استعمران یا سایر از مرزهای شمالی و جنوبی به خارج از کشور صادر می‌شود.
پریچهر با اشاره به اینکه عمده محصولات صادراتی راهی کشورهای آسیایی میانه، اروپا و روسیه می‌شوند، اضافه می‌کند: کارگاه‌های خرما هر ساله به صورت توافقی از نخلداران و کشاورزان خرما را خریداری می‌کنند ولی سال گذشته با توجه به شرایط و اتفاقات پیش آمده برای اولین بار تعاون روستایی نسبت به خرید تضمینی ۲۲ هزار تُن خرما اقدام کرد.
او با اشاره به خرید بیش از ۹۵ هزار تُن خرما از سوی کارگاه‌داران بدون محدودیت و تنش آن هم با شرایط خوب عنوان می‌کند: بیشتر این کارگاه‌ها به ترتیب در شهرهای شادگان، آبادان، خرمشهر، ماهشهر و اهواز فعال هستند؛ امسال خرمای درجه یک را با نرخ ۱۳ هزار تومان از نخلداران خریداری و پرداخت هزینه حمل و نقل نیز از سوی خود کارگاه‌داران تقبل شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان یادآور می‌شود: برای بسته‌بندی خرماها از خانواده خود تولیدکنندگان کارگر جذب می‌کنند و کارگاه‌ها منبع اشتغال خوبی برای شهرستان‌ها محسوب می‌شوند؛ گاهی برخی از این کارگاه‌ها بالای ۵ هزار نفر کارگر دارند.
فعالیت بیش از ۲۰ هزار بهره‌بردار خرما
پریچهر با اعلام این خبر که بیش از ۲۰ هزار بهره‌بردار خرما در خوزستان فعالیت دارند، بیان می‌کند: به ترتیب شهرهای شادگان، آبادان، خرمشهر، ماهشهر، کارون، اهواز، رامشیر بار عمده تولید خرما در خوزستان را برعهده دارند؛ صنعت بزرگ خرما اشتغالزایی بسیار زیادی دارد چون در برخی مناطق اگر کشت خرما نباشد، امکان کشت دیگر محصولات هم وجود ندارد.
او تصریح می‌کند: طرحی تحت عنوان «طرح جامع توسعه و احیای نخیلات خوزستان» با چند محور از جمله توسعه و جایگزینی نخل‌های جوان و حذف نخل‌های پیر به خصوص در آبادان که نخل‌های بی سر بر اثر تبعات مستقیم و غیرمستقیم جنگ به وجود آمده‌اند، ارائه شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان ادامه می‌دهد: انجام اقدامات آبی – خاکی در نخیلات شامل اصلاح و تسطیح خاک و شبکه‌های آبیاری درون باغات و همچنین توسعه صنایع فرآوری با هدف افزایش ارزش افزوده محصولات از دیگر اهداف طرح ارائه شده هستند.
او با اشاره به لزوم بازاریابی کشورهای مختلف و تهیه محصولات فرآوری شده در خوزستان برای صادرات می‌گوید: برای اجرا شدن این طرح جامع و همچنین توسعه صنایع جانبی نیازمند تأمین اعتبار هستیم.
پریچهر با اشاره به اینکه همه مناطق خوزستان قابلیت کشت نخل را دارند، خبر می‌دهد: در حال برنامه‌ریزی برای کشت نخل در مراکز بالادست استان هستیم چون توسعه خرما با استفاده از ارقام تجاری در این نقاط امکان‌پذیر است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان اظهار می‌کند: در میان نخلستان هم قابلیت کشت‌های دارویی و آلوئه‌ورا به عنوان محصولات زودبازده وجود دارد که به توسعه اقتصادی و معیشتی کشاورزان کمک می‌کند.
اجرای طرح توسعه و احیای نخیلات خوزستان
همچنین معاون انجمن خرمای خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به وجود بیشترین نخیلات در شهرستان‌های شادگان، آبادان و خرمشهر عنوان می‌کند: حدود ۲۳ هزار کشاورز نخل‌کار در خوزستان فعالیت دارند؛ هرچند شهرهای ماهشهر و حمیدیه هم نخل دارند ولی بهترین نخیلات در کارون، باوی و اهواز پیدا می‌شود چون دو طرف حاشیه رودخانه کارون تا خرمشهر قرار گرفته و بهترین و باکیفیت‌ترین خرما به دلیل وجود سه شاخص آب، زمین و آفتاب را تولید می‌کنند.
جاسم حزباوی با اشاره به اینکه نخیلات آبادان، کارون و باوی هر سال افزایش بارور شدن نخیلات جوان و تولید محصولات را دارند، ادامه می‌دهد: نخیلات آبادان و خرمشهر به دلیل آبیاری با آب شور و جنگ تحمیلی بارها آسیب دیده‌اند ولی طرح احیای آنها در حال اجرا است.
او با اشاره به پیری نخیلات شادگان و مواجه شدن با کم‌آبی مواجه یادآور می‌شود: خوزستان بیش از ۵۰ نوع خرما را تولید می‌کند که برای مصرف داخلی کشور اختصاص یافته و نمی‌توان مدت طولانی از آنها نگهداری کرد؛ البته رقم استعمران (یکی از بهترین خرماهای دنیا و با ارزش بالای صادرات) در این استان کاشته شده و می‌توان آن را تا یک سال بدون فریزر نگهداری کرد.
معاون انجمن خرمای خوزستان در ادامه برحی، بریم، گنطار، یوزی، عبیدی، عویبری (نوع در حال انقراض و دارای اهمیت اقتصادی بالا)، دیری، زاهدی، خضراوی، سویدانی، اشجر و هذل را بخشی از ارقام خرماهای کشت شده در خوزستان برشمرده و می‌گوید: خواستار تأمین شدن حق‌آبه نخیلات خرمشهر و آبادان به صورت صحیح هستیم؛ همچنین اینکه حق‌آبه نخیلات در سراسر خوزستان با یک قیمت منطقی تعیین و هزینه‌های گزافی به نخلداران تحمیل نشود.
حزباوی عنوان می‌کند: نخل به عطش و شوری آب مقاوم است ولی نباید بیش از حد باشد چون شوری آب باعث بروز آسیب‌های زیادی به نخیلات می‌شود؛ قبلاً سالی یک بار هرس نخیلات انجام می‌شد ولی حالا هر چهار ماه یک‌بار هرس انجام می‌شود.
نخل‌های بی‌سر تعیین تکلیف شوند
به گزارش خبرنگار رکورد زنی تولید خرما در خوزستان تنها یک روی سکه بوده و روی دیگر سکه یعنی حفظ این دستاورد و نگهداری از آن خیلی مهم‌تر است. این رکورد زنی باید مستمر باشد و باید قدر آن را دانست چون همیشه در روی پاشنه رکورد زنی نمی‌چرخد.
همچنین در کنار افزایش سطح تولید خرما در خوزستان برای افزایش درآمد نیز اموری مثل رونق تولید صنایع جانبی، بسته‌بندی و تبدیل خرما به چندین محصول جانبی با ارزش افزوده، درآمدهای بیشتری را به کشاورزان هدیه و آنها را به آینده امیدوار می‌کند.
این موضوع به سیاست‌گذاری دولت در آینده و چشم‌انداز منابع آبی کشور و نحوه برخورد با خشکسالی بستگی دارد.
ظرفیت‌های بی‌بدیل خوزستان برای کشت خرما باعث شده که درخت نخل به یکی از گونه‌های اصلی و البته پرطرفدار قابل کشت در این استان تبدیل شود؛ ضمن سازگاری نخل با آب و هوای خاص خوزستان و توفیقات خوبی که نخلداران در زمینه تولید محصول خرما داشته‌اند، نباید از این نکته غافل شویم که نخیلات برای پرثمر ماندن نیازمند توجه هستند.
تأمین حق‌آبه نخیلات، حذف نخل‌های پیر و جایگزین شدن نخل‌های جوان و همچنین تعیین تکلیف نخل‌های بی‌سر از مهمترین موضوعاتی است که غفلت از آنها اثرات بسیار بدی را بر وضعیت نخیلات خوزستان می‌گذارد.
