در سال های گذشته نوسانات بازار گوشت صنعت دامپروری را با چالش های متعددی مواجه کرده بود، به طوری که دامداران به علت کمبود نهاده، گرانی علوفه، به صرفه نبودن تولید، قیمت پایین گوشت و شیر و … دست به کشتار دام های مولد زدند تا بتوانند بخشی از هزینه‌های تولید و پرورش دام را تامین کنند.
در این میان بسیاری از دامداری ها دچار ورشکستگی شدند و شرایط کنونی نیز چالش‌های جدیدی را برای دامداران بوجود آورده است.
میزان نهاده‌های دامی که با نرخ دولتی عرضه می‌شود، جوابگوی نیاز دامداران نیست و ناگزیر هستند نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد و با چند برابر قیمت تهیه کنند.
در کنار مشکلاتی که عنوان شد گرمای زودرس امسال و کاهش بارندگی‌های بهاره موجب بروز زودهنگام پدیده خشکسالی در ماه های نخست سال جاری و منجر به فقر شدید مراتع و کمبود علوفه شده و این معضل در کنار گرانی نهاده‌های دامی، تامین خوراک برای دام‌ها را بسیار دشوارتر از گذشته کرده است.
اینها بخشی از صحبت‌های دو تن از دامداران بخش مرکزی شهرستان ساوه است که با حضور در دفتر خبرگزاری ایسنای منطقه مرکزی در ساوه به بیان مشکلاتی پرداختند که موجب شده است ظرفیت پرورش دام سبک و سنگین در دامداری خود را تا ۵۰ درصد کاهش دهند.
“علی‌اکبر عبداللهی” از دامداران روستای طرازناهید بخش مرکزی ساوه که به دلیل خشکسالی و نداشتن توجیه اقتصادی، پرورش دام سنگین را تقریبا تعطیل کرده و حالا تنها ۳۰ راس دام سنگین و حدود ۵۰۰ راس دام سبک دارد، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: شهرستان ساوه از کمترین میزان بارش‌ها در استان مرکزی برخوردار است و دشت مرکزی ساوه بویژه روستاهای طرازناهید، باغ‌شیخ و احمدآباد در منطقه خشک با کمترین میزان منابع آبی قرار دارند.
وی افزود: قرار گرفتن این روستا در منطقه خشک شرایط مرتعی را فقیر کرده است به گونه ای که امکان چرای دام وجود ندارد و از آنجاکه بخشی از تامین غذای دام از طریق مراتع صورت می‌گیرد بدلیل فقیر بودن مراتع این منطقه، دامداران مجبور به خرید نهاده‌های دامی شده اند و نتیجه آن افزایش قیمت تمام شده تولید است.
وی بیان کرد: معمولا در ابتدای فصل بهار به دلیل بارش‌های بهاره بخشی از بیابان‌های بخش مرکزی ساوه مورد استفاده دام‌های سبک قرار می‌گرفت که امسال به دلیل گرمای زودرس و فقیرتر شدن مراتع نسبت به سال‌های قبل دامداران از این مزیت فصلی نیز محروم شدند.
این دامدار ساوجی افزود: وقتی دامدار نتواند هزینه‌های تولید و پرورش دام را تامین کند ناگزیر است از طریق کشتار بخشی از دام‌ها هزینه سایر دام‌ها را تامین کند که به نوعی در علم اقتصاد به این حالت، “درجا زدن” گفته می‌شود یعنی تمام زحمات دامدار برای تولید دام هدر رفته و هیچ توجیه اقتصادی ندارد.
وی ادامه داد: یک دامدار باید بتواند سالانه علاوه بر درآمد اقتصادی ناشی از تولید و پرورش دام آمار دام‌های خود را افزایش دهد اما متاسفانه در سال های اخیر بسیاری از دامداران به جای افزایش آمار دام دست به کشتار آنها زده اند تا بتوانند از محل فروش گوشت قرمز هزینه سایر دام ها را تامین کنند و یک دامداری مثلا هزار راسی در گذشته به دامداری ۵۰۰ راسی تنزل پیدا کرده است.
افت کیفیت علوفه دامی در مراتع
او گفت: تقاضای بالای چرای دام و ظرفیت پائین مراتع به گونه‌ای شده است که علاوه بر محدودیت در تولید، کیفیت علوفه دامی در مراتع نیز کاهش یافته و دامدار ترجیح می‌دهد به جای چرای دام اقدام به خرید علوفه کند. قیمت بالای جو به ازای هر کیلو ۱۵ هزار تومان و یونجه ۱۰ هزار تومان، تامین غذای دام را دشوار کرده و اگر امروز قیمت گوسفند زنده بازای هر کیلو بین ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان است، به ۱۰۰ هزار تومان هم برسد گران نیست و نمی‌تواند منافع دامدار را تامین کند.
عبداللهی با بیان اینکه اگر نهاده دامی دولتی در اختیار دامدار قرار نگیرد دامداری‌ها تعطیل خواهند شد، گفت: رانت موجود در نهاده‌های دامی موجب شده که ۱۰۰ درصد نهاده دولتی در اختیار دامدار قرار نگیرد و برخی سوءاستفاده‌ها موجب شده که تنها ۳۰ الی ۴۰ درصد نهاده ها به دامدار برسد.
وی بیان کرد: اگر سازوکار نظارتی در توزیع نهاده‌های دامی تشدید یابد و به صورت عادلانه در اختیار دامداران قرار گیرد به نحوی که از مفسده‌هایی که در مسیر توزیع بوجود می‌آید جلوگیری شود قطعا دامدار می‌تواند بخشی از هزینه‌های خود را کاهش داده و در عرصه تولید زنده بماند.
مبارزه با فساد، از سطوح بالای مدیریتی آغاز شود
وی تاکید کرد: مبارزه با فساد باید از سطوح بالای مدیریتی آغاز شود و به بدنه اجرایی پائین دستی سرایت کند تا دست دلالان و افراد فاسد قطع شود. دامداران و تولیدکنندگان، قربانی بی‌انضباطی اداری هستند و اجرای نادرست تصمیمات و قوانین کارآمد در سایه نبود نظارت، در روند تولید اختلال ایجاد کرده است.
عبداللهی در ادامه گفت: افزایش قیمت نهاده در ماه های اخیر و نیز افزایش دستمزد نیروی کار موجب شده است که قیمت تمام شده تولید رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و هرچقدر قیمت کالا افزایش یابد تقاضای مردم در بازار کاهش می‌یابد.
افزایش سرقت احشام دامداران را بی خواب کرده!
وی در ادامه گفت: آمار بالای سرقت احشام و کاهش ضریب امنیتی موجب شده است که دامدار حتی شب‌ها هم خواب نداشته باشد، چراکه حتی با وجود نگهبان در دامداری باز هم به شیوه‌های مختلف سرقت احشام صورت می‌گیرد. در تعطیلات نوروزی یک مورد سرقت احشام از دامداری صورت گرفت که با وجود شکایت قضائی همچنان سارقین دستگیر نشده اند. از طرفی اطمینانی به چوپان در هنگام چرای دام نیست چراکه گاهی خود چوپان نیز اقدام به سرقت دام می‌کند.
او گفت: دام اگر در دامداری ساکن باشد در زایش و زادوولد مشکل پیدا می‌کند و حتما باید به صحرا برده شود و در تکاپو باشد تا زایش بیشتری داشته باشد ولی نبود امنیت کامل دغدغه دامداران را برای حفاظت از دام بیشتر کرده است. در تامین امنیت اگر نیروی انتظامی با محدودیت نیرو مواجه است از ظرفیت بسیج و سایر نیروهای نظامی استفاده کند تا دامدار دغدغه امنیت نداشته باشد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه گوسفند ایرانی به دلیل نژاد خوب و استفاده از بهترین خوراک بهترین موادغذایی جهان به شمار می رود، گفت: دام ایرانی شهرت جهانی دارد ولی متاسفانه ارزش آن بدلیل مشکلاتی که دامدار با آن مواجه است پائین است. اگر صنعت دامداری حمایت شود قطعا در حوزه صادرات حرفی برای گفتن دارد و علاوه بر گوشت آن از پوست و سایر فرآورده‌های دامی می‌توان بالاترین درآمد را کسب کرد.
این دامدار ساوجی گفت: مسئولان در جلسات بررسی مشکلات صرفا به خوردن چای و پذیرایی از یکدیگر بسنده نکنند بلکه با نظرات کارشناسی از مشکلات دامداران و تولیدکنندگان گره‌گشایی کنند تا صنعت دامداری رونق پیدا کرده و به جایگاه واقعی خود دست یابد.
“حسن عبداللهی” از دیگر دامداران روستای طرازناهید بخش مرکزی ساوه نیز گفت: غنی نبودن مراتع بخش مرکزی و ممنوعیت چرای دام برای جلوگیری از تخریب مراتع موجب شده است که دامدار نتواند گوسفندهای خود را از دامداری خارج کند و ناگزیر است با هزینه بالا علوفه و نهاده دامی خریداری کند.
اینجا هم دام ها یکدیگر را می خورند!
وی بیان کرد: محدودیت مراتع و جوابگو نبودن نهاده‌های دامی دولتی روند تولید گوشت قرمز در دامداری ها را با مشکل مواجه کرده است. نهاده های دامی دولتی تنها جوابگوی یک هفته است و برای تامین مابقی روزها در طول یک ماه باید دام تولیدی را به فروش رسانده و با پول آن نهاده دامی از بازار آزاد تهیه کرد. به عبارتی باید دام را زیر قیمت بازار فروخته و برای خرید مجدد با قیمتی بالاتر و آزاد تهیه شود.
گوسفند گرسنه زادوولد نمی کند
این دامدار ساوجی گفت: کمبود نهاده‌های دامی به دلیل گرانی و توجیه نداشتن اقتصادی خرید نهاده برای دامدار موجب شده است که گوسفندان نتوانند شکم خود را بطور کامل سیر کنند و طبیعی است که نمی‌تواند زادوولد داشته باشد. پائین بودن نرخ زادوولد یک دامداری را به یک واحد تولیدی ضررده تبدیل خواهد کرد و در نهایت موجب ورشکستگی دامدار خواهد شد.
وی در ادامه گفت: پائین بودن قدرت خرید مردم برای خرید دام به وزن بالای ۵۰ کیلوگرم در کنار محدودیت در تامین نهاده‌های دامی برای ازدیاد وزن دام موجب شده است که دامداران گوسفندهای خود را با وزن کمتر از ۵۰ کیلو عرضه کنند که از این نظر نیز دامداران متضرر خواهند شد.
درد بی درمان، قوزی بالای قوز گرسنگی!
وی در ادامه گفت: بیماری هایی که گریبانگیر دام ها شده نیز موجب تلفات می‌شود و متاسفانه دام های نر و ماده در یک مقطع سنی حالت گیجی پیدا می‌کنند و هنوز دامپزشکان نتوانستند درمانی برای این بیماری پیدا کنند. سال گذشته بسیاری از بره‌ها به دلیل بیماری آبله از بین رفتند اما خوشبختانه امسال خبری از این بیماری نیست.
عبداللهی در مورد بیمه دام نیز گفت: فعلا فرآیند بیمه دام بدلیل احتمال آزاد شدن نهاده‌های دامی متوقف شده است و دامدار برای دریافت نهاده دامی ملزم به بیمه کردن دام‌هاست و دامداران بیشتر برای برخورداری از نهاده دامی اقدام به بیمه کردن می‌کنند و اینطور نیست که صرفا به منظور برخورداری از مزیت بیمه این فرآیند را طی می‌کنند. بروکراسی پیچیده در بیمه کردن دام دشتی و گوسفندان نیز مشکل دیگری است که گریبانگیر دامداران است.
برخورداری از نهاده دامی، تنها انگیزه برای بیمه کردن دام‌ها
وی افزود: عدم تعهد کامل در پرداخت خسارت از سوی سازمان‌های بیمه گر موجب شده است که بیمه دامداری طرفدار نداشته باشد به عنوان مثال برای تلف‌شدن یک گوساله از سوی بیمه تنها سه میلیون تومان پرداخت می‌شود و در واقع تنها انگیزه برای بیمه کردن دام‌ها، برخورداری از نهاده دامی است.
صنعت دامداری در سال های اخیر تحت‌الشعاع مسائلی قرار گرفته است که برآیند آن، بروز چالش‌ها و مشکلاتی برای فعالان این حرفه است و شرایطی بوجود آمده که دامداران با سختی به فعالیت خود ادامه دهند.
شرایط اقتصادی موجب شده است که قیمت تمام شده تولید افزایش یابد و در نهایت تولید هم به سختی صورت گیرد و محصولات دامی و لبنی به دلیل افزایش قیمت در سفره مردم جای کمتری داشته باشند.
به نظر می‌رسد حمایت واقعی از دامداران با تصمیمات کارشناسی و عمل به قوانین گره‌گشا موجب برون رفت از مشکلات خواهد شد و در شهرستان ساوه که قطب دامداری استان مرکزی محسوب شده و سهم بسزایی در تامین گوشت قرمز و سایر فرآورده های دامی دارد می تواند روند تولید را تسهیل و تولیدکننده را به تولید بیشتر ترغیب کند.
