وران کودکی و نوجوانی مهمترین دوران رشد یک کودک است و تامین نیازهای تغذیه ای و رساندن مواد مغذی شامل پروتئین، انرژی، ویتامین ها و املاح معدنی نقش بسیار مهم و اساسی در رشد جسمی و تکامل مغزی، ضریب هوشی و قدرت یادگیری دارد.
کودکان در جهش های رشد نیاز بیشتری به ریزمغذی هایی مانند ید، آهن، روی و کلسیم دارند و عدم دسترسی به مواد غذایی مفید باعث می شوند آنها دچار سوء تغذیه شوند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۰ میلادی بین ۷۲۰ تا ۸۱۱ میلیون نفر با گرسنگی مواجه هستند. این آمار نسبت به سال ۲۰۱۹، ۱۶۱ میلیون نفر بیشتر شده است. حداقل ۳۰ درصد کودکان دنیا از سوءتغذیه شدید رنج می برند.
گزارش های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حاکی از آن است که شاخص سوءتغذیه در کودکان در سیستان و بلوچستان به ۱۲ درصد رسیده و افزایش شیوع سوءتغذیه کودکان زیر پنج سال به شکل لاغری، کم وزنی، کوتاه قدی خود را نشان می‌دهد.
شواهدی نیز وجود دارد که در برخی استان‌ها همزمان با شیوع کرونا، میزان سوءتغذیه نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است.
بر اساس این گزارش، برای مثال پیش از سال ۹۹ یعنی قبل از شیوع کرونا، میزان لاغری که یکی از شاخص‌های سوءتغذیه کودکان است در سیستان و بلوچستان در حدود ۶ یا هفت درصد بوده اما این رقم اکنون به حدود ۱۲ درصد رسیده، در استان خراسان جنوبی نیز این میزان در سال ۹۶ که کرونا شیوع پیدا نکرده بود و خشکسالی و قیمت مواد غذایی نیز به این اندازه نبود، در حدود پنج درصد بوده که اکنون به هشت درصد رسیده است.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه می گوید: در شرایط کنونی بحران کرونا، بدلیل متعدد از جمله کاهش درآمد و از دست دادن شغل در برخی لایه های جمعیتی، تحریم های ناجوانمردانه، افزایش قیمت جهانی غذا و تورم، خطر افزایش ناامنی غذایی بخصوص در مناطق محروم کشور وجود دارد و می طلبد که اقدامات فوری برای حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه توسط بخش های ذیربط به مورد اجرا گذاشته شود.
زهرا عبداللهی با بیان اینکه نیاز به ریزمغذی های ید و آهن در دختران بیشتر است، می افزاید: شیوع گواتر ناشی از کمبود ید در سنین کودکی در دختران و پسران یکسان بوده ولی پس از بلوغ، تعادل هورمون ها در پسران به گونه ای است که رشد غده تیروئید در اثر کمبود ید در آنان متوقف می شود ولی در دختران نیاز همچنان تا دوران بارداری وجود دارد به همین دلیل بعد از دوران بلوغ شیوع گواتر در زنان ۵ تا ۶ برابر بیشتر از مردان است.
شیوع کمبود ید و فقر آهن در دختران
وی ادامه می دهد: شیوع کمبود آهن و کم خونی فقر آهن نیز در دختران در سنین بلوغ به دلیل از دست دادن آهن به علت عادت ماهیانه افزایش می یابد و سایر کمبودها مانند کلسیم و ویتامین D نیز در دوران کودکی و نوجوانی بطور یکسان بر هر دو جنس اثر می گذارد ولی زنان بیشتر در معرض خطر کمبود کلسیم و ویتامین D قرار می گیرند. بنابراین در کودکی و در دوران تحصیل گرچه تغذیه صحیح در هر دو جنس اهمیت دارد ولی دختران به این دلیل که از ذخائر بدن خود در دوران بارداری و شیردهی باید استفاده کنند آسیب پذیرتر بوده و نیاز به توجه ویژه دارند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تاکید می کند: کودکان و نوجوانانی که دچار سوءتغذیه می شوند به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن، بیشتر از دیگران به عفونت های تنفسی، گوارشی و سایر بیماریها مبتلا می شوند و طول دوره بیماری در آنها بیشتر است و به بیماریهای دیابت، فشارخون، بیماریهای قلبی عروقی مبتلا می شوند.
وی ادامه می دهد: نوجوانان و دانش آموزان در سنین مدرسه و بلوغ بدلیل نیازهای تغذیه ای بالا، رفتارها وعادات غذایی غلط ممکن است به کمبود ریزمغذی هایی مانند کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن مبتلا شوند و خستگی و بی حسی، کاهش قدرت یادگیری، عدم تمایل به فعالیت های فیزیکی و ورزش از علایم آن است.
عبداللهی اظهار می دارد: با اقدامات و برنامه های اجرا شده در قالب شبکه های بهداشتی درمانی کشور و مشارکت بخش های توسعه، کشور ما طی بیش از دو دهه دستاوردهای قابل توجهی در کاهش سوءتغذیه کودکان و مادران باردار و کمبود ریزمغذی ها بدست آمده و در شرایط کنونی بحران کرونا در جهان و تبعات اقتصادی آن، افزایش قیمت مواد غذایی و خشکسالی بیم آن می رود که مجددا با شیوع سوءتغذیه در اقشار کم درآمد و گروههای آسیب پذیر تغذیه ای مواجه شویم.
وی تصریح می کند: دفتر بهبود تغذیه جامعه با توجه به شرایط فعلی، برنامه حمایت تغذیه ای مادران باردار و کودکان زیر پنج سال مبتلا به سوءتغذیه و نیازمند را با همکاری کمیته امداد امام (ره) در دست اجرا دارد و با همکاری مستقیم این دفتر طرح کمک معیشت توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دو سال گذاشته برای خانوارهای ناامن غذایی نیز به اجرا در آمده است.
عبداللهی می گوید: کارشناسان تغذیه شاغل در مراکز بهداشت استان، شهرستان و مراکز خدمات جامع سلامت به ارائه خدمات مشاوره تغذیه و آموزش و فرهنگسازی تغذیه صحیح مشغولند و خدمات ارزشمندی در قالب طرح شهید سلیمانی به خانواده های مبتلایان به کرونا را ارائه کرده و می کنند.
مشاوره تغذیه از طریق سامانه ۴۰۳۰
وی با بیان اینکه مشاوره تغذیه از طریق سامانه تلفنی ۴۰۳۰ در زمینه نحوه تغذیه برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کنترل بیماری کرونا در دوره ابتلا و نقاهت و ارائه مشاوره به افراد مبتلا به کرونا و پیگیری وضعیت تغذیه آنها توسط این عزیزان به مردم کشور ارائه می شود، می گوید: در سطح سیاستگذاری های کلان امنیت غذا و تغذیه، اقدامات دیگری از جمله کنترل و نظارت جدی بر قیمت مواد غذایی، در نظر گرفتن یارانه های غذایی برای دهک های درآمدی پایین در زنجیره تولید، عرضه و مصرف غذا و اتخاذ تدابیری جهت کاهش ضایعات و هدر رفت مواد غذایی حائز اهمیت است تا بتوان خطر ناامنی غذایی، بروز سوءتغذیه و کمبود ریزمغذی ها و عوامل خطر تغذیه ای بیماری های غیرواگیر شایع ازجمله بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و سرطان ها را کنترل کرد.
