شهرستان شاهرود، با توجه به اینکه از نظر توزیع مکانی در منطقه ای کم بارش قرار دارد و بارش ها نیز در دوره مناسبی نازل نمی شود، اکنون با کاهش نزولات آسمانی مواجه است و کشاورزان برای بهره وری بهتر از آب و تولید محصولات مجبور به اجرای عملیات آبیاری هستند.
اجرای عملیات آبیاری براساس منابع آب های زیرزمینی و سطحی موجود در منطقه انجام می شود که این منابع هرساله بر اثر عوامل مختلف اُفت پیدا می کند. چنانچه کشاورزان بخواهند سطح موجود کشاورزی خود را حفظ کنند باید تغییر در روند مدیریت آبیاری در سطوح زراعی و باغی داشته باشند.
یکی از اقداماتی که اکنون انجام می شود اجرای سامانه های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی است. اجرای این سامانه ها با هدف ارتقای بازدهی آبیاری، انتقال، توزیع در سطح مزرعه و مصرف انجام می شود.
سرپرست اداره فنی و زیربنایی جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود در خصوص اجرای سامانه های نوین آبیاری در این شهرستان گفت: بزرگترین بخش مصرف کننده آب در دنیا بخش کشاورزی است اگر میزان ۱۰ درصد بازدهی آب در بخش کشاورزی افزایش یابد می توان، بدون سرمایه گذاری در احداث منابع جدید، تامین آب شرب و صنعت را تامین کرد.
اعتبارات بلاعوض برای اجرای سامانه های نوین آبیاری
مصطفی شاکر با بیان اینکه اگر کشاورزی هم بخواهد به سمت اقتصادی و مکانیزه شدن پیش رود یکی از مهمترین اقدامات، اجرای سامانه های نوین آبیاری است، افزود: در سال های اخیر کمک های بلاعوض دولتی خوبی در بخش سامانه های نوین آبیاری اختصاص داده شد.
وی با اشاره به اینکه اقدامات خوبی در شهرستان شاهرود در این باره انجام شد، تصریح کرد: این اعتبارات به صورت ۸۵ درصد سهم دولتی و ۱۵ درصد سهم متقاضی برای اجرای سامانه های نوین آبیاری در نظر گرفته شد.
این کارشناس جهاد کشاورزی اظهار داشت: اکنون برای اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار موضعی، هکتاری ۲۲ میلیون ۷۵۰ هزار تومان دولت پرداخت می کند و ما بقی آن سهم خودیاری کشاورز است که آن هم در صورت نیاز می توان به صورت تسهیلات بانکی ارائه شود.
شاکر با بیان اینکه برای اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار بارانی و کلاسیک، هکتاری ۱۵ میلیون تومان به صورت بلاعوض پرداخت می شود، ابراز داشت: برای اجرای سامانه های آبیاری بارانی مرکزی، هکتاری ۱۸ میلیون ۷۵۰ هزار تومان بلاعوض از طرف دولت به کشاورز پرداخت می شود.
تجهیز ۱.۴ هزار هکتار اراضی شاهرود به سامانه نوین آبیاری
سرپرست اداره فنی و زیربنایی جهادکشاورزی شاهرود افزود: پارسال یکهزار و ۴۱۰ هکتار از اراضی این شهرستان به این سامانه ها مجهز شد که در مجموع در چند سال گذشته هشت هزار و ۲۰۰ هکتار از کل اراضی این شهرستان تجهیز شده است.
وی با اشاره به اینکه میانگین کشوری در خصوص تجهیز سامانه آبیاری نوین ۲۴.۵ درصد از کل اراضی است، ادامه داد: در این شهرستان ۲۶ درصد از اراضی کشاورزی به این سامانه مجهز شد که از میانگین کشوری بالاتر است.
شاکر با بیان اینکه ۲۵ هکتار سامانه آبیاری بارانی، ۳۹۲ هکتار آبیاری تحت فشار قطره‌ای و ۹۹۳ هکتار آبیاری کم‌فشار سال ۹۹ در اراضی این شهرستان اجرا شد، تصریح کرد: هم اکنون ۷۰۰ هکتار سامانه آبیاری نوین در شهرستان در حال اجراست که شامل گام چهارم منطقه کم‌برخوردار خارتوران هم می شود.
مزایای سامانه های نوین آبیاری و اقبال کشاورزان شاهرودی
رییس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود هم در این باره گفت: اعتبارات دولتی و بلاعوض خوبی برای اجرای این سامانه ها در خدمت کشاورزان است.
علی اصغر حجی افزود: اگرچه مدتی زمانی است که هزینه های اجرای سامانه های تحت فشار افزایش یافته و اقبال کشاورزان کمتر شده، اما در شهرستان شاهرود نسبت به دیگر نقاط استان سمنان استقبال بیشتری برای اجرای این سامانه ها در اراضی کشاورزی و باغی شده است.
وی ادامه داد: موضوع اصلی در آبیاری رساندن آب به ریشه گیاه است که این امر با اجرای سامانه نوین آبیاری و توزیع یکنواخت آب امکان پذیر است.
رییس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود با بیان اینکه در مزارع کشاورزی که به روش سنتی آبیاری می شود به ازای هر لیتر در ثانیه تقریبا یک هکتار کشت بیشتر انجام نمی شود، اظهار داشت: با اجرای سامانه نوین آبیاری می توان با ۲۰ لیتردرثانیه مزرعه ای ۱۰۰ هکتاری را زیر کشت برد.
حجی با بیان اینکه این سامانه به خاطر توزیع یکنواخت و رساندن به موقع آب به گیاه از نظر کیفی و افزایش میزان محصول هم نقش بسزایی دارد، افزود: اگر محصول خوب و با ارزش تولید و به دست مصرف کننده برسد اثربخشی خوبی نیز خواهد داشت.
جلوگیری از هدررفت آب و ارتقای سطح زیر کشت
حسین جعفری یکی از کشاورزان منطقه دیزج است که حدود ۵۰ هکتار از اراضی خود را با کمک جهاد کشاورزی شهرستان به سامانه های نوین آبیاری تجهیز کرده است.
وی هدف از اجرای این سامانه در اراضی خود را جلوگیری از هدررفت آب و ارتقای سطح زیرکشت خواند و افزود: با اجرای این سامانه هم سطح زیر کشت افزایش یافت و هم ذخیره آب خوبی ایجاد شد.
جعفری سطح زیر کشت مزرعه خود را ۱۰۰ هکتار اعلام کرد و گفت: ۵۰ درصد سطح زیر کشت به این سامانه مجهز شده و تا سه ماه آینده تمامی اراضی به سامانه نوین آبیاری مجهز خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه روزانه ۱۵ نفر در این مزرعه به طور مستقیم مشغول به کار هستند، اظهار داشت: ۶ هکتار یونجه برای مصرف دامداری زیر کشت رفته است.
جعفری ادامه داد: این مزرعه شامل ۱۵ هکتار گندم، جو و پسته است، پنج هکتار باغ انار، گلابی و میوه های فصلی در آن کشت شده است.
حفظ کشاورزی موجود و افزایش بازدهی آبیاری
یکی دیگر از کشاورزان منطقه یونس آباد که ۱۱۵ هکتار زمین خود را طی سه مرحله در سال های گذشته به سامانه نوین آبیاری مجهز کرده است هم گفت:۱۱۱ هکتار برای زراعت از آبیاری قطره ای نواری و چهار هکتار اراضی باغی هم به سامانه آبیاری قطره ای مجهز شد.
مسعود اسفندیاری افزود: در مجموع برای اجرای این طرح برای سه مرحله تاکنون ۱.۵ میلیارد تومان هزینه شد که از این مبلغ یک میلیارد و ۲۷۰ میلیون تومان به صورت کمک بلاعوض دولتی و بقیه سهم خودیاری کشاورز بود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر این سامانه در زمین های زیر پوشش محصولاتی چون گندم، پیاز و همچنین بخشی از باغ ها اجرا شده است، اظهار داشت: تلاش شده با اجرای این سامانه ها کشاورزی موجود حفظ و بازدهی آبیاری افزایش یابد.
اجرای سامانه های نوین آبیاری در مناطق گرمسیری با توجه به خشکسالی های پیاپی، کمبود نزولات آسمانی و محدودیت آب های جاری مهمترین دغدغه کشاورزان و مسوولان را برای تامین آب برطرف کرده است.
این نوع از آبیاری راهی موثر برای مدیریت بهینه مصرف آب و تضمینی برای تحول و پیشرفت در بخش کشاورزی است.
سطح زمین های زراعی شاهرود ۱۸ هزار هکتار است که ۲۴ درصد از زمین های کشاورزی استان سمنان را شامل می شود همچنین سطح باغ های این شهرستان هم ۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار است که ۳۲ درصد باغ های استان را شامل می شود.
شهرستان شاهرود با ۵۳ هزارکیلومتر مربع وسعت و بیش از ۲۲۰ هزار تن جمعیت در شرق استان سمنان قرار دارد.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
