طرح‌های آبخیزداری در استان اصفهان نقش مهمی در مدیریت منابع طبیعی ایفا می‌کنند، این طرح‌های عملیاتی نتایج بسیار مناسبی مانند جلوگیری از فرسایش خاک، تغذیه آبخوان‌ها، سفره‌های آب زیرزمینی و قنوات، حفظ منابع آب و خاک، جلوگیری از خسارت به زیر دست منابع آبی، افزایش پوشش گیاهی و جلوگیری از کوچ و مهاجرت به دلیل سیلاب را به دنبال دارد.
نسبت فایده به هزینه آبخیزداری کشور ۴.۵ به یک است یعنی به ازای یک واحد هزینه ۴.۵ برابر سود و اثربخشی را تنها در پنج شاخص شاهد خواهیم بود.
تا پایان برنامه ششم توسعه باید ۱۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در کشور انجام می‌شد که با اجرای عملیات آبخیزداری تا پایان سال ۱۴۰۲، ۷۰ درصد آن محقق شد.
در زمان حاضر ۹۰ میلیون هکتار از عرصه های طبیعی کشور نیازمند اجرای طرح های آبخیزداری است، اگر بر روی این ۹۰ میلیون هکتار عرصه اقدامات آبخیزداری به درستی انجام شود و منابع طبیعی را متعلق به مردم بدانیم اثربخشی اقدامات انجام شده خیلی زیاد خواهد بود.
اکنون از کل وسعت ایران ۱۲۵ میلیون هکتار آن در قلمرو فرسایش آبی و حدود ۳۲ میلیون هکتار در قلمرو فرسایش بادی است که باید با اجرای طرح های مختلف از بالا رفتن نرخ فرسایش خاک جلوگیری کرد.
و اما استان اصفهان با ۲۸ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از آن معادل حدود ۹.۸ میلیون هکتار را عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار را جنگل (معادل چهار درصد)، ۶ میلیون هکتار را مرتع (معادل ۶۴ درصد) و سه میلیون هکتار را بیابان (معادل ۳۲ درصد) در برگرفته است.
وقوع سیلاب در فصول مختلف به ویژه در مناطق بیابانی استان اصفهان لزوم توجه هر چه بیشتر به اجرای پروژه‌های آبخیزداری را نشان می‌دهد، برای مثال خسارت بارش‌های خرداد سال گذشته در این استان در بخش های مختلف حدود چهار هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در این پیوند گفت: این خسارات شامل ۱۳۸ واحد مسکونی روستایی، ۲۴۶ کیلومتر راه، ۶۷ پل و ابنیه فنی، سه کیلومتر از معابر روستایی، ۶۹ رشته قنات، ۸۴۰ راس دام سبک، ۲ راس دام سنگین، ۲ واحد پرورش طیور و گلخانه، ۵۵ کلونی زنبورعسل، یکهزار و ۸۰۰ هکتار زمین زراعی و باغ در شهرستان های اردستان، نایین، کوهپایه، لنجان، هرند، برخوار، کاشان، شاهین شهر، هرند، ورزنه و خور و بیابانک بود.
وی اضافه کرد: با توجه به خسارات مستمر ناشی از سیل در کشور از جمله سیل سال ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ باید اقدام ویژه ای در سطح ملی توسط وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه، وزارت راه و شهرسازی و وزارت جهاد کشاورزی در تخصیص اعتبار به استان‌ها برای اجرای طرح‌های کاهش خطر صورت گیرد.
به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان بنا به تحقیقات موجود فرسایش خاک در هر هکتار بالغ بر ۱۲ تا ۱۶ تن است و یا ۲۵۰ میلیون متر مکعب رسوباتی است که در پشت سدها باقی می‌ماند که سازه های آبخیزداری از این پدیده‌ها جلوگیری می‌کند.
ابوطالب امینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تخصیص اعتبار از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری این استان ضروری است.
مطالعات آبخیزداری در ۳۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های اصفهان
وی اضافه کرد: بخشی از مصوبات سفر رییس جمهوری شهید به این استان در سال ۱۴۰۱ مرتبط با طرح های آبخیزداری و آبخوانداری بود که نشان از اهمیت این بخش دارد، از طرف دیگر مطالعات این بخش نیز در حال اجراست و در سال گذشته بر روی ۳۰۰ هزار هکتار از منابع طبیعی مطالعه انجام شد تا مجموع مطالعات انجام شده در این خصوص به ٣.٢ میلیون هکتار برسد.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان نیز در این پیوند به ایرنا گفت: مطالعات آبخیزداری در ٢.٨ میلیون هکتار از اراضی این استان تا سال ١۴٢۵ انجام می‌شود تا روند اجرای هرچه بهتر پروژه‌ها در مناطق مختلف مشخص شود.
حسین یاری اظهار داشت: بر اساس این مطالعات مشخص می‌کنیم که کدام یک از مناطق، مستعد بروز هرچه بیشتر سیلاب است و در پی آن اجرای پروژه آبخیزداری در این نواحی باید در اولویت قرار گیرد.
وی اضافه کرد: اجرای پروژه‌های آبخیزداری در کنار مهار و کنترل سیلاب نقش ویژه‌ای در تغذیه آب‌های زیرزمینی و آبخوان دارد بنابراین باید به آن توجه ویژه داشته باشیم.
معاون اداره کل منابع طبیعی اصفهان تصریح کرد: اکنون سه گروه مشاور در حال مطالعات آبخیزداری در این استان هستند که کارشناسان متعددی در زیر مجموعه خود دارند.
یاری بیان کرد: اجرای پروژه‌ها هرچه مبتنی فعالیت‌های مطالعاتی و پژوهشی باشد اثربخشی بیشتری خواهد داشت بنابراین ما باید تا جای ممکن بر اساس تحقیقات علمی در هر منطقه طرح ها را اجرا کنیم.
آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه‌ریزی مستمر و اجرای اقدامات لازم برای مدیریت منابع عرصه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثر منفی در منابع آب و خاک است که می‌تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد.
