چند روزی بود مادر نگران لپ‌های گل انداخته تک پسرش بود، با خودش می‌گفت یکسالی است در خانه نشسته و آفتاب و مهتاب او را ندیده پس طبیعی است که پوستش روشن شود و لپ هایش گل بیندازد، حتی برایش اسفند هم دود کرد.
پسر اما نمی گفت که شب ها خواب ندارد، اوایل خوب بود چند ساعتی از شب را می خوابید و صبح زود قبل از اذان بیدار می شد و درسش را شروع می کرد اما رفته رفته و با نزدیک شدن به امتحان کنکور احساس بیماری عجیبی به سراغش آمده بود؛ نمی دانست چیست ولی گوش هایش گزگز می کرد، بدنش گر می‌گرفت و سرش سنگین می‌شد.
دکترها به پدرش گفتند پسرش فشار خون دارد ولی او فکرش را هم نمی کرد در ۱۹ سالگی این بیماری به سراغش بیاید.
با اینکه ورزشکار بود و قبلا والیبال بازی می کرد، برایش سخت بود بپذیرد که این بیماری، آن هم در این سن گریبانش را گرفته باشد.
یکسال بی‌هیچ تحرکی خود را در اتاق حبس کرده و درس می خواند و مادر برای اینکه پسرش ضعیف نشود، برایش غذای چرب و چیلی درست می کرد و پدر به جای میوه و سبزی برایش تنقلات می گرفت اما هیچکدام نمی دانستند قاتل خاموش پسر را تقویت می کنند.
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۰.۸ میلیون نفر در اثر عوارض فشارخون بالا جان خود را از دست داده اند(بیش از هر عامل دیگری) که این آمار در کشورمان نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر بوده است.
در سه دهه اخیر شیوع فشار خون بالا در ایران حدود سه برابر شده است.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، ۳۴.۵ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کردستان نیز مبتلا به بیماری فشار خون بالا و ۴۷ درصد هم از بیماری خود بی اطلاع هستند.
در سه دهه اخیر شیوع فشار خون بالا در ایران حدود سه برابر شده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، ۳۴.۵ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کردستان نیز مبتلا به بیماری فشار خون بالا و ۴۷ درصد هم از بیماری خود بی اطلاع هستند.
فشار خون بالا عامل خطر وقوع بیماریهای قلبی، عروقی در کشور است و بیشتر افراد، زمانی از فشار خون خود مطلع می‌شوند که با سکته مغزی یا قلبی و دیگر بیماری ها راهی مراکز درمانی می شوند.
فشار خون خود را دقیق اندازه‌گیری کنید
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های مرکز بهداشت کردستان در همین رابطه گفت: شعار امسال روز جهانی پرفشاری خون “فشارخون خود را دقیق اندازه گیری کنید” و پیام آن”با اندازه گیری دقیق فشارخون و کنترل آن، عمر طولانی تری داشته باشید” است.
جهانبخش یوسفی اظهار کرد: این شعار بیان کننده این است که در مورد اندازه‌گیری صحیح فشارخون، مراجعه به موقع به پزشک، مصرف درست داروها، جلوگیری از ابتلا و درصورت ابتلا کنترل مطلوب آن دقت نظر بیشتری شود.
مدیر پیشگیری و مقابله با بیماریهای معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان اضافه کرد: فشارخون برای ادامه حیات ضروری است ولی اگر میزان آن از حد طبیعی بالاتر برود و کنترل نشود، عوارض زیادی به همراه دارد؛ ضمن اینکه فشارخون طبیعی کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ است.
دکتر یوسفی افزود: در تقسیم بندی فشارخون اگر فشار ماکزیمم به ۱۴۰ یا فشار مینیمم به ۹۰ برسد یعنی فرد به فشارخون بالا مبتلا شده است(برای افرادی که هیچ بیماری زمینه‌ای دیگری ندارند) و باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند.
در تقسیم بندی فشارخون اگر فشار ماکزیمم به ۱۴۰ یا فشار مینیمم به ۹۰ برسد یعنی فرد به فشارخون بالا مبتلا شده است(برای افرادی که هیچ بیماری زمینه‌ای دیگری ندارند) و باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند.
او ادامه داد: فشارخون بینابینی در صورتی است که فشار ماکزیمم ۱۴۰-۱۲۰ یا فشارمینیمم ۹۰-۸۰ باشد که این افراد در معرض ابتلا به فشارخون بالا هستند.
مدیر پیشگیری و مقابله با بیماریهای معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت: براساس مطالعه ای که در سال ۱۴۰۰ در کشور انجام شد حدود ۳۲ درصد افراد بالای ۱۸ سال به فشارخون بالا مبتلا هستند که این میزان در استان کردستان ۳۴.۵ درصد است.
دکتر یوسفی به این هم اشاره کرد که بر اساس مطالعه مذکور در کشور ۳۸.۵ درصد افراد مبتلا به فشارخون بالا از بیماری خود بی اطلاعند که این آمار در استان کردستان بالاتر از میانگین کشوری بوده و ۴۷ درصد است.
وی یادآور شد: در کشورمان کسانی هم که از بیماری فشار خون خود اطلاع دارند، ۴۲ درصدشان فشارخون مطلوب و کنترل شده دارند که در استان کردستان برابر با ۲۵ درصد است.
چه زمان و چگونه فشار خون خود را اندازه‌گیری کنیم
دکتر یوسفی به نحوه صحیح و شرایط اندازه گیری فشارخون پرداخت و گفت: نیم ساعت قبل از اندازه‌گیری پرهیز از مصرف غذا و نوشیدن به ویژه قهوه و چای، پرهیز از انجام فعالیت بدنی و استعمال دخانیات، خالی بودن مثانه، آرامش روانی و استراحت کردن در پنج دقیقه قبل از اندازه گیری منجر به بهبود دقت می‌شود.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان ادامه داد: هنگام اندازه‌گیری فشارخون رعایت نکاتی از قبیل آویزان نبودن پاها و نشستن روی صندلی، قرار دادن آرنج و ساعد روی تکیه گاه و در سطح قلب، آستین گشاد و لخت بودن بازویی که قرار است از آن فشار خون اندازه گیری شود، صحبت نکردن در زمان اندازه گیری فشار خون، مطلوب بودن دمای محیط، نداشتن اضطراب، درد و فشارهای روحی در زمان اندازه گیری فشار خون ضروری است.
دکتر یوسفی به راهکارهای کنترل فشار خون بالا اشاره کرد و افزود: رعایت سبک زندگی سلامت محور با کاهش وزن و حفظ اندازه مناسب دور کمر(حداکثر ۹۰ سانتی متر)، ورزش منظم(۳۰دقیقه ورزش با شدت متوسط حداقل ۵ روز در هفته)، رژیم غذایی سالم(خوردن غذای غنی از حبوبات کامل، میوه ها، سبزیجات و لبنیات کم چرب و حاوی کلسترول و چربی اشباع شده پایین)، کاهش مصرف نمک (سدیم) در رژیم غذایی(از نمک سفره استفاده نکنید، از سبزیجات و ادویه جات برای طعم دادن به غذا استفاده کنید)، پرهیز از مصرف الکل و استعمال دخانیات، داشتن خواب شبانه کافی، کنترل استرس، اندازه گیری منظم فشارخون و معاینات پزشکی، و درخواست حمایت های اجتماعی از جمله نکاتی است که در کنترل فشار خون موثر است.
کردستانی‌ها از چاق‌ترین افراد کشور
۸۰۰ میلیون نفر در دنیا چاق هستند که این مساله نیز نوعی سوتغذیه است و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ میلادی تعداد افراد مبتلا به چاقی به یک میلیارد نفر برسد.
معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان اینکه در حال حاضر از هر پنج زن یک نفر و از هر هفت مرد یک نفر چاق است، افزود: در دنیا حدود ۴۹ درصد بزرگسالان، ۲۶ درصد نوجوانان و ۶ درصد کودکان زیر پنج سال چاق هستند.
دکتر فرزام بیدارپور اضافه کرد: در کشورمان مطالعاتی در این زمینه انجام گرفته است که نشان می دهد در افراد پنج تا ۱۸ ساله کشور، ۶.۹۳ درصد جمعیت چاق هستند که این شاخص در کردستان ۵.۷ درصد است.
وی یادآور شد: در بین جوانان ۱۹ تا ۲۹ سال نیز در کشور ۱۱.۴۴ درصد چاقی دارند که این میزان در کردستان ۱۵.۸ درصد است.
در بین جوانان ۱۹ تا ۲۹ سال در کشور ۱۱.۴۴ درصد، چاقی دارند که این میزان در کردستان ۱۵.۸ درصد است. از جمعیت ۳۰ تا ۶۰ سال کردستان هم ۳۰.۲۱ درصد چاق بوده که این رقم در کشور ۲۱.۶۵ درصد است.
به گفته وی از جمعیت ۳۰ تا ۶۰ سال در کردستان ۳۰.۲۱ درصد چاق هستند که این رقم در کشور ۲۱.۶۵ درصد است و در این زمینه نیز از کشور پیشی گرفته‌ایم و افزون بر آن در همین رده سنی ۵۲ درصد چاقی شکمی دارند که شاخص کشوری آن ۴۴.۴۱ است.
معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان یادآور شد: در جمعیت بالای ۶۰ سال و در بین قشر سالمند، شاخص چاقی در کشور ۱۹.۳۶ درصد است و در استان ۲۰.۳۲ درصد که تفاوت معناداری وجود ندارد.
به گفته بیدارپور، عاملی که می تواند به تغذیه ناسالم کمک کند تحرک فیزیکی است که در این زمینه در کردستان وضعیت خوبی نداریم ولی در دنیا از هر چهار نفر یک فرد بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت هوازی دارد.
وی با بیان اینکه ۸۰ درصد جمعیت نوجوان فعالیت بدنی کافی ندارند که این یک مشکلی جهانی است، اضافه کرد: در استان نیز با وجودی که از نظر شرایط جغرافیایی خوب است ولی در تحرک فیزیکی از میانگین کشوری پایین تر است و همین مساله موجب انباشت ذخایر چربی می شود.
معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان بیان کرد: سرانه مصرف سبزی و میوه در کردستان، پایین تر از متوسط کشوری است در حالیکه مصرف این مواد غذایی از اصول مهم برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی به شمار می رود.
دکتر بیدارپور با بیان اینکه بیماریهای غیرواگیر حدود ۷۵ درصد مرگ و میرها را به خود اختصاص می دهد، یادآور شد: بیماریهای قلبی، سرطان، تنفسی، دیابت و فشارخون در راس بیماریهای غیرواگیر هستند که عوامل خطر ابتلا به آن شامل رژیم غذایی نامناسب، عدم تحرک، مصرف دخانیات و الکل است.
به گفته او، رژیم غذایی نامناسب موجب چاقی می شود و چاقی نیز عبارت از تجمع چربی‌ها در بدن و ناشی از عدم تعادل دریافت و مصرف کالری است.
معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان افزود: یکی از بحث‌های مهم در چاقی، چاقی شکمی است که در مردان در سن میانسالی دور کمر ۹۰ و در خانمها ۸۰ سانتی متر، مناسب است.
بیدارپور تاکید کرد: چاقی از عوارض مهم کشورهای با درآمد متوسط و پایین است که نشان می دهد این بیماری متعلق به قشر مرفه نیست و میزان چاقی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط سه و ۲ برابر کشورهای توسعه یافته است و در همه گیری کرونا نیز خطر بستری و مرگ و میر در افراد چاق بیشتر از دیگر افراد بود.
نمک بلای جان
اگر بتوانیم مصرف نمک روزانه خود را ۶ گرم کاهش دهیم، خطر سکته مغزی را ۲۴ درصد و سکته قلبی را ۱۸ درصد از خود دور می کنیم؛ این را امین امینی مدیرگروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت.
وی برخی مواد غذایی نظیر نان، پنیر، فرآورده های گوشتی و غلات حجیم شده را دارای نمک بالا اعلام کرد و افزود: استاندارد نمک در هر لواش نان باید یک درصد حجم آن باشد که در بیشتر موارد بالاتر از استاندارد است.
امینی با بیان اینکه هر ۶۰ گرم پنیر دارای ۲.۲ گرم نمک است، اظهار کرد: در هر ۱۰۰ گرم چیپس ۷.۲ گرم نمک وجود دارد و هر ۱۵۰ گرم پیتزا هم حاوی پنج گرم نمک است.
وی درباره نمک در دیگر فرآورده های گوشتی هم گفت: ۱۰۰ گرم سوسیس ۲گرم، ۹۰ گرم کالباس ۴.۵ گرم و هر عدد همبرگر ۲.۲ گرم نمک دارد.
امینی برخی شیرینی جات، شکلات ها، غذاهای نمک سود و دودی را هم حاوی سدیم برشمرد و ادامه داد: با حذف هر کدام از عادات بد غذایی بویژه پرنمک ها به سلامتی خود کمک کرده ایم.
مدیرگروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان میزان مصرف استاندارد نمک برای افراد بالای ۵۰ سال را زیر سه گرم در روز برشمرد و افزود: مصرف پتاسیم، کلسیم و منیزیم که در ماهی، میوه و سبزیجات و حبوبات و غلات به وفور وجود دارد، به جلوگیری از ابتلا به این بیماری کمک می‌کند.
میزان مصرف استاندارد نمک برای افراد بالای ۵۰ سال زیر سه گرم در روز است و مصرف پتاسیم، کلسیم و منیزیم که در ماهی، میوه و سبزیجات و حبوبات و غلات به وفور وجود دارد، به جلوگیری از ابتلا به فشار خون کمک می‌کند.
امینی برخی سبزیجات و ادویه جات را هم جایگزین مناسبی برای نمک دانست و یادآور شد: فلفل سیاه، ریحان، ترخون، پونه و زعفران و سیر از جمله موادی هستند که هم به مصرف کم نمک کمک می کند و هم می تواند در کاهش فشار خون موثر باشد.
استفاده از پیمانه برای نمک غذا، نیم پز کردن مواد سرخ کردنی با آب و بخار آب به منظور استفاده کمتر از روغن، حذف نمک از سر سفره و ورزش و تحرک بدنی از مواردی است که امینی می گوید ما را از خطر فشار خون بالا مصون می‌کند.
افزایش آگاهی و سواد سلامت جامعه در باره فشار خون بالا، ترغیب مردم برای مراجعه به مراکز تعیین شده برای اندازه گیری فشارخون و شناسایی و پیگیری افراد دارای فشارخون، کاهش مصرف نمک روزانه مردم به حداقل ۵۰ درصد با اطلاع رسانی به جوامع مردمی، کنترل صنایع و ساختارهای مرتبط، افزایش مصرف غلات، حبوبات، سبزیجات و میوه جات به میزان ۲۵ درصد بیشتر از وضعیت کنونی، کنترل و درمان مبتلایان به فشارخون بالا، رعایت و کنترل دقیق عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، اثرگذار در کنترل این بیماری است.
پیوست خبری : اخبار علمی تغذیه و سلامت
