گردشگری روز به روز چهره ای جدید از خود به نمایش می گذارد و در قامت جدید و رو به پیشرفت خود، گردشگران دیگر به دنبال تجمل گرایی و اقامت در هتل های مجلل با ستاره های متعدد نیستند و می خواهند با اقامت در منزل خانواده های مزرعه نشین درباره فعالیت های مزرعه داری دانش کسب کنند.
گردشگری کشاورزی یا گردشگری مزرعه یکی از راهکارهای توسعه روستاها و رونق اقتصادی آن‌هاست که بر اساس آن بهبود معیشت، فرهنگ‌ها و ریشه‌های سکونتگاه های کوچک محفوظ مانده و بخش‌های از یاد رفته آن نیز احیا می شود.
به این دلیل اثرات آن فراوان است که ترویج این نوع از گردشگری می‌تواند به بهبود اوضاع زندگی و معیشت روستاییان کشاورز کمک کرده و تجربه‌ای متفاوت برای گردشگران اسیر در شهرهای بزرگ و صنعتی باشد.
هزاران مزرعه کشاورزی در گلستان و رونق گردشگری مزرعه در سال های اخیر فرصتی کم نظیر در این استان است تا در دوران پسا کرونا با ترسیم ساز و کارهای مناسب به‌دور از شتاب‌زدگی برخی از مشکلات اقتصادی و معیشتی اهالی سرزمین هیرکان را برطرف کرد .
وجود آب و هوای معتدل و مواهب طبیعی و خدادادی جنگل و جلگه و دریا در حوزه گردشگری، محصولات کشاورزی زراعی و باغی از جمله امتیازات منحصر به‌فرد گلستان است که در صورت داشتن برنامه ریزی مشخص می توان توسعه در مسیر دستیابی به توسعه پایدار از آنها بهره زیادی برد.
ظرفیت طبیعی و جاذبه های پرشمار گردشگری در گلستان همچون گنجینه ای عظیم پیش‌روی مدیران و متولیان است تا با ترسیم راهبردی مشخص از آن برای اعتلای استان و رفع محرومیت های مزمن آن استفاده کرد.
از جمله ویژگی های گلستان کشت انواع محصولات زراعی – باغی و کسب عنوان های برتر تولید در حدود ۱۵ محصول زراعی در کشور است؛ هر چند در سایر بخش های کشاورزی نظیر شیلات و آبزی پروری، زنبورداری ، پرورش کرم ابریشم ، گاو و گاومیش داری، پرورش اسب و شتر هم در زمره استان های مطرح کشور محسوب می شود که هر یک به تنهایی می تواند زمینه ساز رونق گردشگری مزرعه در استان باشد.
در گردشگری مزرع ، گردشگران با حضور در مزراع و کشترازها جهت تفریح ، کار و بازآفرینی روح و گذران اوقات فراغت می آیند.
گردشگران می آیند تا در فضای آرام و طبیعت بکر و محیط با صفا روستا از آرامش محیط با صفای روستایی استفاده کرده و شاید بامشارکت در امور مزرعه روح خود را صیقل و در همان خانه های کاه گلی روستایی لحظات خاطره انگیز برای خود ترسیم کنند.
برای برآورده ساختن این نیاز به رشد گردشگران در سال های اخیر مزارع گردشگری رونق گرفته تا علاقه مندان بتوانند با حضور در چنین مناطقی از فرهنگ اصیل روستایی بهره گرفته و چند روزی را فارغ از زندگی ماشینی به بازیابی روحی و روانی خود بپردازند.
در سال های اخیر در گلستان هم تلاش ویژه ای برای رونق این صنعت انجام شده و برخی توفیقات بدست آمده اما کارشناسان معتقدند که برای تحقق بهره وری حداکثری باید ملزومات و پیش شرط های بیشتری در توسعه این مزارع گردشگری مد نظر مدیران این بخش باشد.
در روزگاری که مردم به ویژه شهرنشینان از محدودیت های شدید و خانه نشینی های مستمر و طولانی مدت خسته شده اند، می توان با توسعه گردشگری مزرع علاوه بر مباحث اقتصادی کمک شایانی به رفع برخی دغدغه های روحی ناشی از کرونا پرداخت .
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گردشری و صنایع دستی گلستان گفت : ۱۵ پروانه بهره برداری برای مزارع گردشگری کشاورزی صادر شده و ۱۰۰ پرونده از متقاضیان در دست بررسی قرار دارد.
یاسر قندهاری ادامه داد: سال ۹۷ نخستین مزرعه گردشگری کشاورزی در گرگان کار خود را آغاز کرد و یک سال بعد موفق شدیم میزبان نخستین همایش گردشگری کشاورزی در گلستان باشیم.
به‌گفته وی برخی شهرستان ها مانند گنبدکاووس، کلاله و گرگان به سبب تنوع ظرفیتهای بخش کشاورزی مانند باغداری ،زراعت، پرورش گاو و گاومیش، اسب ، شتر و زنبورداری بیشترین متقاضی احداث مزارع گردشگری کشاورزی را ارائه کرده اند که تلاش داریم بر اساس ضوابط و ملاحظات مساعدت لازم از متقاضیان انجام شود.
قندهاری گفت : گردشگری کشاورزی از جمله بخش های گردشگری است که ورود به تخصصی به آن نیاز به تغییر کاربری فعالیت پایه نیاز ندارد و متقاضیان با تکیه بر کاربری بدوی عرصه با ایجاد ارزش افزوده از طریق گردشگری رونق اقتصادی و اشتغال ایجاد می کنند.
وی ادامه داد : واحدهای گردشکری کشاورزی گلستان با توجه به توان و ظرفیت داخلی از استقبال خوب گردشگران برخوردار هستند که بعنوان نمونه می توان به بازدید گردشگران از مزرعه توسکا اشاره کرد که این رقم در روزهای پایانی هفته به رقمی معادل ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر می رسد.
قندهاری با اشاره به اتمام طرح آمایش گردشگری در گلستان گفت : براساس چشم انداز ترسیمی امسال ۴۸ مزرعه گردشگری کشاورزی در گلستان ایجاد خواهد شد.
استاد رشته گردشگری دانشگاه های گلستان به گفت : مزارع گردشگری عمر زیادی ندارند و در دهه ۹۰ میلادی در اروپا خود را آغاز کردند و پس از چندین سال با خلاقیت شرکت های خصوصی پای این صنعت نوین به کشور و گلستان گشوده شد.
مهدی سقایی یادآور شد : در ایران برخی از مناطقی که فعالیت های زراعت ، کشاورزی و دامداری سابقه زیادی دارند، موفق شدند گردشگری مزرعه را راه اندازی کرده و به موفقیت های زیادی هم برسند.
وی تصریح کرد: باید بپذیریم که رونق گردشگری مزرعه در کشور بیشتر از آنکه یک برنامه ریزی از سوی حاکمیت و دولت باشد مبتنی بر موقعیت شناسی و نگاه ویژه بخش خصوصی است .
سقایی گفت : پس از دستاوردها و اقبال عمومی مردم به گردشگری مزرعه دولتمردان هم به فکر حمایت از این صنعت نوپا بر آمدند اما این طرح گرفتار یک اشکال بنیادی شد.
این استاد دانشگاه افزود : چشم انداز و انتظار نادرستی که برای اکوتوریسیم و بوم گردی ها ترسیم شد برای گردشگری مزرعه هم طرح ریزی شد و تلاش شد تا هر مزرعه و مزرعه داری را به عنوان یک فعال گردشگری مزرعه پذیرا باشیم.
به گفته وی وضع قوانین این بخش به نوعی بود که ضوابط و پیش شرط های آن قابل تفسیر همگانی است و این یک چالش جدی محسوب می شود.
سقایی تاکید کرد که صرف داشتن یک مزرعه پتانسیلی برای ایجاد یک مزرع گردشگری نمی شود و کارشناسان متولی نباید کیفیت را فدای کمیت در کار کنند.
وی اضافه کرد :گردشگری مزرعه در کشورهایی نظیر استرالیا و هند در قالب ساز و کارهای مشخص رشد فزاینده ای داشته و در ایران هم ضرورت دارد تا این ساز و کارها و پیش شرط ها بومی سازی شده و رشد فعالیت ها بر اساس یک چارچوب منطقی انجام شود.
وی اظهارداشت : در توسعه گرددشگری مزرعه باید از تجربه بخش خصوصی استفاده کنیم تا مزارع با مکان یابی منطقی و معقول و سرمایه گذاری کافی و توسعه زیر ساخت ها به یک برند گردشگری تبدیل شود.
سقایی ادامه داد: رقابت ناصحیح ، کاهش منابع مالی برای تسهیلات و کمبود زیرساخت ها از جمله تبعات گسترش قارچ گونه این مزارع است.
این استاد دانشگاه یادآور شد : باید پذیرفت که آمارها دلیلی بر موفقیت پروژه ها نمی شود و نباید اجازه دهیم بلایی که در حوزه بومگردی اتفاق افتاد دوباره تکرار شود، هر چند در زمان حاضر بازپرداخت تسهیلات در بخش بومگردی تمدید می شود اما گسترش روزافزون بومگردی ها ، مشکلاتی را برای مالکان آن ایجاد خواهد کرد به نحوی که درآمدی و عایدی اندک آن امکان بازپرداخت تسهیلات را برای فعالان این حوزه سخت می کند.
سقایی ادامه داد : برای رونق گردشگری مزرعه باید یک اصل را سرلوحه قرار دهیم ، گردشگری باید ایجاد شغل کند، گردشگری باید ضریب تکاثری درآمد به همراه داشته باشد تا به راهبرد های ترسیمی در بخش گردشگری دست پیدا کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در زمان حاضر ضریب تکاثری درآمد در گلستان کمتر از متوسط کشوری است که یکی از بخش هایی که می تواند به توسعه اقتصادی گلستان کمک کند بخش گردشگری است و باید با سرمایه گذاری و توسعه زیر ساخت ها ، بهره وری حداکثری از صنعت گردشگری حاصل کنیم.
وی گفت: در برخی مواقع چنین برداشت می شود که می خواهیم کل گلستان را به مرکز گردشگری تبدیل کنیم اما توسعه روز افزون مناطق نمونه گردشگری ، روستاهای هدف گردشگری ، بومگردی ها و مناطق گردشگری باید بر اساس یک چارچوب باشد.
به گفته وی هر چند گلستان در زمینه گردشگری روستایی ، اکوتوریسم و گردشگری مزرعه ظرفیت های زیادی دارد اما باید حواسمان باشد که چتر گردشگری را بر اساس منابع مالی و زیر ساختها توسعه دهیم.
بیش از ۲۰۰ هزار خانوار بهره بردار در حوزه کشاورزی گلستان در بخش های مختلف مشغول فعالیت هستند که می توان از این ظرفیت ارزشمند برای رونق اشتغال و توسعه اقتصادی استان بهره گرفت.
گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی و سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد و معادل ۳۸ درصد اشتغال خالص گلستان به بخش کشاورزی اختصاص داده است.
