به گفته مسئولان کشاورزی استان اردبیل ، میزان خسارت خشکسالی به بخش کشاورزی استان درسال زراعی جاری بیش از 40 هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود.
استان اردبیل کمتر از یک درصد مساحت ایران را دارد ولی با تولید سالانه ۴.۵ میلیون تن انواع محصول کشاورزی، چهار درصد تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده و بخش کشاو.رزی مهمترین محور توسعه‌ای استان می باشد.
با وضعیت حاکم بر استان از نظر بارش، کشاورزان استان روزهای سختی را سپری می‌کنند.
خلیل نیکشاد رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل خشکسالی سال زراعی جاری را شدیدترین خشکسالی نیم قرن اخیر در این منطقه اعلام کرده و گفت: هنوز خسارت خشکسالی به بخش‌های مختلف کشاورزی استان به طور دقیق برآورد و دامنه خسارت این پدیده همچنان ادامه دارد.
وی با اشاره به کاهش کم‌سابقه بارش در سال گذشته بویژه فصل بهار امسال در استان اردبیل گفت: این کاهش بارندگی علاوه بر کشت و زرع، مراتع استان را نیز تحت تاثیر قرار داده و مزارع و باغات استان در تابستان نیز با توقف و یا تنش جدی کم‌آبی و تولید روبه‌رو شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: در پی خشکسالی شدید، کشت بهاره محصولات زراعی دیم در منطقه مغان در شمال استان اردبیل به شدت خسارت دیده و در دشت اردبیل نیز تنها یک بار امکان آبیاری مزارع برای سیب‌زمینی و سایر محصولات وجود دارد.
وی با اشاره به کاهش ذخایر آب پشت سدهای سبلان، احمدبیگلو، گیوی و سایر سدهای کوچک و معیشتی استان افزود: در شرایط موجود امکان آبیاری مزارع و باغات استان بسیار محدود شده و شرایط سختی برای محصولات و زراعت تابستانه در استان به وجود آمده است.
استانی که به بارش‌های سنگین برف، باران ، رودها و چشمه‌های پرآبش مشهور بود اکنون یکی از مناطق کم‌بارش در کشور بوده و از یک دهه پیش گرفتار پدیده خشکسالی و کاهش شدید ذخایر آب‌های زیرزمینی است.
بر اساس شاخص و آمارهای اعلامی وزارت نیرو و هواشناسی؛ استان اردبیل هم‌اکنون جزو ۶ استان کم‌بارش کشور است.
استان اردبیل مثل سال‌های گذشته پارسال در پاییز و زمستان و بهار امسال شاهد کاهش بارش و در نتیجه کاهش رواناب‌ها و حجم سدهای تاثیرگذار در استان بوده است.
به گفته مدیرکل هواشناسی استان اردبیل ، بارش سال زراعی جاری در استان ۲۳۰ میلیمتر بوده است که نسبت به بلند مدت و سال گذشته این میزان ۲۴ درصد کاهش دارد.
سیاوش محمدی با پیش بینی تابستان کم بارش در استان اردبیل افزود: ۸۰ درصد استان درگیر خشکسالی در حد متوسط و شدید است.
در این حال بر اساس آمار مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران، استان اردبیل در بین ۳۱ استان کشور از نظر آمار مقایسه‌ای بارش‌های رخداده در اوایل سال جاری در جایگاه ۲۵ کشور قرار گرفته بود.
از نظر بارندگی، استان اردبیل در مقایسه با استان‌های شمال‌غرب کشور، شامل استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، زنجان که به لحاظ اقلیمی در شرایط نسبتا مشابهی می‌باشند، در جایگاه چهارم قرار دارد.
بنا به اعلام مسئولان امور آب استان اردبیل، کاهش ۵۰ درصدی بارش در استان اردبیل منجر به کاهش حجم ذخیره سدهای استان اردبیل شده است و این در حالی است که در سال‌های گذشته اکثریت سدهای استان سر ریز شده بودند.
عباس جنگی مرنی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل گفت: میزان آب ورودی به سدها ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش نشان می‌دهد به طوریکه در حال حاضر حدود ۳۴ میلیون متر مکعب آب در پشت سد یامچی اردبیل وجود دارد.
وی همچنین اضافه کرد: کمبود آب در دشت اردبیل نگران کننده بوده و باید برای جبران و نیز صرفه‌جویی در مصرف آن تدابیر جدی اتخاذ شود.
جنگی مرنی با بیان اینکه دشت اردبیل با کمبود آب زیر زمینی مواجه است، افزود: مصرف آب در این دشت آنقدر زیاد بوده که سهم پنج سال آینده را نیز شامل می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با اشاره به وضعیت بارش در استان اردبیل افزود: این استان امسال جزو استان‌های کم‌بارش کشور بوده و باید با تمام توان از منابع موجود آب در اردبیل حفاظت و صیانت شود.
وی با بیان اینکه مصرف بی‌رویه و غیرعلمی از منابع آبی بویژه در بخش کشاورزی حجم زیادی از آب را هدر داده و از ذخایر آن می‌کاهد ، اضافه‌کرد: با وجود خشکسالی چند سال اخیر و کاهش منابع، مصرف بی‌رویه آب در این استان همچنان ادامه داشته و این امر نگران‌کننده است.
فرزاد قلندری ،معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل هم گفت: منابع آبی در این استان به سبب کمبود بارش و مصرف بی‌رویه بطور چشمگیری کاهش یافته است.
وی افزود: مصرف آب استان اردبیل در دهه اخیر بیشتر شده و با شیب تند هم بالا می‌رود و همین امر باعث شده منابع آبی کاهش پیدا کند.
قلندری اظهار کرد: بیشترین مصرف آب استان مربوط به بخش کشاورزی است و برای استفاده بهینه از آب در این حوزه راهکارهای الگوی تغییر کشت مدنظر قرار گرفته و کمیته مقابله با سازگاری تشکیل شده است.
وی بیان‌کرد: تنها راه جلوگیری از استفاده غیرمجاز از منابع آب در این دشت، عمل به قانون و تنگ کردن فضای سوء‌استفاده برای قانون‌شکنان است.
راهکار رفع بحران و اقدامات دولت در این زمینه
کارشناسان و مقام‌های مسوول در استان معتقدند که در شرایط رو به بحران آب در این استان می‌بایست اقدامات پیشگیرانه و علمی برای تامین آب مورد نیاز در کشاورزی، مصارف خانگی، جبران ذخیره سفره‌های آب زیرزمینی و مدیریت مصرف صحیح صورت گیرد.
به گفته آنها، تغییر الگوی کشت ،کشت گیاهان دارویی ،کشت گلخانه‌ای ،تغییر الگوی فضای سبز ،بازنگری در طرح‌های نیمه‌تمام بخش کشاورزی، کاهش مصرف آب کشاورزی و کاهش مصرف آب در فضای سبز، صرفه‌جویی در مصرف خانگی و آشامیدنی از جمله راهکارهای در بهینه‌سازی مصرف است.
فرماندار اردبیل هم با بیان اینکه خشکسالی بخش کشاورزی را تهدید می‌کند افزود:کشاورزان ضمن استفاده بهینه از آب در اراضی نسبت به بیمه محصولات خود اقدام کنند تا در صورت احتمال خشکسالی بخشی از خسارت ها از طریق صندوق بیمه کشاورزان جبران شود.
مسعود امامی یگانه با اشاره به چرخه طولانی تصفیه و تامین آب برای شهروندان و هزینه بالای تامین آن برای دولت بیان کرد: : تنها ۱۵ درصد از هزینه آب آشامیدنی از مردم دریافت می شود و ضروری است با فرهنگ‌سازی و آموزش از هدررفت آب سالم جلوگیری کرد.
خلیل نیکشاد نیکشاد رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل هم با تاکید بر ضرورت ترویج کشت محصولات کم‌آب بر و توسعه کشت گلخانه‌ای برای کاهش خسارت خشکسالی اظهار کرد: در صورت تداوم خشکسالی جاری در سال زراعی آینده، بخش عظیمی از کشت و زرع در استان اردبیل متوقف خواهد شد.
علی مراد اکبری معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در این باره گفت: امسال ۱۵ هزار میلیارد ریال اعتبار برای مقابله با پدیده کم‌آبی و خشکسالی در بخش کشاورزی کشور تخصیص یافته است.
وی افزود: این عتبار برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌کاره کشاورزی، اجرای طرح‌های آبیاری نوین کشاورزی و کمک به جبران بخشی از خسارت وارده ناشی از خشکسالی به کشاورزان و باغداران تخصیص یافته است.
اکبری با اشاره به اهمیت اجرای طرح‌های نوین آبیاری بیان کرد: برای ترویج استفاده از روش‌های آبیاری نوین به جای سنتی در سال‌های اخیر تلاش زیادی شده و تاکنون بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور به سامانه نوین آبیاری مجهز شده است.
وی اظهارکرد: آبیاری تحت فشار یکی از مهمترین پروژه‌های وزارت جهاد کشاورزی است که در صورت عدم اجرای این پروژه‌ها، کشور به لحاظ ادامه خشکسالی در سال‌های آتی و همچنین در بحث امنیت غذایی قطعا دچار مشکل می‌شد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی خطاب به مدیران آب و خاک استان‌ها گفت: انتظار این است که تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام در این بخش همانند اجرای سدهای معیشتی زمان‌بر و فرسایشی نشود و با رعایت نکات فنی به سرعت نسبت به تکمیل این پروژه‌ها اقدام شود هر چند که در اجرای پروژه‌ها نباید کیفیت را فدای کمیت کرد و نظارت بر انجام پروژه‌ها در مرحله مطالعات و اجرا باید مدنظر قرار گیرد.
وی با تاکید بر مدیریت آبیاری در بحث سامانه‌های تحت فشار و یا کم‌فشار افزود: آموزش در همه سطوح (مدیران ، کارشناسان و بهره‌برداران) ، بازنگری در تعیین صلاحیت شرکت‌های طراحی و اجرا ، ظرفیت‌سازی نیروی انسانی، اصلاح شاخص‌های توزیع اعتبار و حمایت از خلاقیت‌ها و روش‌های بومی از جمله مواردی است که در اجرای طرح‌های آبیاری نوین باید مدنظر قرار بگیرد.
وی با اشاره به ادامه بررسی کارشناسان بیمه برای تعیین میزان خسارت وارده افزود: اگر در ایام پیش رو بارندگی کافی در استان اردبیل اتفاق نیفتد، خسارت بخش کشاورزی از خشکسالی بسیار بالاتر خواهد رفت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، کشاورزی را صنعت دارای ریسک بالا خواند و با اشاره به اهمیت بیمه مزارع و محصولات در جبران خسارت کشاورزان بیان کرد: پارسال در اواخر فصل داشت محصول، مزارع گندم استان اردبیل به علت کمبود بارش و گرم شدن ناگهانی هوا دچار خسارت جدی شد و از طریق صندوق بیمه محصولات کشاورزی کشور یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال خسارت به زارعان منطقه این منطقه پرداخت شد.
فرماندار اردبیل با بیان اینکه اجرای طرح‌های آبیاری مدرن علاوه بر تغییر شیوه کشت و افزایش راندمان تولید محصولات کشاورزی زمینه مصرف بهینه آب در روستاهای اردبیل را فراهم می‌کند افزود: تامین آب سالم و پایدار اردبیل در دستور کار است که با جذب اعتبارات لازم این طرح‌ها اجرایی خواهد شد.
استان اردبیل ۱۸ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که معادل ۱.۰۹ درصد از مساحت کل کشور ایران است.
۴۳.۶ درصد از مساحت این استان شامل ۸۱۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی، ۵۰.۴ درصد معادل ۹۴۹ هزار هکتار مرتع، ۳.۵ درصد برابر ۶۳ هزار هکتار جنگل و مابقی نیز مربوط به سایر کاربری‌هاست.
اراضی زراعی استان به مساحت ۷۸۰ هزار هکتار است که ۵۱۵ هزار هکتار آن به صورت دیم و ۲۲۵ هزار هکتار آن نیز به صورت آیی کشت می‌شود و در ۴۰ هزار هکتار از اراضی این استان نیز باغ احداث شده است.
محصول گندم با حدود ۲۹۹ هزار هکتار، بیشترین سهم اراضی کشت محصول کشاورزی در استان اردبیل را دارد.
اردبیل در تولید بسیاری از ارقام از جمله رتبه اول تولید عدس، رتبه اول تولید کلزا، رتبه دوم تولید سیب زمینی، رتبه سوم تولید عسل، رتبه پنجم تولید چغندر قند، رتبه هفتم تولید حبوبات و رتبه هفتم تولید گندم و جو را دارد.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
