سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل یا فائو این آفت را یکی از چهار عامل تهدید امنیت غذایی در دنیا معرفی کرده است و دست اندرکاران پژوهش و تحقیقات در مقابله با این سوسک قاتل نخل ها، از فناوری های حرارتی، صوتی و دیگر ابزارها از جمله پهپاد برای شناسایی درختان آلوده بهره می گیرند.
گفته می شود، شناسایی به موقع درختان آلوده در مقابله با این سوسک بسیار اهمیت دارد زیرا از قدرت سرایت تصاعدی برخوردار است.
به لحاظ اهمیت و گستره این آفت، کشورمان در قالب ستاد ملی مدیریت آفت سرخرطومی حنایی خرما با کمک موسسه های ملی تحقیقات گیاهپزشکی، تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، پژوهشکده حفاظت آبخیزداری و یک شرکت دانش بنیان که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می کند به پیشرفت های چشمگیری در شناسایی درختان آلوده به این آفت دست یافته است.
شروع عملیاتی این تحقیقات از مهرماه و در جنوب کرمان بوده است و شناسایی درختان آلوده با استفاده از سنجش از راه دور صورت می‌گیرد.
دبیر ستاد هوشمندسازی کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در این راستا گفت: آفت سوسک سرخرطومی حنایی خرما آفتی بسیار خطرناک و در حال گسترش در سطح کشور است لذا شناسایی درختان آلوده در مرحله اولیه آلودگی اهمیت خاصی دارد تا به‌موقع آفت مدیریت شود.
حسین فرازمند که طی روزهای اخیر به جیرفت سفر کرده است در مصاحبه ای خبری افزود: موسسه های ملی تحقیقات گیاهپزشکی کشور، تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، پژوهشکده حفاظت آبخیزداری و یک شرکت دانش بنیان که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت دارد به ما کمک می کنند.
وی یادآور شد: هدف این است که بتوانیم با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای بتوانیم درختان را در مراحل اولیه آلودگی شناسایی کنیم.
فرازمند ادامه داد: برای این کار باید یک سری تصاویر با دقت و رزولوشن(کیفیت) بالا به دست بیاوریم که از پهپادهای مختلف استفاده می کنیم.
وی افزود: پهپادهای سنجش حرارتی، ابر طیفی و چند طیفی در کنار نقشه برداری که بتوانیم مراحل مختلف آلودگی از مرحله اولیه، متوسط و شدید و نوع ارقام درختان را شناسایی کنیم تا تنش های درختان مشخص شود مورد استفاده قرار می گیرد.
دبیر ستاد هوشمندسازی کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اضافه کرد: با اطلاعاتی که به دست می آوریم تلاش می کنیم با کمک هوش مصنوعی به یک الگوریتم برسیم تا با کمک تصاویر ماهواره‌ای نخلستان ها پایش و درختان در معرض آلودگی شناسایی شوند.
وی بیان کرد: الگوریتمی که به دست می آید برای کل نخلستان های کشور قابل تعمیم است.
فرازمند افزود: این کار از مهرماه شروع شده و در بازه‌های زمانی و فصل های مختلف انجام می شود تا با کامل تر شدن اطلاعات زمینی، الگوریتم دقیق‌تر شود و تا سال ۱۴۰۴ به خروجی اولیه برسیم.
استفاده از صوت در شناسایی
وی ادامه داد: در بخش دیگری از کار هم در تحقیقات فنی و مهندسی براساس صوت حاصل از فعالیت آفت در داخل درخت به شناسایی درختان آلوده و مراحل مختلف آن پی می برند.
هزار هکتار از نخلستان های کشور آلوده به سوسک سرخرطومی
دبیر ستاد ملی مدیریت آفت سرخرطومی حنایی خرما هم گفت: فائو این آفت را به عنوان یکی از چهار عامل تهدید امنیت غذایی در دنیا معرفی کرده است.
کاظم محمدپور افزود: خسارت این آفت شدید است و پیچیدگی های زیادی دارد که در مراحل اولیه به‌راحتی قابل شناسایی نیست.
وی تصریح کرد: در کشور ۸۵ هزار هکتار از نخیلات آلوده به این آفت است که از این مقدار ۵۳ هزار هکتار در شرایط بحرانی و یکی از نقاط بحرانی کشور، منطقه جنوب کرمان است که بعد از سیستان و بلوچستان در مرتبه دوم قرار دارد.
محمدپور ادامه داد: در جنوب کرمان سال گذشته سه هزار و ۵۰۰ درخت آلوده شناسایی کردیم.
تخصیص اعتبار همگام با خطر آفت نیست
وی یادآور شد: هیات دولت سال گذشته ۳۰۰ میلیارد ریال برای مقابله با این آفت در کل کشور تصویب کرد و اعتبار برای هر استان مشخص شد که تاکنون تنها ۱۵۰ میلیارد ریال تخصیص پیدا کرده است.
دبیر ستاد ملی مدیریت آفت سرخرطومی حنایی خرما افزود: از جمله کارهای انجام شده سایت های پیشگیری با توری سیمی است که یک سایت در جیرفت و سایتی دیگر در منوجان ایجاد شد.
وی ادامه داد: از سال گذشته تا الان که این توری ها بسته شدند ما در این درختان آلودگی نداشته ایم و این یکی از روش های پیشگیری به شمار می رود.
محمدپور بیان کرد: یک چالش برای ما شناسایی زودهنگام درخت آلوده است و برای درمان هم از قرص استفاده می شود اما درمان هر درخت سه میلیون ریال نیاز دارد.
وی یادآور شد: مشکلی وجود دارد که برخی از باغ‌ها در منطقه رها شده اند به عنوان مثال یک باغ رها شده ۳۰ درخت آلوده داشت که سه ماه هم از آلودگی آنها گذشته است و به منبع آلودگی تبدیل شده که می تواند سه هزار درخت دیگر را آلوده کند بنابراین به سرعت باید تدبیر شود چون این آفت حالت تهاجمی دارد.
محمدپور ادامه داد: در شیوه صوتی شناسایی آفت، به دنبال طراحی دستگاهی ساده با قیمت مناسب هستیم که بتوانیم به باغدار ارائه دهیم و بتواند تک تک درخت ها را به موقع شناسایی کند.
وی بیان کرد: در شیوه استفاده از پهپاد هم دنبال این هستیم کارشناسان بتوانند در یک مرکز پای مانیتور(نمایشگر) باغ ها را رصد کنند که نیاز به اعتبار و حمایت دارد.
سوسک سرخرطومی حنایی درختان نخل آفتی بسیار پنهان و تهاجمی است به شکلی که اگر به شیوه های ویژه این آفت شناسایی نشود دیگر کار از کار می گذرد و درخت از بین می رود، آن وقت مشخص می شود که نخل آلوده به این سوسک بوده است.
شیوه کار این آفت به این صورت است که سوسک در داخل بدنه این درخت از آن تغذیه می کند و به مرور شرایطی ایجاد می کند که درخت نمی تواند به زندگی ادامه دهد.
