دکتر علیرضا عباسی، نماینده مردم کرج، در برنامه راه روشن از رشد ۶ برابری تولیدات محصولات کشاورزی خبر داد و گفت: اول انقلاب ۲۰ میلیون تن تولید محصول کشاورزی داشتیم و امروز به ۱۲۰ میلیون تن تولید رسیده است.
دکتر عباسی با اشاره به اینکه سطح زمین‌های زیرکشت بیش از ۱۵-۱۰ درصد افزایش نداشته است دلیل این پیشرفت را به کارگیری دانش در حوزه کشاورزی عنوان کرد و در ادامه گفت: «۱۲۰ میلیون تن تولید داریم که ۴۰ میلیون تن آن محصولات غیر زراعی و حدود ۸۰ میلیون تن آن محصولات زراعی است. با ۵۰ میلیون تن غلات، علوفه و محصولات دیگری که نیازداریم را تولید می‌کنیم و ۲۸ میلیون تن دیگر سبزی و صیفی است. در کنار این ۱۲۰ میلیون تن تولید، حدود ۳۱ میلیون تن واردات هم داریم که ۲۸ میلیون تن آن کالای اساسی است. کمتر از ۱۰ میلیون تن هم صادرات داریم.»
نماینده مردم کرج ادامه داد: «اگرمی خواهیم به تولید داخل کشور توجه بکنیم باید بین تولید، صادرات و واردات تعادل برقرار کنیم. یعنی باید سعی کنیم جلوی ۳۰ میلیون تن واردات را بگیریم. برخی می‌گویند برای جبران ۳۰ میلیون تن واردات باید جلوی صادرات را بگیریم، اما سوال این است که ما چقدر سطح زیر کشت سبزی و صیفی داریم و اگر این را حذف کنیم چقدر جبران می‌شود؟ ما از کل ۱۶ میلیون هکتار سطح زیر کشت محصولات کشاورزی، ۸۰۰ هزار هکتار سطح زیر کشت سبزی و صیفی داریم یعنی کمتر از ۷-۶ درصد. از این ۸۰۰ هزار هکتار سطح زیرکشت سبزی و صیفی، حدود ۲۸ میلیون تن تولید سبزی و صیفی داریم که ۲۴ میلیون تن آن در داخل مصرف می‌شود و تقریبا ۵/۳ میلیون تن آن صادر می‌شود. ما می‌خواهیم جلوی واردات ۳۰ میلیون تنی محصولات را بگیریم، اما برای ۸۰۰ هزار هکتاری برنامه ریزی می‌کنیم که ۸۵ درصد آن در داخل مصرف می‌شود؛ یعنی در کل برای ۵/۳ میلیون تن برنامه ریزی می‌کنیم که به نظر من ۳۰ میلیون تن را جبران نمی‌کند. همه این کار‌ها (برنامه ریزی برای الگوی کشت، تعرفه گزاری روی محصولات و سایر محدودیت ها) برای این است که اولا ۳۰ میلیون تن واردات داریم؛ دوما کمبود آب داریم. در کشور ما متوسط بارندگی حدود ۲۵۰-۲۴۰ میلی متر است که اگر ضرب در مساحت کشور بکنیم معادل ۴۱۰-۴۰۰ میلیارد متر مکعب آب است. تقریبا کمتر از ۱۰۰ میلیارد از آن (کمتر از ۳۰ درصد) در حوزه کشاورزی، صنعت، شرب و فضای سبز استفاده می‌شود پس باید بهره‌وری آب و محصولات را افزایش بدهیم.»
به گفته عباسی، با نفوذ۳۰_۲۰ درصدی دانش و فناوری در حوزه کشاورزی، در تولید محصولات پیشرفت زیادی می‌کنیم.
تلاش برای هیچ!
عباسی در پاسخ به این سوال که اگر هندوانه صادر نشود چقدر میتوان محصول تولید کرد گفت: «حتی اگر کل صادرات را متوقف کنیم معادل است با ۱۵ درصد از سطح زیر کشت یعنی ۱۵۰ هزار هکتار از ۸۰۰ هزار هکتار که این سطح در خوشبینانه‌ترین حالت ۶۰۰ هزار تن گندم یا ۳۰۰_۲۰۰ هزارتن دانه روغنی تولید می‌کند و این اعداد آنقدر بزرگ نیستند که روی آن سرمایه گذاری بشود.»
نماینده مردم کرج درباره آثار این تصمیمات با توجه به از دست رفتن درآمد و شغل‌ها گفت: «تقریبا ۳/۱ میلیارد دلار از صادرات محصولات کشاورزی ارز آوری داریم که عدد قابل توجهی است. ما باید بحث صادرات، ارز کشور و کشاورزانی که در یک منطقه فعالیت میکنند را در نظر بگیریم و الگوی کشت را بر اساس پتانسیل هر منطقه پیاده کنیم و نباید فکر کنیم که ۱۵_۱۰ میلیارد دلار واردات، ۳/۱ میلیارد دلار حدف شده ناشی از صادرات را جبران می‌کند. »
در ادامه علیرضا عباسی به این سوال که آیا وزارت جهاد کشاورزی مجوز چنین کاری را دارد یا خیر و اینکه آیا می‌شود این طرح را متوقف کرد پاسخ داد: «در ماده ۲۳ احکام دائمی اشاره می‌شود که نمی‌توانیم هیچ محدودیتی برای صادرات کالا‌های مجاز اعمال کنیم و دولت نمی‌تواند تعرفه در نظر بگیرد مگر اینکه در شورای اقتصاد مطرح شود و وزارت جهاد دلایل قانع کننده داشته باشد و اگر مصوب شد ۳ ماه بعد اعمال شود که اینجا رعایت نشده است. طبق یکی از تبصره‌های بودجه ۱۴۰۱، اگر برای کالا‌های صادراتی کشاورزی محدودیتی اعمال بکنیم حتما باید ۶ ماه قبل اعلام شود. این دو مورد اتفاق نیفتاده پس طبق قانون عمل نشده است.» در پایان نیز عباسی تاکید کرد که بر اساس اسناد بالا دستی باید به سمتی برویم که در تولید کالا‌های اساسی به خودکفایی برسیم چرا که این کار برای قوی شدن کشور نیاز است.
هندوانه، میوه‌ای بد نام
در ادامه برنامه گفت و گویی صورت گرفت با محمد جواد مویدیان، پژوهشگر اقتصادی. مویدیان با بیان اینکه سیاست وزارت جهاد کشاورزی برای مدیریت صادرات و تولید محصولات جالیزی به کار گرفته شده است افزود: «هر سیاست یک هدف و روش و نتیجه‌ای دارد. این سیاست هم باید مبتنی بر اهداف و برای دستیابی به نتیجه‌ای باشد که در حال حاظر شاهد این سیاست مشخص و هدف مشخص نیستیم.
مویدیان با اشاره به اینکه الگوی کشت، هفته گذشته تدوین و ابلاغ شد گفت: «قبلا هم مشکل تدوین و ابلاغ الگوی کشت نداشتیم و اقدامات بعد از تدوین مهم است و دولت باید برای آن برنامه داشته باشد؛ مثلا اینکه چه روش اجرایی برای تضمین اجرای الگوی کشت در مزرعه‌ها وجود دارد.» این پژوهشگر اقتصادی معتقد است: «سیاست‌های تشویقی اثر بهتر و بیشتری دارند، چون کشنده هستند؛ اما سیاست‌های تنبیهی معمولا بازدارنده هستند و این دو باید در تعادل باشند. اینکه تصور کنیم با سیاست‌های قهری و سلبی به سمت هدف مطلوب حرکت می‌کنیم ادعای کاملی نیست؛ ممکن است در اثر محدودیت‌ها به سمت تولید یک محصول نروند، اما دلیل کاملی نیست که به سمت تولید محصول مورد نظر ما بروند.» مویدیان در پایان گفت: «طبق قانون، روی محصولی می‌شود تعرفه گذاری کرد که به آن یارانه تعلق گرفته باشد و این تعرفه‌ای که در نظر گرفته شده است معلوم نیست با چه محاسبه‌ای به دست آمده است. به هرحال موضوع تعرفه گذاری که به عنوان فضای قهری مطرح می‌شود در یک فضای مبهم و با هدف نامشخصی است که آیا ما در ادامه تبصره ۸ قانون بودجه حرکت می‌کنیم که تعرقه آن نیم درصد است در صورتی که ما ۱۰۰ درصد تعرفه وضع کرده ایم. در جدید‌ترین داده‌های منتشر شده از سامانه نت وات مشخص است که برای هرکیلوگرم هندوانه، ۱۸۷ لیتر آب مصرف می‌شود در صورتی که برای تولید یک کیلو گرم شکلات، ۱۷۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. موضوع بعدی این است که به ازای تولید و صادر نکردن این محصولات چه کاری قرار است انجام دهیم؟ اگر در آن زمین‌ها محصولات اساسی بکاریم قطعا باید درآمد کشاورزی را جبران کنیم. کل سطح زیر کشتی که محصولات جالیزی آن صادر می‌شود ۹۰ هزار هکتار است. الان بین ۲۰_۱۰ میلیون هکتار زمین مستعد کشت دیم داریم که رها شده است یا زمین‌های دیگری که در دست ارگان یا افراد است را فراموش کردیم و روی ۹۰ هزار هکتاری کار می‌کنیم که در مقابل آن‌ها عددی به حساب نمی‌آید. در این تعرفه گذاری نیاز است که روش ها، اهداف و مقدار تعرفه‌ای که قرار است در نظر گرفته شود مشخص و شفاف باشد.»
