سرشماری کشاورزی، فرایند گردآوری اطلاعات از فعالیت های مختلف کشاورزی در بخش های زراعی، باغی، دام، طیور و آبزیان از بهره برداران کشاورزی است.
سرشماری عمومی کشاورزی به عنوان دومین طرح آماری بزرگ کشور پس از سرشماری نفوس و مسکن و مهمترین فعالیت آماری بخش کشاورزی است.
اطلاعات حاصل از این سرشماری، تامین کننده نیازهای چارچوبی و آمار پایه این بخش در سطح کوچکترین واحد جغرافیایی مورد نیاز مرکز آمار ایران، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان های متولی تنظیم بازار، برنامه ریزان، پژوهشگران است.
برای برنامه ریزی درست در بخش کشاورزی، نیاز به اطلاعات دقیق و به هنگام در سطح آبادی ها و شهرها است که فقط از سرشماری عمومی به دست می آید.
بر اساس آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۳ اجرا شده، بیش از چهار میلیون بهره بردار کشاورزی در کشور وجود داشته که ۹۰ درصد از بهره برداری های کشاورزی متعلق به مناطق روستایی بوده است.
سابقه اجرای سرشماری عمومی کشاورزی در ایران نشان می دهد که تاکنون پنج مرحله سرشماری در سالهای ۱۳۵۲ ،۱۳۶۷ ،۱۳۷۲ ،۱۳۸۲ با استفاده از ابزار کاغذی و در سال ۱۳۹۳ با استفاده از ابزار الکترونیکی همچون تبلت، اجرا و نتایج آن در سطح معرفی سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ کوچکترین واحد جغرافیایی (شهر و آبادی) منتشر شده است.
اهمیت اجرای سرشماری عمومی کشاورزی برای آن است که در این سرشماری اطلاعات مهمی از فعالیت های کشاورزی کشور در سطح کوچکترین واحد جغرافیایی ارائه می شود که فقط با اجرای سرشماری قابل حصول است.
با توجه به فاصله گرفتن از آخرین سرشماری و تحولات سریع بخش کشاورزی، اجرای سرشماری در سال ۱۴۰۳ ضرورتی اجتناب ناپذیر است، اما برخی از دلایل دیگری که اجرای سرشماری در سال ۱۴۰۳ را دو چندان می کند، مطابق ماده ۳ قانون مرکز آمار ایران و ماده ۱۰ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور (بهمن ۱۳۹۵) به منظور حفظ سری زمانی آمارهای بخش کشاورزی و به هنگام سازی بهره برداران کشاورزی، سرشماری یاد شده باید در پاییز سال ۱۴۰۳ اجرا شود.
مقایسه سرشماری های کشاورزی در کشورها نشان می دهد که ایران به لحاظ تعداد سرشماری در منطقه آسیا با پنج سرشماری جزو کشورهای پیشرو است.
مطابق توصیه سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) سرشماری کشاورزی باید در بازه های زمانی حداکثر ۱۰ ساله انجام شود، این درحالیست که در برخی از کشورها مانند آمریکا، ژاپن، چین و کانادا، سرشماری کشاورزی هر پنج سال یک بار انجام می شود.
طرح های آمارگیری نمونه ای کشاورزی به ویژه طرح های خانواری و مقیاس بزرگ مانند آمارگیری های باغداری، زراعت، دامداری و طرح های ویژه حساب های اقتصادی مانند جدول داده- ستانده با استفاده از چارچوب سرشماری اجرا می شود.
نتایج طرح های یادشده نشان می دهد تغییرات چارچوب سرشماری عمومی کشاورزی ۱۳۹۳ موجب افزایش خطای نمونه ای در طرح های مذکور در سال های اخیر شده است و اجرای نامنظم سرشماری موجب به هم خوردن سری زمانی مطالعات خواهد شد و پیش بینی های مبتنی بر سری زمانی را با خطا رو به رو خواهد کرد.
اهداف سرشماری عمومی کشاورزی، تهیه چارچوب آماری برای آمارگیری های نمونه ای، تولید اطلاعات ساختاری در سطوح جغرافیایی کوچک با قابلیت ارائه در طبقه بندی های چند بعدی و فراهم کردن سرجمع ها و اطلاعات کلی برای سنجش برآوردهای بین سرشماری ها و سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ است.
سرشماری عمومی کشاورزی سال ۱۴۰۳ از ۱۲ آبان ماه شروع و قرار است به مدت ۴۵ روز ادامه یابد و نتایج آمار سرشماری عمومی کشاورزی از بهره برداران بخش کشاورزی اوایل سال ۱۴۰۴ به‌طور رسمی اعلام خواهد شد.
این سرشماری یکی از با اهمیت ترین سرشماری های کشور است که داده های دقیق و درست آن در تصمیم گیری های کلان، تامین امنیت غذایی و منافع ملی تاثیرگذار است.
چگونگی استخراج داده ها در این سرشماری کشاورزی توسط بیش از ۶ هزار مامور سرشماری به صورت میدانی، تلفنی یا با حضور خود کشاورزان و بهره برداران انجامی شود که بخشی از اطلاعات از فایل های وزارت جهاد کشاورزی اخذ و بقیه در قالب ۲۸۰ شاخص آماری در بخش های مختلف زراعی، باغی، دام، طیور و آبزیان پرسش خواهد شد.
طبق ماده ۷ قانون مصوبه سال ۱۳۵۲، اطلاعات و آمار کشاورزان ، افراد و موسسات در مرکز آمار ایران محرمانه می ماند و در اختیار هیچ دستگاه و نهادی همچون دستگاه های قضایی، اداری و مالیاتی قرار نمی‌گیرد، به طوری که محرمانگی در مرکز آمار ایران به مفهوم حفظ مجموعه نام، نام خانوادگی، آدرس و اطلاعات خاص اشخاص و کشاورزان است. در نهایت نتایج آمارگیری به صورت کلی و عمومی در اختیار دستگاه ها و نهادهای مختلف قرار می گیرد.
مرکز آمار ایران از کشاورزان خواست تا در سرشماری عمومی کشاورزی با اطمینان کامل شرکت کنند و آمار و داده های درست را در اختیار ماموران سرشماری قرار دهند.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
