بحث مصرف بی‌رویه سموم و کودهای شیمیایی همواره جز نگرانی‌ها و دغدغه‌های مسؤولان و دانشگاهیان بوده که در این زمینه طرح‌های مختلفی در دستور کار قرار گرفته است و در آخرین دستاورد حاصل از همکاری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه در منطقه هزارجریب بهشهر در زمینه تولید برنج بوده است این طرح بنا به گفته سیدیوسف موسوی مجری طرح، کارشناس آموزشی مزارع آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با افزایش حدود ۳۰ درصدی عملکرد، کاهش میزان بذر مصرفی تا ۵۰ درصد و حذف سموم شیمیایی از کشت برنج بود که باتوجه به وضعیت استان از اهمیت به‌سزایی برخوردار است.
وی در این‌باره ، اظهار کرد: مصرف نامتعادل کود در بسیاری از نظام‌های تولید محصول، عدم آشنایی بسیاری از شالیکاران به اصول اولیه مصرف کود شامل نوع ترکیب، مقدار، زمان و نحوه استفاده، مصرف بیش از حد نیاز بعضی کودها مانند کودهای نیتروژن‌دار، مصرف کم یا عدم مصرف برخی کودها مانند کودهای پتاسیمی، زمینه را برای حساسیت به عوامل نامساعد از جمله بیماری بلاست فراهم می‌کند.
مجری طرح، کارشناس آموزشی مزارع آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری گفت: به عبارت دیگر در صورت تغذیه متعادل (استفاده به موقع و به اندازه با ترکیب مناسب کودها) زمینه برای مقاومت گیاه به شرایط نامساعد مانند بیماری بلاست فراهم می‌شود که نتیجه آن حذف قارچ‌کش و کاهش هزینه‌های تولید و خسارت زیست‌محیطی خواهد بود.
وی افزود: با توجه نتایج طرح تحقیقی انجام شده در شهرستان آمل با عنوان «بررسی اثرات نسبت‌های مختلف نیتروژن و پتاسیم بر مقاومت به بیماری و عملکرد رقم شیرودی» که در آن نسبت دو به یک سولفات پتاسیم به اوره مقاومت رقم شیرودی به بیماری سوختگی غلاف را در پی داشت، و اینکه نسبت سه به یک این ترکیب موجب افزایش عملکرد شده است.
کارشناس آموزشی مزارع آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بیان کرد: طی بازدید به عمل آمده از منطقه هزارجریب و بررسی آسیب‌شناختی مزارع برنج، آسیب‌های موجود احصاء و اولویت‌بندی شد که در این میان دو آسیب نخست تراکم بسیار زیاد بذر در خزانه (حدود ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) یعنی چهار برابر روند رایج و دوم استفاده از قارچ‌کش برای مهار بیماری بلاست در اولویت نخست برای اجرا قرار داده شده است.
موسوی اضافه کرد: در این طرح از روش‌های مختلف تغذیه رایج کشاورزان و روش متعادل (استفاده همزمان از کود اوره و پتاس با نسبت‌های مختلف) و تعداد متفاوت بوته در هر کپه برای بررسی مقاومت گیاه و عملکرد برنج استفاده شده است.
وی ادامه داد: این طرح از فروردین ۹۹ با بذرپاشی در خزانه (نصف تراکم معمول منطقه) شروع و طی اردیبهشت نشاکاری به صورت دو خال، شش خال و ۱۰ خال، انجام شد و در دوره رشد برنج، تیمارهای مختلف تغذیه اعمال شد.
کارشناس آموزشی مزارع آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری یادآور شد: دو مرحله نمونه‌گیری بیماری برای برگ و خوشه انجام شد و در مرحله پایانی نیز نمونه‌گیری عملکرد صورت گرفت.
موسوی تصریح کرد: داده‌های حاصل از نمونه‌برداری با استفاده از روش‌های آماری با هم مقایسه شدند و نتیجه حاکی از نبودن اختلاف بین تیمارهای تغذیه از نظر عملکرد بود. با این وجود در مقایسه با متوسط عملکرد برنج منطقه (یک هزار و ۷۰۰ کیلوگرم شلتوک در هر هکتار) عملکرد شلتوک در این طرح حدود ۲۸ درصد افزایش داشت (۲هزار و ۳۶۳ کیلوگرم در هکتار) علاوه بر اینکه هیچ قارچ‌کش و آفت‌کشی در این طرح مصرف نشد.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه نشای دو خال شدت بیماری بلاست کمتری نسبت به شش خال داشت بنابراین منطقی است که ما دو خال را انتخاب می‌کنیم؛ زیرا بذر کمتری مصرف شده و هزینه کمتری در برداشته و سرعت نشای کارگر نیز افزایش می‌یابد که همه اینها مزیت است.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: این طرح در قالب پیش آزمون انجام شده و مبنایی برای اجرای طرح‌های تحقیقاتی در سال‌های بعد خواهد بود.
موسوی تاکید کرد: امسال دو طرح « بررسی اثرات تیمارهای مختلف تراکم بذر در خزانه و تعداد بوته در هر کپه بر روی عملکرد و اجزای عملکرد برنج» و «بررسی اثرات ارقام مختلف برنج و تعداد بوته در هر کپه بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج» برای امسال به قرارگاه پیشنهاد شده است.
وی با اعلام اینکه دغدغه محققان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و موسسه تحقیقات برنج و همچنین نهادهای متولی از جمله سازمان جهاد کشاورزی در استان کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی اعم از کودها و سموم است، اظهار کرد: البته باید در این راستا قدم به قدم و به‌صورت علمی گام برداشته شود. به عبارت دیگر به یکباره نمی‌توان مصرف نهاده‌های شیمیایی مورد استفاده در مزارع را قطع کرد؛ چرا که احتمال کاهش عملکرد و خسارت کشاورز وجود خواهد داشت.
کارشناس آموزشی مزارع آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در پایان گفت: امیدواریم افراد مسؤول در این زمینه با توجه به قابلیت‌های فراوان علمی گام‌های بلندتری در حل این معضل برداشته، زمینه را برای تولید محصول سالم و حتی ارگانیک در استان فراهم کنند.
سرویس خبری : کشاورزی و باغبانی
