در مورد محصول پرطرفدار چای، نکته قابل توجه گستره و پراکندگی کشت این محصول در کشور است. چای در مازندران تنها در شهرستان‌های عباس‌آباد با حدود ۲۵ هکتار، تنکابن با حدود ۱۱۰۰ هکتار و رامسر با حدود ۱۲۰۰ هکتار که جملگی در غرب استان واقعند، تولید می‌شود و عمده اراضی چایکاری کشور در استان گیلان قرار دارند.
مطابق آمارها ۹۰ درصد مزارع چای کشور در استان گیلان و ۱۰ درصد در مازندران قرار دارد؛ مجموع سطح زیر کشت باغات چای حدود ۲۶ هزار هکتار بوده که در محدوده‌ای به طول ۲۰۳ و عرض ۹۰ کیلومتر از مرکز گیلان در منطقه فومنات تا غرب مازندران در شهر کلارآباد به صورت نامنظم، مجزا، با فواصل کم و زیاد و دور و نزدیک گسترده شده است به طوری که حدود ۳۰ درصد باغ‌ها در جلگه و باقی در مناطق کوهپایه‌ای قرار داشته و رقمی بیش از ۶۰ هزار نفر در صنعت چای کشور اشتغال دارند.
بر کسی پوشیده نیست که کشاورزی در شرایط کنونی در مازندران با توجه به چالش‌های متعدد، کاری طاقت‌فرسا و کم‌درآمد است، اما فارغ از مشکلات مرتبط این حوزه نظیر خشکسالی و تهیه سموم و کود و غیره همواره سایه دو اتفاق شوم باعث رکود قیمت محصولات کشاورزی می‌شود؛ نخست دلالی و دیگری تورم.
چای نیز از این قاعده مستثنی نیست، هرچند این محصول با قیمت تضمینی از چایکاران خریداری می‌شود اما پرداخت مطالبات چایکاران و نیز مشکلات تورمی که این قشر به آن اشاره می‌کنند، از یک سو می‌تواند موجبات دلسردی کشاورزان را فراهم آورد و از سوی دیگر سبب کوچک‌تر شدن مساحت اندک باغات چای باقیمانده در کشور شود.
در همین راستا، یکی از چایکاران شهرستان تنکابن که آخرین برداشت برگ سبز چای باغ خود را در پایان شهریورماه به کارخانه برد، می‌گوید: ۲۰ روز از آذرماه گذشته، هنوز مطالباتم وصول نشده است.
فیض‌الله امینی‌خواه در گفت‌وگو با ایسنا به تفاوت قیمت ارز در فاصله این ۴۵ روز اشاره کرد و گفت: دلار در پایان شهریور ماه حدود ۲۹ هزار تومان بود اما امروز به ۳۷ هزار تومان رسیده و به همین میزان تورم در جامعه افزایش داشته است، آیا این تفاوت‌ها به مطالبات چایکاران اضافه خواهد شد؟
امینی‌خواه با تاکید بر اینکه کشاورزان امسال با مشکلات متعدد مواجه هستند و کشاورزی با توجه به چالش‌های متعدد دیگر به‌صرفه نیست، خاطرنشان کرد: کشاورزان شمالی حتی اگر مزارع و باغات خود را حراج کرده و سرمایه آن را در بانک‌ها با حداقل بهره بانکی بگذارند، درآمد بهتری خواهند داشت تا اینکه به کشاورزی با آن همه مشقت بپردازند.
وی تصریح کرد: کارخانه‌دار چای درجه یک را به ازای هر کیلو ۹ هزار تومان از کشاورز خریداری کرده و دست‌کم به قیمت ۱۵۰ هزار تومان به فروش می‌رساند؛ کمترین قیمت برای بی‌کیفیت‌ترین چای از کیلویی ۹۰ هزار تومان شروع می‌شود.
این باغدار تنکابنی با ابراز گلایه از اینکه فعالیت کشاورزی تنها به سود دلالان است، با ذکر مثالی افزود: قیمت یک کیلو پرتقال در هنگام خرید از باغدار نهایتا ۵۰۰۰ تومان تخمین زده می‌شود اما همین محصول در بازار تهران با رقمی بیش از ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. مسئولان به دنبال حل کدام مسئله مهم‌تر از این چالش هستند.
پیشتر نیز یکی از کارشناسان چای در تشریح علل اصلی نارضایتی چایکاران مازندران به ایسنا گفته بود که از ۱۰۰۰ متر مربع باغ چای، در کلِ فصل بهره‌برداری نهایتا می‌توان در بهترین حالت ممکن ۲۰ میلیون تومان درآمد بدست آورد اما قیمت همین قطعه زمین حتی در پرت‌ترین روستای منطقه، ارزشی بیش از یک میلیارد تومان دارد. بنابراین کشاورز از ثمره کار خود ناراضی است.
اما موضوع مطالبات چایکاران در تنکابن را از رئیس اداره چای شهرستان جویا شدیم و از وی درباره علل تعویق در پرداخت پرسیدیم.
رئیس اداره چای شهرستان تنکابن با بیان اینکه از مجموع ۷ کارخانه تحت پوشش این اداره کل، ۴ کارخانه تمام مطالبات خود را پرداخت کرده‌اند، گفت: آخرین خرید برگ چای امسال ۱۰ آبان ماه بود و مطابق قرارداد، کارخانه‌داران حداقل ۲ ماه پس از آخرین خرید برگ سبز، برای پرداخت حق‌السهم چایکار فرصت دارند که این مهلت هنوز به پایان نرسیده است.
کیومرث نعیمایی در گفت‌وگو میزان خرید چای امسال از باغداران شهرستان تنکابن را ۲۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان اعلام کرد و افزود: از این میزان تنها یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان از مطالبات باقی مانده و ۲۵ میلیارد دیگر تسویه شده است.
وی از پرداخت مطالبات تا پایان آذر و نهایتا ابتدای دی ماه امسال خبر داد و گفت: واریز چای امسال نسبت به سنوات قبل بسیار بهتر بود و حتی در برخی موارد بلافاصله با دریافت برگ چای از سوی کارخانه‌داران پرداخت انجام شد.
رئیس اداره چای همچنین از کاهش ۱۴ درصدی برداشت برگ سبز چای نسبت به سال گذشته خبر داد و تاکید کرد: بارندگی در فروردین و اردیبهشت و نیز خشکسالی پس از آن موجب کاهش میزان برداشت شد.
نعیمایی از برداشت ۳۱۸۴ تن برگ سبز چای در سال جاری از بهره‌برداران تنکابنی سخن گفت و یادآور شد: از آنجا که پرداخت‌های امسال بسیار به‌روز شده بود کشاورزان پیگیر مطالبات بودند و اما چون محصول چای، خرید تضمینی دارد جای نگرانی نیست و بزودی مطالبات معوق واریز خواهد شد.
وی میزان تولید و خرید برگ سبز چای درجه یک امسال را بیشتر از نسبت مشابه در سال قبل اعلام و با اشاره به قیمت برگ چای، اظهار کرد: یک کیلو برگ سبز چای درجه یک به قیمت ۹۲۰۰ تومان و برگ سبز چای درجه ۲ نیز امسال به مبلغ ۷۱۰۰ تومان از کشاورزان خریداری شد.
