طی یک سال اخیر به دلیل خشکسالی گسترده در بسیاری از کشورهای اصلی تولیدکننده محصولات کشاورزی از طرفی و وقوع جنگ اوکراین و روسیه به عنوان دو قطب تولید غلات و دانه‌های روغنی، کشورهای مختلف جهان تأمین امنیت غذایی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
از این رو این کشورها علاوه بر حمایت‌های مختلف از تولید به سمت واردات محصولات کشاورزی بیش از نیاز مصرفی یک سال خود نیز رفته‌اند به طوری که چینی‌ها نیمی از غلات عرضه شده در بازارهای جهانی را خریداری کرده‌اند.
دولت سیزدهم نیز طی دو سال زراعی اخیر علاوه بر حمایت از تولید محصولات کشاورزی از جمله افزایش نرخ خرید تضمینی و اعطای تسهیلات به کشاورزان، واردات محصولات کشاورزی را در دستور کار خود قرار داده تا انبارها پر از این کالاها باشد و بازار دچار هیچ‌گونه نوسان و کمبودی نشود. به طوری که با وجود افزایش تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و تأمین کامل بازار از این محصولات، دولت بیش از نیاز مصرفی سالانه آنها روی به واردات آورده است.
از طرف دیگر به دلیل خشکسالی گسترده در کشورمان تولید برخی از محصولات صادراتی همچون پسته و زعفران نیز کاهشی بوده که همین امر سبب کاهش صادرات محصولات کشاورزی نسبت به سال گذشته شده است. با این حال آخرین آمارهای گمرک حاکی از آن است که در ۱۱ ماهه سال جاری میزان تجارت (صادرات و واردات) این محصولات با حمل و نقل حدود ۳۰ میلیون تن محصول کشاورزی و مواد غذایی، به ۲۰ میلیارد و ۶۲۹ میلیون دلار رسیده است.
واردات ۱۶ میلیارد دلار کالای اساسی به کشور
براساس آمار گمرک، در ۱۱ ماه نخست سال جاری ۲۲ میلیون و ۶۹۰ هزار و ۳۳۱ تن و ۱۰۵ کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش ۱۶ میلیارد و ۶۵ میلیون و ۲۴۵ هزار و ۳۰۵ دلار از طریق بنادر جنوبی و شمالی وارد کشور شده و محموله‌های این کشتی‌ها پس از تخلیه و بارگیری به مراکز جمعیتی سراسر کشور ارسال شده است.
این در حالی است که در ۱۱ ماه نخست سال گذشته ۲۳ میلیون و ۶۵۶ هزار و ۵۶۹ تن و ۳۷۸ کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش ۱۲ میلیارد و ۵۰۲ میلیون و ۷۷۶ هزار و ۳۹۲ دلار وارد کشور شده بود.
این امر نشان دهنده آن است که واردات محصولات کشاورزی به لحاظ وزنی با کاهش ۴ درصدی و به لحاظ ارزشی با رشد ۲۸ درصدی روبه‌رو بوده است.
افزایش قیمت‌های جهانی و پرشدن انبارها در اوج ناامنی غذایی
یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش واردات به لحاظ وزنی، به حمایت‌های بی‌سابقه دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی از خودکفایی در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی بخصوص گندم از طریق حمایت‌های قیمتی (افزایش نرخ‌های خرید تضمینی) و حمایت‌های غیرقیمتی (کشت قراردادی، کاهش قیمت نهاده‌های تولید و…) برمی‌گردد، به طوری که دولت سیزدهم به دلیل تعیین غیرمنطقی قیمت خرید تضمینی گندم توسط دولت دوازدهم، مجبور شد در سال گذشته بیش از ۷ میلیون تن گندم به کشور وارد کند ولی با تعیین منطقی قیمت گندم با نرخ ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان و افزایش ۱۳۰ درصدی آن در نیمه نخست سال جاری،
میزان خرید تضمینی ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم در سال جاری نسبت به سال گذشته، نشان‌دهنده آن است که از رشدی برابر با ۳ میلیون تن برخوردار بوده است.
از طرف دیگر طی یک سال گذشته علاوه بر گندم، تولید جو با افزایش یک میلیون تنی از ۳ میلیون به ۴ میلیون تن، تولید برنج با افزایش ۷۰۰ هزار تنی از یک میلیون و ۸۰۰ هزار به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسیده است.
میزان مصرف روغن و نهاده‌های دامی نیز در کشور منطقی شده و جلوی قاچاق این محصولات گرفته شده است، از این رو می‌توان گفت منطقی شدن مصرف در کنار افزایش تولید، سهم بسزایی در کاهش واردات داشته است.
در حال حاضر عمده واردات کشور به مصرف مردم نرسیده است به طوری که به دلیل ناامنی غذایی در سطح جهان و خشکسالی گسترده در بسیاری از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی کشورهای مختلف سعی در افزایش واردات و پر کردن انبارها و سیلوهای خود از محصولات کشاورزی و مواد غذایی دارند که ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و دلیل کاهش ۴ درصدی واردات به همین موضوع برمی‌گردد
جزئیات مهم‌ترین کالاهای وارداتی
طی ۱۱ ماه سال جاری نهاده‌های دامی (ذرت دامی، جو، کنجاله، سویا و دانه سویا) بیشترین میزان واردات را به خود اختصاص داده‌اند به طوری که براساس آمارهای گمرک در ۱۱ ماه سال جاری ۱۳ میلیون و ۱۳۷ هزار تن نهاده دامی به ارزش ۶ میلیارد و ۴۵۹ میلیون دلار وارد کشور شده است.
از طرف دیگر طی این مدت با تخصیص ۲ میلیارد دلار برای تنظیم بازار برنج رکورد واردات برنج نیز شکسته شد به طوری که براساس آمارهای گمرک ایران، در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۶۴۳ هزار تن برنج وارد کشور شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ رشد ۱۳۹ درصدی داشته است، برای واردات این مقدار برنج نزدیک به ۲ میلیارد دلار هزینه تخصیص یافته است.
همچنین در این بازه زمانی ۳ میلیون و ۶۸۶ هزار و ۸۷۳ تن و ۷۲۳ کیلوگرم گندم به ارزش یک میلیارد و ۶۴۲ میلیون و ۹۷۵ هزار و ۵۲۳ دلار و یک میلیون و ۳۳۱ هزار و ۶۷۷ تن و ۲۰۸ کیلوگرم روغن خام به ارزش ۲ میلیارد و ۳۰۴ میلیون و ۲۳۰ هزار دلار از ۳۶ کشور جهان وارد کشور شده است.
عمده‌ترین مقاصد واردات کالاهای اساسی به کشور نیز امارات متحده عربی، ترکیه و هندوستان بوده‌اند.
سرویس خبری: اخبار فناوری غذا و بخش صنعت
