طی همین سال‌های کم‌آبی افزایش ضریب تولید در دیمزارها علاوه بر گسترش سطح زیرکشت از سوی پژوهشگران این موسسه مورد توجه قرار گرفته و امکان تداوم تولید اقتصادی در شرایط دیم با استفاده از ارقام جدید و بسته‌های به‌زراعی این موسسه محرز شده است.
تا جایی که دیم‌کاران در ۱۵ استان کشور خروجی تلاش‌های پژوهشی و ترویجی این موسسه را در عمل شاهد هستند و این واقعیت را پذیرفته‌اند که «زراعت دیم اصلا دیمی نیست».
«هادی کریم‌بیگی» که ۱۰۰ هکتار زمین کشاورزی و مرکز تولید بذر در بوکان دارد، از عملکرد بی‌نظیر ارقام جدید این موسسه در شرایط کم‌آبی می‌گوید و اضافه می‌کند: امسال با وجود شرایط بحرانی، رقم نخود آنا از ۸۰۰ کیلوگرم تا یکهزار و ۲۰۰ در هکتار عملکرد دارد در حالی که در بهترین منطقه و با بهترین بذر نخود بهاره و بومی حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم محصول در هر هکتار برداشت میشود.
وی که خودش هم دانشجوی دکترای ژنتیک و به‌نژادی است، ادامه می‌دهد: بذر جو رقم «سهند» هم در شرایط بدون آبیاری ۴.۵ تا پنج تن عملکرد در هکتار داشته که عملکرد بی‌نظیری برای این رقم معرفی شده از سوی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم است.
«کریم‌بیگی» عملکرد رقم جو «قافلان» را نیز عالی عنوان کرد و اظهار داشت: بهره‌وری بذر گندم معرفی شده از سوی موسسه با عنوان «صدرا» نیز نسبت به رقم «سرداری» بی‌نظیر بوده است.
وی همچنین در مورد فعالیت‌های ترویجی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بیان کرد: چندی پیش کشاورزانی که ارقام جدید موسسه تحقیقات کشاورزی دیم را کاشته بودند،در یک کلاس آموزشی جمع شدند و کارشناسان موسسه برای انتقال یافته‌ها به کشاورزان در این کلاس حضور یافتند.
این تولیدکننده بوکانی با بیان اینکه ارقام جدید معرفی شده از سوی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم باعث افزایش معنادار عملکرد در واحد سطح شده است، اظهار داشت: عملکرد ارقام بومی در مقایسه با ارقام موسسه به ویژه در شرایط خشکسالی به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
«احمد سردشتی» کشاورزی که بذر جو معرفی شده از سوی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم را از طریق بخش خصوصی تهیه و آن را در سه هکتار از مزارع دیم کاشته است، بیان کرد: با کشت این بذر و توجه به توصیه‌های کارشناسان، چهار تن و هفت کیلوگرم محصول برداشت کردم در حالی که متوسط برداشت با بذر بومی حدود ۲ تن است.
«علی سلیمی» از دیگر تولیدکنندگان بذر که در شهرستان روانسر استان کرمانشاه فعالیت می‌کند نیز بیان کرد: بیشتر بذرهای موسسه تحقیقات کشاورزی دیم را به کشاورزان شهرستان «جوانرود» که دیمزارهای وسیع‌تری دارد، عرضه می‌کنم.
وی که به گفته خودش از سال ۱۳۸۳ تاکنون در حال تهیه و توزیع بذر است، ادامه می‌دهد: کشاورزان این منطقه پارسال بذر گندم دیم «پراو» و «آذر ۲» معرفی شده از سوی موسسه را کشت، و ۳.۹ تن در هکتار محصول با وجود خشکسالی برداشت کردند در حالی که میانگین برداشت محصول با بذر بومی در این شهرستان هزار و ۲۰۰ کیلوگرم است.
«محمد رحیم نیازی» تولیدکننده بذر در شهرستان غروه استان کردستان نیز با بیان اینکه عملکرد محصولات به خصوص گندم دیم به عوامل متعددی چون بارندگی، شرایط آی و هوایی، آمادگی زمین و شیوه کشت وابسته است، بیان کرد: بهره‌وری گندم «آذر ۲«، «باران» و «صدرا» از بذرهای بومی بیشتر است.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور نیز بیان کرد: زراعت دیم اصول و جزئیات خودش را دارد و با دقت و بهره‌مندی از دانش روز می‌توان آن را مدیریت کرد.
خشنود علیزاده اظهار داشت: همانگونه که در خشکسالی‌های اخیر به اثبات رسید، امکان تداوم تولید اقتصادی در شرایط دیم با استفاده از ارقام جدید و بسته‌های زراعی مورد توصیه این موسسه وجود دارد.
به گفته وی با بکارگیری ارقام متحمل به شرایط تغییر اقلیم همراه با بسته‌های زراعی مربوطه، این اطمینان وجود دارد که با وجود نوسان‌های بارش، به ویژه در یک منطقه خشک و نیمه‌خشک، تولید پایدار در زراعت دیم امکان‌پذیر بوده و زراعت دیم، تضمین‌کننده امنیت غذایی کشور در بلندمدت است.
وی بیان کرد: زراعت دیم با استفاده از آب باران یا «آب سبز» به دنبال تولید محصول اقتصادی و تامین امنیت غذایی است که از سطح معاش یک بهره‌بردار در دورافتاده‌ترین روستاها تا سطوح گسترده در برخی مناطق جهان را شامل میشود.
به گفته رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، توزیع باران و میزان آن در مناطق مختلف جهان متغیر است ولی بیشترین تغییر بارش در مناطق خشک و نیمه‌خشک اتفاق می‌افتد که بیش از ۹۵ درصد از سطح کشور ما نیز در این شرایط قرار دارد.
«علیزاده» ادامه داد: این موضوع با تغییر دما و اقلیم در عصر حاضر پیچیده‌تر شده و از این‌رو، بیشترین دقت و مدیریت باید در زراعت دیم اعمال شود زیرا نقش مدیریت با افزایش تنوع و تغییر در محیط، مهم‌تر میشود.
وی اضافه کرد: به خصوص در محیط خشک و نیمه‌خشک، کوچکترین جزئیات در زراعت دیم اهمیت صدچندان پیدا می‌کند و اثر متقابل بین اجزا از نقش تک‌تک اجزا بیشتر میشود.
رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بیان کرد: اینکه جزئیات فنی کدام بوده و رعایت کدامین اصول ضامن تولید در شرایط دیم است، توسط کارشناسان این موسسه برای هر محصول به صورت جداگانه و اختصاصی تحقیق و تبیین میشود و دستورالعمل‌های روزآمد مربوطه به بخش‌های اجرایی در استانها ارسال و در سایت این موسسه نیز در دسترس است.
به گفته «خشنود علیزاده» برای رسیدن به مقصد دلخواه و تولید اقتصادی در شرایط دیم کشور، نقشه راه مشخصی قابل طرح است که با مدیریت همه‌جانبه دانش موجود برای زمان و مکان دلخواه معنا پیدا می‌کند ولی با اطمینان می‌توان گفت که اگر رقم مناسب هر محصول با کم خاک‌ورزی در قبل از بارندگی موثر کشت شده و حداقل ۸۰٪ نیاز کود اوره و فسفات در پاییز بصورت جایگذاری اعمال شود، بشرط کنترل علفهای هرز و آفات-بیماریهای هر محصول در طول سال زراعی، در شدیدترین شرایط خشکسالی نیز عملکرد قابل قبولی در زراعت دیم ایران برداشت خواهد شد.
اجرای آزمایش‌های تحقیقی و ترویجی، ایجاد مزارع و پایگاه‌های نوآورانه، تسریع در انتقال یافته‌های تحقیقاتی، ساماندهی دیمزارهای کشور، انتخاب مشارکتی ارقام موسوم به «پی.وی.اس» و مشارکت فعال در تامین هسته‌های بذری و پشتیبانی فنی طرح ملی جهش تولید در دیمزارها که هم اکنون توسط وزارت جهاد کشاورزی و با حمایت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) انجام میشود از جمله اقدامات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در زمینه انتقال یافته‌ها به عرصه‌هاست.
