این روزها تهیه نهاده‌های دامی برای تولیدکنندگان دام و طیور به معضلی در چرخه روند تولید و دام و طیور تبدیل شده است، به طوری که این روزها شاهد نوسان در قیمت مرغ و گوشت توزیعی در بازار هستیم.
از سوی دیگر توزیع نهاده‌های دامی در سامانه بازارگاه جوابگوی نیاز تولیدکنندگان نبوده و در خوشبینانه ترین حالت بین ۲۰ تا ۳۰ درصد نیاز آنها را تأمین می‌کند و عدم شفافیت و اختلالات این سامانه نارضایتی‌ها را تشدید کرده است.
همچنین میزان تولید نهاده‌های دامی در کشور جوابگوی تولید داخلی نیست و تعلل بانک مرکزی و وزارت صمت در تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان منجر به دپو شدن بخش زیادی از نهادهای دامی در گمرکات شده که با طولانی‌تر شدن این زمان ترخیص نهادها؛ روند فاسد شدن را طی می‌کنند.
کارشناسان معتقدند عدم تخصیص و تامین ارز، ناکارآمدی سیستم توزیع و سیاست‌گذاری دستوری در زمینه قیمت، اصلی‌ترین چالش‌ها در مسیر تأمین نهاده‌ها است.
به گفته فعالان اقتصادی اختلالات ایجادشده در بازار و نوسانات قیمتی محصولات پروتئینی در ماه‌های اخیر به دلیل استمرار وضعیت نابسامان تأمین و توزیع نهاده‌های دامی است.
عدم شفافیت دولت در نحوه تخصیص منابع ارزی و تامین ارز مورد نیاز و سیاست قیمت‌گذاری دستوری منجر به اختلال شده و ناکارآمدی دوات در توزیع مناسب نهاده‌ها منجر به ایجاد رانت شده است.
همین امر موجب شده تا تولیدکنندگان بخش عمده‌ای از نیاز خود را از بازار آزاد تأمین کنند، تا بازار دلالان بیش از پیش گرم شود.
ورود میدانی مجلس برای بررسی مشکلات نهاده‌ها
با ادامه ناکارآمدی دولت در مدیریت این روند، مجلس شورای اسلامی راسا برای نظارت بر نابسامانی‌ها به این موضوع ورود کرد.
در این راستا کارگروه ویژه کمیسیون کشاورزی به منظور بررسی وضعیت واردات نهاده‌های دامی نظارت میدانی خود را با بازدید از بندر امام خمینی (ره) آغاز کرد.
احد آزادی‌خواه در تشریح نظارت میدانی کارگروه ویژه کمیسیون کشاورزی از بندر امام خمینی(ره) به منظور بررسی وضعیت واردات نهاده‌های دامی، می‌گوید در بازدیدی که از بندر امام خمینی(ره) و انبارهای نهاده‌های دامی این بندر با حضور مسئولان ذی‌ربط داشتیم در چند حوزه خلأ‌های جدی مشاهده شد.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه قانون انتزاع وظایف بخش کشاورزی باعث بروز مشکلاتی شده و باید اختیارات وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تامین نهاده به این وزارتخانه بازگردانده شود، می‌افزاید یکی از مهمترین مشکلات در زمینه تأمین نهاده دامی مورد نیاز کشور عدم اختیار کافی وزارت جهاد کشاورزی است و امروز شاهد عمق این فاجعه هستیم.
به گفته وی وزارت صنعت، معدن و تجارت ارز مورد نیاز واردکننده نهاده‌های دامی را تأمین می‌کند اما نظارت آن بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است، این موضوع رانت‌هایی را به همراه دارد.
وی با تاکید بر اینکه راستی‌آزمایی مرغداران و دامداران باید به‌روز‌رسانی شود، می‌گوید ممکن است برخی دارندگان پروانه جوجه‌ریزی نهاده دریافت نمایند اما آن را به بازار آزاد عرضه و جوجه‌ها را معدوم کنند. وزارت جهاد کشاورزی باید آمار دقیقی از واحدهای فعال پرورش مرغ داشته و بر اساس آن نهاده‌ها را توزیع کند.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در حال حاضر نهاده‌ها بر اساس میزان جوجه ریزی تخصیص داده می‌شود، معتقد است نهاده‌های دامی باید بر اساس تعداد قطعه مرغ تحویلی به کشتارگاه اختصاص پیدا کند، این موضوع بخشی از مشکلات به وجود آمده در زمینه توزیع نهاده‌ها را برطرف می‌کند.
آزادی‌خواه با تاکید بر اینکه براساس بازدیدها متوجه ارتباط ضعیف گمرک با سامانه بازارگاه شدیم، می‌گوید برخی از واردکنندگان نهاده‌های دامی بخشی از محصول وارداتی خود را از طریق بازار آزاد عرضه می‌کنند، گمرک نقش موثری در کنترل توزیع نهاده‌های دامی دارد و باید با سامانه بازارگاه همکاری بیشتری داشته باشد. گمرک و وزارت جهاد کشاورزی باید همکاری بیشتری با یکدیگر داشته باشند و سامانه‌های خود را با یکدیگر لینک کنند.
وی با بیان اینکه گزارش کارگروه ویژه بررسی وضعیت واردات و توزیع نهادهای دامی هفته آینده در صحن کمیسیون ارائه می‌شود، در نشست کمیسیون کشاورزی با دعوت از دستگاه‌های ذی‌ربط گزارش نهایی بررسی می شود و در صورت نیاز به قانون جدید در مجلس پیگیری می شود در غیر این‌صورت از طریق کمیسیون موضوع را پیگیری می‌کنیم.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی می‌افزاید سالانه به ۱۹ میلیون تن نهاده دامی نیاز داریم که ۱۲ میلیون تن آن از طریق واردات و ۷ میلیون تن آن در داخل کشور تامین می‌شود. بر اساس گزارش‌های دریافتی حدود یک صد شرکت خصوصی واردکننده نهاده دامی وجود دارد که کالای خود را با استفاده از ارز دولتی وارد می‌کنند.
آزادی‌خواه با تاکید بر اینکه برخی از واردکننده‌ها نیمی از نهاده دامی وارداتی خود را از طریق سامانه بازارگاه توزیع نمی‌کنند که نظارت پذیری آن را به صفر می‌رساند، می‌گوید بعضا شرکت‌های واردکننده نهاده دامی مبالغی را خارج از سیستم‌های نظارتی از مرغداران دریافت می‌کنند که بازار سیاه را به همراه دارد.
به گفته وی بر اساس گزارش‌های دریافتی شرکت‌های خصوصی واردکننده نهاده دامی تحت نظارت دولت نیستند و مشکل اصلی در تامین نهاده‌ها خلأ نظارتی است. مشکلات بازار نهاده‌های دامی و خوراک دام و طیور صرفا محدود به موضوع تخصیص و تأمین ارز نیست؛ نهاده‌هایی که حتی تأمین ارز شده‌اند، باید از طریق سامانه بازارگاه توزیع شوند که به موجب تعریف ارائه‌شده در ضوابط اختصاصی نهاده‌ها و کالاهای اساسی، بازارگاه نهاده‌های کشاورزی بازار الکترونیک نهاده‌های کشاورزی است که به‌منظور شفافیت فعالیت اجزای زنجیره و کنترل قیمت درسقف مصوب ایجاد شده است و خریدوفروش نهاده‌های کشاورزی در آن صورت می‌گیرد.
اما طبق اظهارات فعالان اقتصادی، میزان نهاده‌هایی که در سامانه بازارگاه عرضه می‌شود تنها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد خوراک مورد نیاز تولیدکنندگان کشور بوده و پاسخگوی نیاز تولیدکنندگان نیست.
از سوی دیگر سیاست‌های دستوری تنظیم بازار را نیز نباید فراموش کرد. سیاست دستوری دولت در تعیین نرخ مصوب برای گوشت مرغ و سایر محصولات پروتئینی با شکست مواجه است، به‌طوری‌که قیمت مصوب این محصولات باقیمت عرضه آن در بازار تفاوت فاحشی دارد.
همچنین تعیین میزان تولید (جوجه‌ریزی) از سوی ستاد تنظیم بازار و برنامه‌ریزی برای تولید آن از سوی وزارت جهاد کشاورزی نیز بدون توجه به حجم نهاده موجود و قابل تأمین صورت می‌گیرد. تصمیم‌گیران این حوزه باید بدانند که باوجود مشکلات تخصیص و تأمین ارز و همچنین ناکارآمدی سیستم توزیع، لزوما میزان نهاده وارداتی به معنای نهاده موجود و در دسترس نیست.
سرویس خبری: دام و طیور -آبزیان
