چندین دهه است وابستگی ایران به دانههای روغنی در حداکثر میزان خود قرار گرفته و با وجود برنامه‌های کاهش وابستگی که در وزارت جهاد کشاورزی در دولت‌های پیشین اجرا شد اما تاثیر آنچنانی نداشت.
ایران اکنون 90 درصد نیاز دانههای روغنی را از طریق واردات تامین می‌کند که اگر از داخل تامین شود بخشی زیادی از خوراک دام کشور تحت عنوان کنجاله سویا که پس از استحصال روغن بدست می آید نیز تامین می شد.
ایران 70 درصد نیاز به خوراک دام کشور را که نقش زیادی در تامین محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ و محصولات لبنی دارد از طریق واردات تامین می‌کند.
همواره برای بسیاری جای سئوال بوده که چرا برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش تولید و کاهش وابستگی به دانه ها روغنی به نتیجه نرسیده است و همه ساله دلارهای ایران برای واردات این محصول راهبردی به خارج ار مرزها سرازیر می شود.
در این‌باره مختار مهاجر، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار اعزامی به استان گلستان، زوایایی از دلیل عدم پیشرفت تولید دانه های روغنی در کشور را بازگو کرد.
*عقب ماندگی در تحقیقات مانع رشد تولید دانه های روغنی
وی به مشکل تحقیقات در این حوزه اشاره کرد و گفت: عدم تخصیص اعتبارات کافی به بخش تحقیقات موجب شده است عقب ماندگی در اصلاح بذور پرتولید در دانه های روغنی داشته باشیم، اکنون کشورهای پیشرفته با اصلاح بذرهای مقاوم به بیماری و خشکی، تولید خود را در این محصول راهبردی چند برابر کرده‌اند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان افزود: کشورهایی که تولید کننده بذر هیبرید و پرمحصول هستند به سادگی بذر در اختیار دیگر کشورها قرار نمی‌دهند و یا بذرهایی را می‌دهند که امکان تکثیر و تولید در سالهای آتی وجود ندارد و در حقیقت بذرهای یکبار مصرف هستند که همیشه باید وابسته به آنها باشی و تنها راهکار این است که خود کشور با انجام تحقیقات و پژوهش بذر سازگار با مناطق خودش را تولید کند.
مهاجر با بیان اینکه بودجه‌های تحقیقاتی از سال‌ها پیش از 70 میلیارد تومان بیشتر نشده است، گفت: اعتبارات اندک در این حوزه امکان اصلاح بذر و اقداماتی که منجر به افزایش تولید بشود را به محققان ما نداده و اگر کارهای تحقیقاتی هم شده سرعت انتقال آن به مزارع بسیار کند است.
وی همچنین درباره نقش کارهای تحقیقاتی در افزایش تولید افزود: کشورهای دیگر در سایه تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که اگر بذر را با لایه‌ای از اسید هیومیک بپوشانند پس از این که بذر در دل خاک قرار گرفت چون تمام مواد مغذی آن آماده در اختیار است، سریع رشد ریشه ها انجام می شود و مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی بیشتر می شود و محصول بیشتری هم تولید خواهد کرد.
* تعیین قیمت‌های نامناسب عامل کاهش تولید دانههای روغنی در کشور
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان تعیین قیمت‌های نامناسب نرخ تضمینی و توافقی را دومین عامل کاهش تولید دانه های روغنی درکشور مطرح کرد و گفت: باید قیمت خرید تضمینی محصولات اساسی مانند دانههای روغنی طوری باشد که کشاورزان را به سمت تولید ترغیب کند.
وی افزود: تعیین قیمت‌های نامناسب موجب شده است که کشاورزان از تولید محصولات ضروری برای کشور فاصله بگیرند. کشاورزان محصولی را می‌کارند که سود بیشتری برای آنها دارد بنابراین باید دولت این قیمت‌ها را باید طوری تعیین کند که کفه ترازو به سمت محصولات راهبردی سنگینی کند، حتی می تواند علاوه بر تعیین قیمت مناسب، مشوق هایی هم برای ترغیب در نظر بگیرد. این مشوق ها می تواند از تسهیلات گرفته تا نهاده های ارزان را شامل شود.
* مافیا اجازه تولید دانه ها روغنی را نمی دهند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان، نقش مافیا به عنوان مانع تولید دانههای روغنی را هم پررنگ دانست و گفت: تخصیص ارز 4200 تومانی در سالهای گذشته چنان سودآوری برای وارد کنندگان داشت که مافیایی شکل گرفته و اجازه تولید در داخل را نمی‌دهند و هر کسی در این مسیر مقاومت کند از دست این افراد در امان نیستند.
وی افزود: مافیا و یا افرادی که سودشان در واردات است، هر کسی که سد راه منافع آنها بشود را تهدید می کنند که نمونه هایشان در گذشته کم نبوده است.
