میزگرد بررسی «چرخه معیوب اعطای تسهیلات به بنگاه‌های اقتصادی» با حضور مهدی کریمی تفرشی، کارشناس مجری، علی گلشنی، مشاور رییس مرکز مطالعات و بررسی‌های راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیر حوزه مشاوران و هیات‌های اندیشه ورز، محمدرضا ایران نژاد، مشاور و مدرس امور اقتصادی، بانکی و حقوقی، صابر پرنیان، مدیرعامل شهرک‌های صنعتی استان تهران در رادیو گفتگو برگزار شد.
کریمی تفرشی: بسیاری از شرکت‌های تولیدی زیر مجموعه شهرک‌های صنعتی هستند. در گذشته کامیو‌ن‌ها و ماشین‌ها در صف ورودی این شهرک‌های صنعتی وجود داشت ولی امروزه بسیاری از کارخانه‌ها غیر فعال هستند. دلیل این موضوع چیست؟
صابر پرنیان، مدیرعامل شهرک‌های صنعتی استان تهران پاسخ داد: من این حرف که گفته می‌شود بسیاری از واحدها تعطیل شده‌اند را قبول ندارم. با توجه با آمار در سال جاری افزایش قابل توجه اشتغال را داشته‌ایم. نرخ بیکاری در تهران به ۸٫۷ درصد رسیده است در حالی که در ابتدای سال گذشته این عدد بالای ۱۱درصد بود. در شهرک‌های صنعتی امید به سرمایه گذاری، اشتغال و فعال سازی واحدهای صنعتی به وفور دیده می‌شود.
وی افزود: یکی از عمده‌ترین مشکلات شهرک‌های صنعتی بزرگ مانند «شمس آباد» و «عباس آباد» کمبود نیروی کار است. ۹۵درصد مراجعات واحدهای صنعتی مخصوصا تهران برای توسعه است. فضای کشور به سمت نهضت ساخت محصولات داخلی و اقتصاد مقاومتی است.
کمبود کالا نداریم
پرنیان اذعان کرد: با وجود کرونا هیچ کمبود کالایی در کشور وجود ندارد؛ در صورتی که در کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکا این کمبود کالا به وفور دیده می‌شود.
کریمی تفرشی: اگر مواد اولیه تمام کالاها در کارخانه‌ها موجود است چرا تولیدکنندگان به کمبود مواد اولیه اعتراض دارند؟
پرنیان گفت: شاخص‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که تولیدات صنعتی و کشاورزی کشور رشد داشته است و از منفی ۸درصد به بالای ۲درصد رسیده‌ایم. بسیاری از کالاهایی که عمدتا در سال‌های گذشته وارد می‌شد در سال جاری به صورت تولید داخلی انجام در مصرف عموم قرار می‌گیرد.
کریمی تفرشی: بانک‌ها می‌توانند مکمل مالی برای واحدهای تولیدی باشند.
پرنیان تاکید کرد: اعتقاد من بر این است که اگر یک واحد یا بنگاه اقتصادی وابسته به منابع بانکی باشد قطعا این جریان واحدهای تولیدی را زمین خواهد زد؛ علت آن هم چرخه معیوب اعطای تسهیلات بانک هاست.
کریمی تفرشی: بانک‌ها به صورت فرمایشی و با امضاهای طلایی به برخی تولید کنندگان وام می‌دهند. چرا قبل از اعطای تسهیلات نحوه استفاده و مصرف وام‌ها مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد؟
محمدرضا ایران نژاد، مشاور و مدرس امور اقتصادی، بانکی و حقوقی پاسخ داد: زمانی که یک بنگاه اقتصادی می‌خواهد برای تولید مجوز اخذ کند، اگر یک اهلیت سنجی درست صورت بگیرد، به مرحله تامین منابع مالی خواهیم رسید. تولید کنندگان باید یک سرمایه اولیه داشته باشند و بانک‌ها به عنوان مکمل مالی در سرمایه ثابت و یا سرمایه در گردش به کمک تولید بیایند.
ضعف در بررسی بهداشت اعتباری
وی افزود: بانک‌ها برای اعطای تسهیلات باید بحث بهداشت اعتباری، تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی را رعایت کنند. با آسیب شناسی‌های انجام شده مشخص شد که بانک‌ها یک ضعف در موضوع بررسی بهداشت اعتباری دارند. درحالی که مهم‌ترین موضوع بازگشت تسهیلات و چرخه گردش مبادلات مالی همان موضوع اهلیت تسهیلات گیرنده است که متاسفانه به این موضوع پرداخته نمی‌شود.
کریمی تفرشی: چرا سرمایه تسهیلات بانکی وارد چرخه تولید نمی‌شود و برخی تولیدکننده نما بنا به هردلیل این سرمایه را می‌گیرند؟ آسیب شناسی‌های انجام شده مرکز مطالعات راهبردی به کجا رسید و برای حل این مشکل چه راهکاری را در نظر گرفته‌اید؟
علی گلشنی، مشاور رییس مرکز مطالعات و بررسی‌های راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام پاسخ داد: نظام ناکارآمد بانکی، مشکلات و ایراداتی که در زمینه اعطای تسهیلات بانکی وجود دارد از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چالش‌های حوزه صنعت و کسب و کار کشور است.
وی افزود: با بررسی‌هایی که انجام شده مشخص شد اگر درصد غیرعاقلانه بهره و سیاست‌های کلی اقتصاد کشور تغییر جدی پیدا نکند، وضع کلی صنعت و کارآفرینان این کشور رو به بحرانی‌‌تر شدن پیش می‌رود.
امنیت ملی به امنیت اقتصادی گره خورده است
گلشنی تاکید کرد: ما می‌دانیم که امنیت ملی هر کشور به امنیت اقتصادی آن گره خورده است، یعنی امکان ندارد که امنیت اقتصادی نداشته باشید ولی امنیت ملی پایداری را تجربه کنید. متاسفانه با بی‌توجهی سیاست گذاران اقتصادی کشور در چند دهه گذشته، شاهد این هستیم که بخش‌های مختلف اقتصاد کشور توسط نظام بانکی استثمار می‌شود و کارخانه‌های بزرگ کشورمان در چند سال اخیر به تعطیلی کشیده شده‌اند.
کریمی تفرشی: مشکلات شهرک‌های صنعتی را نمی‌توان نادیده گرفت. در تمام کشورهای ارزش افزوده و تولید وابسته به تولید است و تولید کنندگان ارج و قرب بالایی دارند. در شهرک‌های صنعتی مشکلات زیرساختی وجود دارد و از گذشته این مشکلات حل نشده باقی مانده است. دلیل آن چیست؟
صابر پرنیان، مدیرعامل شهرک‌های صنعتی استان تهران پاسخ داد: در شهرک‌های صنعتی ۴۵هزار واحد صنعتی وجود دارد که نزدیک به ۱۰هزار واحد آن به دلایل مختلف تعطیل است. در حال حاضر این رقم در تهران ۱۶درصد از واحدهای صنعتی را دربرمی‌گیرد. ۷۰ درصد واحدهای تعطیل به دلیل مسائل تامین نقدینگی به این سمت و سو کشیده شده‌اند.
وی افزود: متاسفانه ردپای دلالان در تامین مواد اولیه به خصوص مواد اولیه مهم به وضوح دیده می‌شود.
کریمی تفرشی: به گفته برخی از تولید کنندگان اگر دلالان و واسطه‌ها در دوران کمبود مواد اولیه نباشند، چرخ تولید نمی‌چرخد. در بعضی مواقع تولیدکنندگان با کمال میل از واسطه‌ها مواد اولیه می‌خرند. آیا این درست است؟
پرنیان گفت: نظام توزیع ما ایراد دارد. برازنده کشور و نظام تولید نیست که تولیدکننده واحد تولیدی را تاسیس کرده است اما به دلیل نبود امکانات و اینکه دولت نتوانسته است منابع را به شهرک‌های صنعتی برساند، تولید زمین بخورد. ما زیر بار تفاهم‌نامه بدتر از ترکمنچای رفتیم و تولیدکنندگان قبول کردند که هفته‌ای دو روز و هر روز ۵ تا ۶ ساعت برق این واحدها قطع شود. اما شرکت‌های برق بدون اطلاع برق این واحدها را قطع کردند و موجب شد که مواد اولیه و ماشین آلات آسیب ببینند.
برق ویلای غیرمجاز قطع نمی‌شود
وی اذعان کرد: جالب است که برق ویلای غیرمجاز حتی یک ساعت هم قطع نشده است اما برق واحدهای تولیدی را قطع می‌کنند. در نهایت با پیگیری‌های صورت گرفته، قرار بر این شد که برخورد قانونی صورت بگیرد و در نهایت نیز اواخر تابستان این بی‌نظمی به پایان رسید.
خبرنگار ایونا: تولیدات کارآفرینان با چرخه معیوب اعطای تسهیلات در حال نابودی است. به عنوان مدیرعامل شهرک‌های صنعتی ایران چه برنامه ریزی برای برون رفت از این مشکل دارید؟
پرنیان پاسخ داد: ما در حوزه بانکی و مالی نمی‌توانیم کاری انجام دهیم. انتظار داشتیم بورس و فرابورس ما به سمت تولید حرکت کند اما واسطه‌گری اتفاق افتاد و امیدواریم بورس و فرابورس در تصمیمات کلان تصمیم گیرندگان کشور به سمت تولید سوق داده شود.
کریمی تفرشی: نظام بانکی کشور چه قدر در رکود اقتصادی کشور نقش داشته است؟
محمدرضا ایران نژاد، مشاور و مدرس امور اقتصادی، بانکی و حقوقی پاسخ داد: شرایطی که برای بنگاه‌های اقتصادی به دلیل عدم حمایت بانک‌ها از صنایع کوچک پیش می‌آید در رکود اقتصادی نقش دارد. واحدهای کوچک بر اساس قانون توانایی ورود به بورس را ندارند. شرکتی که وارد بورس می‌شود باید سهامی عام باشد. بایستی منبع تامین مالی بنگاه‌های کوچک از طریق مکانیزم بانکی باشد؛ ولی در اقتصاد ایران برعکس عمل می‌شود. منابع بانکی باید به سمت بنگاه‌های کوچک سوق داده شود که نیازمند این منابع هستند.
کریمی تفرشی: چگونه می‌توان تسهیلات را به سمت رونق تولید هدایت کرد؟
علی گلشنی، مدیر گروه مشاوران و هیات‌های اندیشه ورز پاسخ داد: چرا ما توقع داریم که کارآفرینان تاوان اشتباهات مدیریتی را بدهند و دودش هم مستقیم به چشم کارگران و بخش خصوصی برود؟ تنها جایی که می‌تواند در تامین مالی به کارفرمایان کمک کند، بانک‌های کشور است. چرا تمام صنعت و تولید کشور را فدای نظام بانکی می‌کنیم؟
وی افزود: ۵۰درصد تولید ناخالص ملی کشورهای اروپایی از سمت شرکت‌های کوچک تامین می‌شود؛ چراکه در کشورهای پیشرفته تامین مالی راحتی وجود دارد. تسهیلات بانکی یعنی تسهیل کردن و آسان کردن اما افرادی که از این تسهیلات استفاده می‌کنند دچار کابوس شبانه روزی‌اند. تمام بنگاه‌های اقتصادی دنیا نرخ سود تسهیلات‌شان حداکثر ۷ درصد است در حالی که ما از کارآفرینان کشور آن هم به صورت اسمی درخواست پرداخت ۱۸درصدی بهره را داریم. به همین علت است که کارخانه‌های میلیاردی به باغ پرندگان تبدیل شده‌اند.
علت تورم مشخص است
گلشنی متذکر شد: علل تورم ۴۰درصدی کشور مشخص است و ارتباطی به کارآفرینان ندارد. علت آن هم این است که چرخ صنعت و تولید در کشور نمی‌چرخد. به دلیل کارشکنی‌های بانکی، باعث شدند به جای رونق تولید، رونق بهره بانکی، ربا، تعطیلی کارخانه‌ها و بیچاره شدن مردم و کارآفرینان را به چشم ببینیم.
کریمی تفرشی: امیدواریم مجلس شورای اسلامی، دیگر قوا و سازما‌ن‌ها در مورد بانک‌ها به صورت قانونی یک نگاه کنترل کننده داشته باشند. بانک‌ها باید بازویی توانمند در کنار تولید و بنگاه‌های متوسط، کوچک و حتی بزرگ باشند. در برخی مواقع کارخانه‌های تولیدی این تسهیلات را از بانک دریافت می‌کنند و زمانی که از هزینه کرد آن‌ها سوال می‌شود که آیا واقعا آن وام در تولید استفاده شده، در می‌یابیم که این هزینه در قالب ماندگاری تولید صرف شده و نتوانسته‌اند به افزایش ظرفیت تولید کمک کند.
- بیشتر بخوانید :
- نقش تسهیلات بانکی در رونق صنعت غذا
