تأمین بازار کالاهای اساسی امری بدیهی است اما آنچه در این بازار دارای اهمیت بسیاری است تولید غذای سالم و تضمین سلامت جامعه بوده که برخی سیاست‌گذاری‌ها تأییدی بر این موضوع نیستند. هشتمین همایش بین‌المللی و نمایشگاه خوراک دام، طیور و آبزیان ایران در هفته جاری برگزار شد. خوراک انواع دام و طیور یکی از دغدغه‌های تأمین امنیت غذایی پایدار است. چین، آمریکا، برزیل. هند، مکزیک، اسپانیا و… ۶۵ درصد خوراک دام، طیور و آبزیان جهان را تولید و تأمین می‌کنند. بیشترین مصرف خوراک به ترتیب مربوط به تولید جوجه گوشتی، جوجه تخم گذار و دام سنگین و سبک است. ذرت، جو و کنجاله سویا بیشترین خوراک مصرفی کشور بوده که ذرت در بهترین حالت ۲ میلیون تن در کشور تولید شده و جو ۴ میلیون تن و باقی وارداتی است. آمار مصرفی کنجاله سویا کارخانجات نیز ۴.۵ میلیون تن در سال می‌شود که هزینه زیادی به همراه دارد.
اما و اگرهای سلامت محصولات غذایی
مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی در افتتاحیه نمایشگاه امسال با گله‌مندی اعلام کرد که برخی ذرت‌های دورریز به عنوان مصرف کارخانه برای کارخانجات تولید خوراک دام و طیور ارسال می‌شود. به گفته این فعال بازار اگر محصولی دچار مشکل است و باید از چرخه مصرف خارج شود چرا به کارخانجات خوراک دام ارسال می‌شود. تولید محصول مرغوب و سالم با مواد اولیه مرغوب و سالم محقق می‌شود.
در ادامه مدیرعامل تعاونی کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان هم افزود: خوراک نامناسب تا حدودی با ماشین آلات و تجهیزات فناوری موجود فرآوری شده و متناسب سازی می‌شود اما اگر مشکل این مواد اولیه زیاد باشد حتی با فرآوری هم نمی‌توان آن را تبدیل به خوراک سالم کرد. به گفته وی تأخیر در تصمیم‌گیری خیلی مواقع سبب از دست رفتن خوراک و کپک زدن محصولات شده است. در ادامه تولیدکننده ناچار بوده با هزینه کرد دوباره این کپک‌ها را جدا کرده و محصولات خود را به فروش برساند.
این فعال صنعت دام و طیور تاکید کرد، اگر به دنبال تولید غذای سالم هستیم این امر با جوجه خوب و البته خوراک خوب و سالم شدنی است.
حواشی یک شایعه
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از سخنرانان همایش به پیام ارسال شده برای نمایندگان خانه ملت اشاره کرد که در آن عنوان شده میزان جوجه‌ریزی در کشور کاهش یافته و در هفته‌های آینده بازار با مشکل تأمین گوشت مرغ مواجه خواهد بود.
در این خصوص معاون وزیر در امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی با رد این شایعه، اطمینان داد، جوجه‌ریزی به اندازه کافی انجام شده و در حوزه تأمین گوشت مرغ در آینده مشکلی وجود ندارد. البته این موضوع به راحتی انجام نشده و با دشواری‌هایی همراه بوده است.
به گفته معاون وزیر بین ۱۲۷ تا ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه ریزی در کشور انجام می‌شود که نشان دهنده وضعیت مناسب برای تأمین بازار است.
شائبه دیگر این است که با توجه به گله‌مندی تولیدکنندگان دو حوزه گوشت مرغ و تخم مرغ نسبت به افزایش هزینه تمام شده تولید و قیمت گذاری دستوری، احتمالاً قیمت مصوب در ماه‌های پایانی سال افزایش یابد.
از پسماندهای کشاورزی تا غذای لاکچری
همچنین در خصوص تأمین مواد اولیه ۸۰۰ کارخانه فعال خوراک دام و طیور، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه دام و معاونت امور تولیدات دامی، ارزش اقتصادی ۲۴ میلیون تن بقایای و پسماندهای کشاورزی را سالانه ۵۳۶ هزار میلیارد تومان عنوان کرد و گفت که بر اساس برآوردها، برای تولید این مقدار بقایا و پسماندهای کشاورزی، سالانه حدود ۱۳ هزار میلیارد متر مکعب آب در کشور مصرف می‌شود که با فرآوری و بازگشت آن به جیره خوراک دام و طیور می‌توان از این مواد به نوعی بهره‌گیری کرد و هزینه تولید را تا حدی کاهش داد.
کنجاله سویا یکی از انواع خوراک طیور است که جوجه‌ها خیلی زود به وزن مطلوب می‌رساند. این محصول قیمت بالایی داشته و به نوعی غذای لاکچری برای طیور محسوب می‌شود. معاون وزیر در امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرد، تغذیه در واحدهای مرغداری با پرتی زیادی همراه است و استفاده از خوراک لاکچری مانند کنجاله سویا هزینه زیادی دارد. به گفته وی پروتئین مورد نیاز دام و طیور در جهان فقط از طریق کنجاله سویا یا جو نیست و مواد متنوعی در حوزه تغذیه دام و طیور وجود دارد.
هزینه مسکن در تقابل با بازار کالای اساسی
همواره در نیمه دوم سال، بازار برخی کالاهای اساسی از جمله تخم مرغ و کله و پاچه نسبت به نیمه نخست پررونق‌تر است. روند بازار این گونه است که با افزایش عرضه و تقاضا قیمت‌ها شکسته شده و نزولی می‌شود اما این امر طبیعی برای بازار ایران برعکس است. در حالی که برخی اقلام عرضه و تقاضا مناسبی دارند اما به همان نسبت قیمت‌ها صعودی شده و گویا تولیدکننده در نیمه دوم سال به دنبال سود مورد انتظارش است که در نیمه نخست سال محقق نشده بود.
افزایش قیمت محصولات متناسب با سطح درآمد جامعه نبوده از این رو بازار تقاضا در برخی اقلام ریزش ۳۰ تا ۵۰ درصدی داشته است. هزینه مسکن، خانوار ایرانی را ملزم کرده تا حتی از بسیاری از مایحتاج روزانه خود کم کرده تا بتواند سایر بخش‌ها را پوشش دهد. تحریم، کیفیت نامناسب برای بازار جهانی و… سبب شده تا این کالاها فرصت صادراتی کمی داشته باشند از این رو کم کم شاهد خروج تولیدکنندگان متوسط از میدان رقابت بوده و فقط تولیدکنندگان بزرگ فعالیت خواهند داشت. چرا تولیدکنندگان با خلاقیت و نوآوری سعی در ارزان سازی تولید ندارند؟ آیا تخصیص مبلغ اختصاص داده شده به یارانه و کالابرگ الکترونیک پاسخگو تأمین نیازمندی مواد غذایی خانوار ایرانی است؟
رصد بازار نشان می‌دهد قیمت هر کیلو گوشت مرغ در ابتدای هفته ۸۳ هزار و ۸۰۰ تومان بوده که این عدد در روزهای پایانی هفته با افزایش ۲.۴ درصدی به ۸۵ هزار و ۸۰۰ تومان رسیده است.
گفتنی است هفته نخست آبان قیمت هر کیلو گوشت مرغ ۷۸ هزار تومان بود که این عدد در هفته دوم با افزایش حدود ۵ درصدی به ۸۳ هزار و ۸۰۰ تومان رسید.
کشت آهن در اراضی کشاورزی
نیاز به توسعه افقی شهرها به جهت تأمین زمین مورد نیاز ساختمان سازی همواره یکی از چالش‌هایی است که در راستای پاسخ‌گویی مناسب و متناسب دولت‌ها به تقاضای مسکن و همچنین کنترل قیمت مسکن مطرح است. اما این فرآیند طبیعی و بدیهی جوامع شهری و روستایی وقتی به یک چالش بزرگ‌تر تبدیل می‌شود که در نحوه تدوین سیاست‌گذاری‌های آن تنها به یک بعد از نیاز کشور توجه شده و به نوعی با توسعه یک‌جانبه، سایر جوانب و حواشی آن نادیده گرفته شود.
هرچند توسعه افقی شهرها و روستاها امری اجتناب‌ناپذیر است ولی به دلیل قرار داشتن بافت شهری و روستایی کشور در اطراف اراضی مرغوب کشاورزی، اجرای این گونه برنامه‌ها دچار حساسیت و چالش‌های بسیاری شده چرا که توجه به امنیت غذایی و حفظ و صیانت از اراضی کشاورزی نیز اصلی واجب، حیاتی و دارای اهمیت است. آنچه تاکنون در حوزه توسعه افقی شهرهای کشور اتفاق افتاده حکایت از تخریب و تغییر کاربری دائمی اراضی کشاورزی دارد تا جایی که عضو هیأت علمی و مدرس دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران در این خصوص می‌گوید، بر اساس تصاویر ماهواره‌ای که در سال ۱۳۸۴ از مساحت شهرها و روستاهای کشور ثبت و ضبط شده است مساحت شهرها و آبادی‌های کشور ۸۴۱ هزار هکتار بود که این عدد در سال ۱۴۰۰ به یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار رسیده است و این به معنای توسعه ۸۰ درصدی مساحت شهرها و روستاها به واسطه تغییر کاربری اراضی کشاورزی و منابع طبیعی است.
در ادامه رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند نیز افزود که آنچه در توسعه افقی شهرها در نظر گرفته نمی‌شود این اصل مهم است که یکجانشینی به واسطه اراضی مرغوب کشاورزی و دسترسی آسان به منابع آبی به‌وجود آمد و این مهم دلیل بزرگ و بزرگ‌تر شدن اکثر روستاها و شهرها است. بنابراین به طور قطع اراضی کشاورزی شهرهای بزرگ از کیفیت مناسبی جهت کشاورزی برخوردار بوده که سبب رغبت مردم برای زندگی در آن مکان بوده است؛ از این رو بیشترین تخلف در حوزه الحاق اراضی به بافت شهری و روستایی از سوی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها انجام شده و مجلس شورای اسلامی باید در این حوزه ورود کرده و این قوانین را مورد بازنگری قرار دهد. در حال حاضر اختیارات بسیاری به مسؤولان محلی در خصوص الحاقات اراضی داده شده که منجر به پدیده «الحاقات ستاره‌دار» و زد و بند در خصوص چگونگی جای‌نمایی و الحاق اراضی به بافت شهری و روستایی شده است.
وی تاکید می‌کند، مطابق بررسی‌های میدانی و مطالعات انجام شده مشخص است که متأسفانه در این رابطه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز عملکرد پیشگیرانه خوبی نداشته است. مطابق تبصره ۳ از ماده ۳ قانون تعاریف محدوده و حریم شهر و روستا و همچنین ماده ۷ از اساس‌نامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و در برخی قوانین دیگر اختیارات ویژه‌ای در این رابطه به بنیاد واگذار شده که با خروجی قابل رؤیت و اتفاقات رخ داده فعلی، تناسبی ندارد.
