صنعت طیور در خراسان جنوبی سابقه‌ای طولانی دارد و در کشور نیز توانسته حرفی برای گفتن داشته باشد؛ از جوجه ریزی تا کارخانه‌های تولید خوراک طیور، کشتارگاه‌ها و مرغداری‌های گوشتی و تخمگذار همه و همه در این خطه کویری در کنار یکدیگر هستند و زنجیره کاملی را تشکیل داده اند که علاوه بر ایجاد اشتغال، توانسته این صنعت را به یکی از کانون‌های اصلی تولید در کشور تبدیل کند.
خراسان جنوبی قطب تولید گوشت مرغ و تخم مرغ در شرق کشور است و ۸۰۰ واحد مرغداری استان ظرفیت جوجه ریزی ۴ میلیون قطعه جوجه در ماه را دارند.
۶۰ درصد گوشت مرغ و تخم مرغ تولیدی خراسان جنوبی مازاد بر نیاز است و از بهمن ماه پارسال تاکنون ۳ میلیون و ۲٠٠ هزار کیلوگرم گوشت مرغ به استان‌های خراسان رضوی، کرمان، یزد و سیستان ارسال شده است.
تراژدی تکراری سودجویی دلالان در بازار مرغ
اختلاف قیمت گوشت مرغ و تخم مرغ در استان‌های همجوار به ویژه خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان موجب شده برخی مرغداران و دلالان دور از چشم ناظران و بازرسان، مرغ و تخم مرغ را شبانه با کامیون و حتی خودروی سواری از استان خارج کنند و این وسط مردم می‌مانند و حکایت تکراری کمبود مرغ و تخم مرغ و صف‌های طولانی خرید!
وجود دلالان در بازار سبب می‌شود که مرغ کمیاب شود و این موضوع در استان و کشور هم باعث افزایش قیمت مرغ می‌شود؛ موضوعی که می‌طلبد مسئولان نظارت بیشتری بر پشت پرده بازار مرغ داشته باشند و دست دلالان را از بازار خرید مرغ قطع کنند.
مدیرعامل بزرگترین کشتارگاه طیور بیرجند می‌گوید: در این برهه زمانی که مرغداران مشکلات زیادی دارند، گاهی شاهد آن هستیم که دلالان در استان با خرید مرغ زنده با قیمتی بیشتر و حتی در مواقعی تنها با خرید ۱۰ هزار تومان گران تر، دست ما را در حنا می‌گذارند و دیگر کسی حاضر به فروش مرغ خود با قیمت مصوب به ما نیست.
بازرسان و گشت‌های نظارت نیز در این شرایط به یکباره سر و کله شان پیدا می‌شود و برای فروکش کردن بازار دلالی، خبر از توقیف خودرو‌های حمل غیر مجاز گوشت مرغ و تخم مرغ می‌دهند.
ماجرای سودجویی بازار غیر رسمی قاچاق مرغ در خراسان جنوبی برای مردم نیز دردسر ساز شده و انگار آنان به انتظار طولانی در صف‌های خرید مرغ و تخم مرغ عادت کرده اند و مسئولان هم در این میان تنها یک پاسخ دارند: کمبودی در بازار نیست و از مردم می‌خواهیم از خرید‌های هیجانی خودداری کنند.
آقای مسئول! مردم برای خرید یک عدد مرغ و یک شانه تخم مرغ مانده اند چه رسد به اینکه فله‌ای خرید کنند.
وقتی نبود صادرات نیز داغی می‌شود بر دل مرغداران
۲۰ اسفند ۱۳۹۹ بود که گمرک ایران صادرات گوشت مرغ و تخم مرغ را ممنوع اعلام کرد و تولید کنندگان مکلف به عرضه مرغ در داخل برای تأمین نیاز مردم شدند.
مصوبه‌ای که علاوه بر کاهش تولید مرغداری ها، تعدیل نیرو در صنعت طیور خراسان جنوبی را به همراه داشت و ۲۵ درصد نیرو‌ها خانه نشین شدند.
به سراغ یکی از قدیمی‌ترین واحد‌های مرغداری بیرجند رفتیم؛ واحدی که در سال ۵۸ با ظرفیت ۲۰۵ هزار جوجه تخم گذارشروع به کار کرد و حالا تولید این مرغداری به تولید ۲۲۶ هزار قطعه مرغ مادر رسیده است.
خیریه مرغدار و کارخانه دار خوراک دام و طیور بیرجندمی‌گوید: نبود صادرات برای مرغداران استان مشکلات زیادی را به همراه داشته و میزان تولید را کاهش داده است، همچنین به دلیل کمبود مواد اولیه، صادرات مرغ گوشتی و خوراک دام طیور از استان ممنوع شده است.
او تصریح می‌کند: در این مدت کمبود مواد اولیه خوراک دام و طیور، گرانی آن‌ها را هم به همراه داشته و حتی کرایه حمل خوراک طیور که پارسال ۲۰۰ هزار تومان بوده امسال به ۶۰۰ هزارتومان رسیده و داد مرغداران را دراستان درآورده است.
خیریه با اشاره به اینکه در گذشته بیشترین صادرات خوراک دام و طیور و مرغ گوشتی به کشور‌های افغانستان و عراق بوده است، اظهار می‌کند: هم اکنون تولید مرغ گوشتی از ۹٠ به ۳٠ درصد کاهش یافته است.
وقتی بازارهای فروش کم شوند، علاوه بر تولید کمتر معضلات دیگری را هم در پی خواهند داشت. آقای خیریه در این خصوص اینگونه می‌گوید: نبود صادرات سبب شد تا ۲۵ درصد کارگران مرغداری تعدیل شوند و تولید خوراک دام و طیور نیز ۱۵ تا ۲٠ درصد کاهش یابد، در حال حاضر تنها با ۳۰ درصد ظرفیت بزرگترین کارخانه خوراک دام و طیور خراسان جنوبی فعال است و ماهانه تنها ۱٠هزار تن خوراک تولید می‌کنیم.
فروزانفر مدیرعامل کشتارگاه طیور بیرجند نیز می‌گوید: در گذشته بخشی از مازاد تولید گوشت مرغ به افغانستان ارسال می‌شد، اما متأسفانه هم اکنون صادرات مرغ از استان ممنوع شده است و این موضوع سبب شد بازار فروش مان بسیار کم شود.
مهمان‌های ناخوانده، نفس مرغ را گرفت
کرونا و آنفولانزا، دو ویروسی بود که دامن مرغداران را هم گرفت و سبب شد تعدادی از مرغداران زیر بار این ویروس‌های منحوس کمر خم کنند و خطوط تولیدشان بسیار اندک شود.
یکی از مرغداران بیرجندی درباره خسارت‌های هنگفت کرونا این چنین می‌گوید: کرونا مردم را از خرید کمی بی رغبت کرد و نبود خریدار سبب شد برای آنکه جوجه‌های تولید شده روی دست مان نماند، آن‌ها را با قیمت ۲هزار تومان زیر قیمت مصوب به فروش برسانیم.
او با اشاره به اینکه آنفولانزای فوق حاد هم ضرر‌های زیادی را برای مرغدارن به بار آورد ادامه می‌دهد: زمستان پارسال مجبور شدیم ۱۰۰ هزار قطعه جوجه را به دلیل شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان معدوم کنیم.
کمبود جوجه یک روزه و کاهش تولیدات گوشت مرغ
پارسال دولت در ستاد تنظیم بازار مصوب کرد به علت کرونا، بخشی از خسارت مرغداری‌ها را جبران کند اما مرغداران می‌گویند با وجود مصوبه دولت، تاکنون هیچ غرامتی پرداخت نشده است.
فروزانفر مدیرعامل کشتارگاه طیور بیرجند در این زمینه می‌گوید: مرغداران از سوی دولت هیچ حمایتی نشده اند و به همین دلیل تولید جوجه یک روزه هم کاسته شد و از آنجا که بخشی از جوجه یک روزه وارداتی است و تولید داخل آنقدر جوابگوی نیاز داخلی نیست، باید مقداری از نیاز مرغداری‌ها از طریق واردات تأمین شود.
این تولید کننده تصریح می‌کند: با وجود تحریم‌ها واردات امکان پذیر نیست و در پی آن کمبود جوجه یک روزه در کشور منجر به کاهش تولید گوشت مرغ شده است.
ابراهیمی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به علت کمبود جوجه یک روزه می‌گوید: بررسی این موضوع در حیطه وظایف و اختیارات ما نیست و معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی می‌بایست پاسخگوی واردات و صادرات و قاچاق جوجه یک روزه باشد!
صحبت‌های این مقام مسئول در حالی است که وظیفه تنظیم بازار و اقدامات کنترلی برای جلوگیری از کمبود مرغ بر عهده سازمان جهاد کشاورزی گذاشته شده است.
نقدینگی بیشتر، تولید بیشتر/ بانک‌ها به داد مرغداران برسند
کامل بودن زنجیره صنعت مرغداری در خراسان جنوبی به خوبی نشان داده که می‌تواند بخش زیادی از نیاز داخل در زمینه مرغ و تخم مرغ را تأمین کنند.
حالا که چرخ‌های این صنعت راهبردی کمی لنگ می‌زند، نیاز است تا مسئولان و بانک‌ها پای کار بیایند. در صورتی که بانک‌ها همراه تولید باشند و تسهیلات کم بهره‌ای به آن‌ها پرداخت کنند، مشکلاتی که در این مدت در پی کرونا و آنفولانزا برای تولیدکنندگان به وجود آمده رفع می‌شود و کارگرانی که در این مدت از کار بیکار شده اند دوباره به سرکارشان برمی گردند.
وجود دلالی در بازار مرغ دادِ کشتارگاه داران را نیز درآورده و کمبود خوراک طیور هم دسترسی به این ماده را برای مرغداران سخت و آنان را مجبور کرده است آن را با قیمتی بالا از بازار آزاد خریداری کنند.
تولیدکنندگان انتظار دارند دولت نسخه‌ای اورژانسی برای صنعت رو به ورشکستگی مرغداری بپیچد و با رفع موانع صادرات، تأمین جوجه یک روزه و خوراک ارزان قیمت این صنعت را به روز‌های پر رونق گذشته بازگرداند.
سرویس خبری : دام ، طیور وآبزیان
